Materiały wykorzystywane w stomatologii estetycznej

Postępy w badaniach stomatologicznych i interwencjach klinicznych, rozwój innowacyjnych metod leczenia i wykorzystanie estetycznych materiałów odtwórczych poszerzyły horyzonty współczesnej stomatologii, która dziś koncentruje się nie tylko na leczeniu, profilaktyce, odtwarzaniu utraconych tkanek twardych i uzupełnianiu braków zębowych, ale też na przywracaniu i korekcji estetyki tkanek jamy ustnej. Ostatnie dekady to dynamiczny rozwój stomatologii estetycznej – interdyscyplinarnej, kompleksowej gałęzi medycyny, która korzysta z osiągnięć wszystkich dziedzin stomatologii.

Stomatologia estetyczna obejmuje zarówno mikroestetykę skupiającą się na pojedynczym zębie (jego kształcie, kolorze i wielkości), jak i makroestetykę obejmującą cały układ zębów i jego relacje z dziąsłem, wargą i twarzą, budowę dziąsła, przebieg girlandy dziąsłowej oraz zależność pośrodkowej linii twarzy i międzyzębowej linii pośrodkowej. Z punktu widzenia makroestetyki istotne są parametry warg i stopień odsłaniania zębów, położenie brzegów siecznych w stosunku do źrenic, a także wielkość, kształt i wzajemne proporcje zębów.

Materiały kompozytowe i ceramika dentystyczna

Stomatologia estetyczna wykorzystuje materiały, które najlepiej naśladują właściwości fizyczne i optyczne tkanek twardych zębów.

Do najpopularniejszych materiałów adhezyjnych należą kompozyty zawierające wypełniacz, matrycę i substancje pomocnicze. Różnicowanie proporcji składników umożliwia uzyskanie konkretnych właściwości materiałów. Wypełniacz zwiększa twardość i odporność, poprawia właściwości optyczne i lepkość, a redukuje skurcz polimeryzacyjny. Dostępne są kompozyty z makrowypełniaczami i mikrowypełniaczami, coraz szerzej stosuje się kompozyty hybrydowe i mikrohybrydowe uważane za materiały uniwersalne. Nową generację tworzą kompozyty nanofilowe do wypełnień wszystkich klas ubytków, cechujące się dużymi walorami estetycznymi.

Nowe materiały adhezyjne zwane ormocerami złożone są (podobnie jak kompozyty ) z matrycy na bazie żywic i drobnocząsteczkowego wypełniacza. Jednak ich usieciowana struktura składa się z elementów organicznych i nieorganicznych.

W stomatologii estetycznej zastosowanie znajduje również ceramika dentystyczna. Najprostszy system pełnoceramiczny stanowi system jednoskładnikowy: ceramika skaleniowa i wzmocniona szkłem, stosowane zwykle do wypełnień typu inlay, onlay i licówek.

Do systemów dwuskładnikowych należy podbudowa z ceramiki tłoczonej, np. IPS Empress. Uzupełnienia z ceramiki tłoczonej charakteryzują się wysokimi walorami estetycznymi i dokładnym dopasowaniem brzeżnym. W praktyce wykorzystuje się je przede wszystkim do pojedynczych uzupełnień w odcinku przednim i wykonawstwa mostów o małej rozpiętości.

O wyborze systemu ceramicznego decyduje głównie estetyka i wytrzymałość. W odcinku przednim zaleca się na ogół ceramikę tłoczoną, w tylnym – ceramikę spiekaną, infiltrowaną szkłem. W przypadku prac o dużej