ARTYKUŁY

Biomechanika w ortodoncji bada siły wykorzystywane do przemieszczenia zęba lub grupy zębów i uzasadnia uzyskane przesunięcia prawami fizyki. Jej znajomość jest niezbędna, by zapanować skuteczne postępowanie i zminimalizować jatrogenne działania niepożądane.

Leczenie aparatami stałymi i ruchomymi polega na zastosowaniu sił, które prowadzą do przemieszczenia zębów albo zmian w budowie układu stomatognatycznego. W aparatach ortodontycznych źródło siły stanowić mogą sprężyste druty, śruby, elastyczne gumki, a także mięśnie pacjenta.

Biomechanika w ortodoncji – pojęcia podstawowe

Siła to wektorowa wielkość fizyczna – miara oddziaływań pomiędzy dwoma lub więcej ciałami. Siły zatem to wektory – z punktem przyłożenia, wartością liczbową, kierunkiem i zwrotem. Z punktu widzenia ortodoncji istotny jest również czas działania siły, dystans i punkt przyłożenia. Jednostka siły to Newton (N), ale często przedstawiana jest w gramach (1 N ≈ 100 g).

Ciało fizyczne, również ząb, posiada środek ciężkości (centrum oporu), czyli punkt przyłożenia siły, która jest wypadkową ciężkości wszystkich cząsteczek organizmu. W zębie znajduje się ponadto centrum rotacji, przez który przechodzi oś, wokół której następuje obrót zęba.

Moment siły to wielkość wektorowa równa iloczynowi wektorowemu siły i ramienia działania (odległość punktu przyłożenia siły od osi obrotu); między wektorami ramienia siły i siły znajduje się kąt α. W ortodoncji – jeśli momentowi siły nie przeciwdziała (równy) przeciwmoment – odbywa się ruch obrotowy powodujący przechylenie, wychylenie albo rotację zęba. Nie dojdzie do rotacji, jeżeli suma momentów sił wynosi zero. Do innych możliwych ruchów zęba należą: Więcej

Współczesna, urozmaicona dieta Europejczyków sprawia, że takie choroby jak szkorbut praktycznie im nie zagrażają. To także zasługa zwiększonej świadomości społecznej dotyczącej ważności witamin w naszej diecie. Czasem jednak choroba ta atakuje niemowlęta i dzieci. Dowiedzmy się, jakie są jej przyczyny oraz jak ją rozpoznać.

Objawy szkorbutu

Bardzo często szkorbut diagnozowany jest w gabinecie stomatologicznym. Wszystko przez to, że najbardziej widocznym objawem choroby są problemy z dziąsłami. Szkorbut powoduje samoistne krwawienia dziąseł, a nieraz jest także przyczyną ich obrzęku i opuchnięcia. W zaawansowanej fazie szkorbut prowadzi do rozchwiania zębów, co grozi ich utratą. Warto jednak wiedzieć, że na wspomnianą chorobę mogą także wskazywać takie objawy jak bóle mięśni i stawów, sztywność stawów, występowanie krwiaków podskórnych, spowolnione gojenie oraz ogólne osłabienie organizmu. Więcej

O ile braki zębów przednich zwykle uzupełniamy bez najmniejszego zawahania, o tyle braki tylnych zębów zwykle traktowane są po macoszemu. Wielu pacjentów wychodzi bowiem z założenia, że są to braki, których nie widać, a zatem nie ma potrzeby ich uzupełniania. Specjaliści ostrzegają, że takie myślenie prowadzi do wielu problemów.

Brak jednego zęba tylnego

Biorąc pod uwagę, że człowiek przeciętnie wyposażony jest w aż 32 zęby, brak pojedynczego zęba wydaje się całkowicie niegroźny. Tymczasem specjaliści wskazują, że brak ten wpływa na co najmniej cztery sąsiadujące zęby, a w efekcie – na całość uzębienia. Dzieje się tak dlatego, że przeciążone zęby zaczynają się przechylać. Wychylenie to powoduje, że częściowo wystają ponad powierzchnię łuku zębowego, stając się przeszkodą w zgryzie. Górna i dolna szczęka, podczas stykania się, naturalnie zaczyna wówczas omijać wspomnianą przeszkodę poprzez ustawianie się w nieco innej pozycji, co prowadzi do dalszych negatywnych konsekwencji. Więcej

Postępy w badaniach stomatologicznych i interwencjach klinicznych, rozwój innowacyjnych metod leczenia i wykorzystanie estetycznych materiałów odtwórczych poszerzyły horyzonty współczesnej stomatologii, która dziś koncentruje się nie tylko na leczeniu, profilaktyce, odtwarzaniu utraconych tkanek twardych i uzupełnianiu braków zębowych, ale też na przywracaniu i korekcji estetyki tkanek jamy ustnej. Ostatnie dekady to dynamiczny rozwój stomatologii estetycznej – interdyscyplinarnej, kompleksowej gałęzi medycyny, która korzysta z osiągnięć wszystkich dziedzin stomatologii.

Stomatologia estetyczna obejmuje zarówno mikroestetykę skupiającą się na pojedynczym zębie (jego kształcie, kolorze i wielkości), jak i makroestetykę obejmującą cały układ zębów i jego relacje z dziąsłem, wargą i twarzą, budowę dziąsła, przebieg girlandy dziąsłowej oraz zależność pośrodkowej linii twarzy i międzyzębowej linii pośrodkowej. Z punktu widzenia makroestetyki istotne są parametry warg i stopień odsłaniania zębów, położenie brzegów siecznych w stosunku do źrenic, a także wielkość, kształt i wzajemne proporcje zębów.

Materiały kompozytowe i ceramika dentystyczna

Stomatologia estetyczna wykorzystuje materiały, które najlepiej naśladują właściwości fizyczne i optyczne tkanek twardych zębów.

Do najpopularniejszych materiałów adhezyjnych należą kompozyty zawierające wypełniacz, matrycę i substancje pomocnicze. Różnicowanie proporcji składników umożliwia uzyskanie konkretnych właściwości materiałów. Wypełniacz zwiększa twardość i odporność, poprawia właściwości optyczne i lepkość, a redukuje skurcz polimeryzacyjny. Dostępne są kompozyty z makrowypełniaczami i mikrowypełniaczami, coraz szerzej stosuje się kompozyty hybrydowe i mikrohybrydowe uważane za materiały uniwersalne. Nową generację tworzą kompozyty nanofilowe do wypełnień wszystkich klas ubytków, cechujące się dużymi walorami estetycznymi. Więcej

Kiedy przy szczotkowaniu zębów krwawią całe dziąsła, diagnoza jest prosta – zapalenie dziąseł spowodowane kamieniem nazębnym. Jednak gdy dziąsło krwawi tylko w jednym miejscu, zwykle pomiędzy zębami, może to wskazywać na zapalenie brodawki dziąsłowej. Poznajmy jego przyczyny oraz sposoby leczenia i zapobiegania.

Brodawki międzyzębowe

Brodawki międzyzębowe to tkanki, które wypełniając przestrzeń pomiędzy zębami, zabezpieczają korzenie zębowe przed szkodliwym działaniem różnego rodzaju czynników zewnętrznych, a także zapobiegają nadmiernemu gromadzeniu się w tych miejscach resztek pokarmowych. Niekiedy jednak brodawki dziąsłowe mogą zostać objęte zapaleniem. Charakterystyczna jest wówczas ich bolesność, zmiana koloru z różowego na ciemnoczerwony oraz krwawienie podczas szczotkowania. To wyraźne sygnały, które powinny skłonić nas do wyszukania i usunięcia przyczyny tego stanu.

Przyczyny natomiast mogą być różne. Jeśli w okolicy brodawki dziąsłowej obecna jest plomba lub korona, która nie przylega idealnie do zęba, lecz tworzy tzw. nawis, to właśnie on może być przyczyną gromadzenia się osadu i bakterii, które prowadzą do miejscowego zapalenia dziąsła. Równie dobrze jednak opisywanym schorzeniem mogą być dotknięte osoby, które nie przykładają uwagi do starannej higieny wszystkich przestrzeni międzyzębowych. Więcej

Do problemów klinicznych wymagających procedur z zakresu stomatologii estetycznej należą nie tylko ubytki tkanek twardych zęba pochodzenia próchnicowego, ale też ubytki pochodzenia niepróchnicowego (erozja, abrazja, atrycja, abfrakcja).

W estetycznej rekonstrukcji zębów przednich powszechnie wykorzystywane są kompozyty umożliwiające oszczędną adhezyjną preparację ubytków, uzyskanie dobrych efektów estetycznych oraz zapewniające akceptowalną trwałość. Adhezyjne odbudowy estetyczne w odcinku przednim stosowane są do odbudowy utraconych tkanek zęba, korekty kształtu i licowania powierzchni zęba.

Bezpośrednie odbudowy kompozytowe

Rekomendowanym postępowaniem w przypadku estetycznej rekonstrukcji utraconych tkanek twardych zęba są bezpośrednie rekonstrukcje adhezyjne z zastosowaniem materiałów kompozytowych, które umożliwiają niewielką utratę tkanek i wykorzystanie małoinwazyjnej metody preparacji ubytków.

Technika adhezyjnego łączenia materiałów kompozytowych z tkankami zęba obejmuje (wcześniejsze) wytrawienie szkliwa i wykorzystanie specjalnego systemu łączącego. Jej zastosowanie nie wymaga rozległego opracowywania tkanek zęba i tworzenia dodatkowych przestrzeni retencyjnych dla materiału wypełniającego.

Bezpośrednie odbudowy kompozytowe można wykorzystywać również w innych celach, takich jak:

• zmiana kształtu zębów
• usuwanie przebarwień
• leczenie recesji dziąsłowych i „czarnych trójkątów”
• zamykanie diastem i przemodelowanie stłoczonych/nieprawidłowo położonych zębów (jako alternatywa dla leczenia ortodontycznego).

Wypełnienia bezpośrednie i odbudowy próbne

Przy bezpośredniej odbudowie kompozytowej rekomenduje się wykonywanie „mock-up”– wstępnej odbudowy diagnostycznej i zastosowanie techniki warstwowej (zakładającej warstwowe stosowanie materiałów), która umożliwia odtworzenie naturalnego koloru zęba.

Bezpośrednią odbudowę kompozytową w technice warstwowej rozpoczyna dobór koloru, stworzenie mapy koloru zęba i ustalenie odcienia szkliwa i zębiny. Kolejnym krokiem jest określenie (w odcinku przednim) prawidłowego zwarcia centralnego i dyskluzji oraz kształtowanie obramowania pod odbudowę. Wykonuje się matrycę silikonową (indeks silikonowy) odtwarzającą powierzchnię językową do brzegu siecznego. Ostatnie etapy wykonywania wypełnienia obejmują kształtowanie powierzchni, opracowanie i polerowanie.

Wstępna wizualizacja wypełnienia ma szczególne znaczenie w przypadku bezpośredniej odbudowy kompozytowej; np. na podstawie odbudowy próbnej z kompozytu wykonanej przed leczeniem (mock-up) można zweryfikować przyszłe wypełnienie – jego rozmiar, barwę, kształt, wychwycić ewentualne problemy natury technicznej i in.

W bezpośrednim wypełnieniu ubytków w odcinku przednim zastosowanie znajduje też woskowy model estetyczny (wax-up) i indeks silikonowy. Na początku leczenia pobierany jest anatomiczny wycisk łuków odwzorowujący opracowany ubytek tkanek. W oparciu o wyciski wykonuje się modele gipsowe, a na nich model woskowy – wax-up, który ułatwia precyzyjne zaprojektowanie odpowiednich konturów, wymiarów zęba, okluzji. Wax-up, czyli diagnostyczny model woskowy, wykorzystywany jest do wykonania matrycy silikonowej, która umożliwia dokładne wykonanie estetycznego wypełnienia w technice warstwowej. Więcej

Autyzm to zaburzenie neurorozwojowe, a zatem towarzyszące mu zaburzenia zachowania i funkcjonowania zmieniają się z wiekiem. Obraz kliniczny zależny jest także od zdolności intelektualnych pacjenta, stopnia rozwoju mowy i werbalnych umiejętności komunikacyjnych, a także od otrzymanego poziomu wsparcia terapeutycznego i edukacyjnego.

Wyniki badań wskazują, że autyzm może wpływać na stan zdrowia jamy ustnej, być źródłem trudności podczas leczenia stomatologicznego oraz wymagać podjęcia szczególnych środków i metod terapeutycznych.

Autyzm – zaburzenie neurorozwojowe

Najczęściej objawy autyzmu ujawniają się jeszcze przed 3. rokiem życia. Obraz autyzmu dziecięcego tworzą zmiany w interakcjach społecznych i zaburzenia komunikacji oraz ograniczone, powtarzające się i stereotypowe wzorce zachowań.

Historia badań naukowych nad zaburzeniami ze spektrum autyzmu liczy kilkadziesiąt lat i – mimo że ich wyniki znacznie poszerzyły naszą wiedzę – wiele kwestii wciąż pozostaje niewyjaśnionych. Można powiedzieć, że autyzm jest zaburzeniem wciąż poznawanym, o czym świadczą kolejne zmiany w klasyfikacjach diagnostycznych.

Autyzm sklasyfikowano jako zaburzenia ze spektrum autyzmu (autistic spectrum disorder; ASD). Termin „zaburzenia ze spektrum autyzmu” w piątym wydaniu Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders (DSM-5) Amerykańskiego Towarzystwa Psychiatrycznego objął także zespół Aspergera i zaburzenie dezintegracyjne w dzieciństwie.

Wciąż poszukuje się metod leczenia i przyczyn ASD; aktualnie duże znaczenie przypisuje się czynnikom genetycznym i środowiskowym. Więcej

W jednym z ostatnich artykułów mowa była o tym, że spożywanie jogurtu, za sprawą zawartych w nim licznych szczepów probiotycznych, chroni przed paradontozą. Dziś pod lupę bierzemy sok z buraka. Najnowsze badania dowodzą, że zawarte w nim azotany również pozytywnie wpływają na zdrowie jamy ustnej. Poznajmy szczegóły eksperymentu brytyjskich naukowców.

Wpływ soku z buraka na mikrobiom jamy ustnej

Do doświadczenia badającego wpływ soku z buraka na mikrobiom jamy ustnej zaproszono 26 osób. Wśród nich byli seniorzy w wieku 70-80 lat – aktywni fizycznie i o dobrym zdrowiu ogólnym. W ramach eksperymentu uczestnikom podawano do picia sok z buraków – dwa razy dziennie, przez łącznie 10 dni. Jednocześnie obserwowano zmiany w mikrobiomie ich jamy ustnej. Z obserwacji wynikło, że zmniejszeniu uległ poziom bakterii odpowiadających za stany zapalne, choroby przyzębia oraz nowotwory jamy ustnej. Mowa tutaj m.in. o bakteriach z rodzaju Veillonella, Prevotella oraz o gram-dodatnich beztlenowych bakteriach Clostridium difficile. Te ostatnie są także częstymi winowajcami zakażeń jelit.

Profesor fizjologii człowieka na University of Exeter Medical School i jedna z osób odpowiedzialnych za opisany eksperyment – dr Anni Vanhatalo – przyznaje, że badania w tym obszarze powinny zostać rozszerzone na inne grupy wiekowe oraz na osoby z różnego rodzaju schorzeniami zdrowotnymi. Niemniej jednak, dotychczasowe wyniki wyraźnie wskazują na prozdrowotny wpływ soku z buraka na zdrowie jamy ustnej. Więcej

Pacjent o szczegóły leczenia dentystycznego pyta bezpośrednio stomatologa podczas wizyty lub też zagaduje o interesujące go kwestie pośrednio – na przykład zadając pytanie poprzez formularz/czat internetowy. Warto tu podkreślić, że nie wszyscy pacjenci w gabinecie u dentysty zadają pytania. Szkoda, ponieważ kto pyta, nie błądzi. Są osoby, które nawet zachęcone przez stomatologa słynnym zwrotem „Czy jest coś, o co Pan/Pani chciałby/chciałaby zapytać?”, reagują milczeniem lub udzielają lakonicznej odpowiedzi, że o nic – co nie zawsze jest prawdą.

Pacjenci potrafią być bardzo precyzyjni i dociekliwi podczas wyszukiwania informacji w internecie. Wrzucają do wyszukiwarki słowa klucze będące kwintesencją zainteresowań z danej chwili. Kombinacje tagów bywają różne, ale najczęstsze dotyczą kwalifikacji dentysty oraz kosztów leczenia.

O co pacjenci pytają w gabinecie dentysty?

Zapewne każdy stomatolog mógłby przygotować indywidualny spis zapytań, które kierują do niego pacjenci leczący zęby bądź przychodzący jedynie na wizyty kontrolne. Prawdopodobnie jednak na każdej z takich list znalazłyby się co najmniej dwa te same pytania – nieomal kultowe w gabinecie stomatologa. Pierwsze z nich brzmi: „Czy to będzie boleć?”; drugie – „Ile zapłacę za usługę?”.

Pacjenci raczej bez oporów (choć w przypadku osób rzadko odwiedzających gabinet stomatologiczny nieco lękliwie) pytają o bolesność zabiegów. Inaczej jest w odniesieniu do pytań o koszt usług. Część pacjentów woli samodzielnie studiować cennik usług stomatologicznych w wybranym gabinecie – korzystając z przeglądarki internetowej przed wizytą bądź studiując cennik papierowy na miejscu. Są jednak i tacy pacjenci, którzy o koszt leczenia nie pytają – z różnych powodów. To jednak nie do końca rozważne, ponieważ prywatne leczenie zębów nie jest tanie, a wysokość opłat w gabinecie dentysty najczęściej rośnie wprost proporcjonalnie do zaniedbań, jakich pacjent dopuścił się w zdrowiu jamy ustnej. Więcej

Natura potrafi nas zaskakiwać. Zaskakujące, a jednocześnie inspirujące, są między innymi skrzydła takich owadów jak ważki czy cykady. W ostatnim czasie pogłębiła się wiedza o specyficznych właściwościach ich powierzchni i wszystko wskazuje na to, że inteligentnie wykorzystana może zrewolucjonizować współczesną implantologię.

Skrzydła ważki kontra bakterie

Powierzchnia skrzydeł ważki, podobnie jak powierzchnia skrzydeł cykady czy też powierzchnia liści lotosu, jest całkowicie wolna od bakterii. Naukowcy zaobserwowali to już dawno, ale wciąż nie było możliwości technicznych, które pozwalałyby na dokładne przebadanie tego zjawiska. Dopiero niedawno zagadka wspomnianej antybakteryjności została rozwikłana. Dowiedziono, że stoi za nią specyficzna struktura skrzydeł tychże owadów. Skrzydła ważki zbudowane są z nanosłupków, podobnych do kolców na ciele jeża. Tworzą one swoiste obwarowanie i w sytuacji, gdy bakteria próbuje się do nich zbliżyć, rozrywają jej błonę komórkową, co jednoznaczne jest ze zniszczeniem drobnoustroju. Więcej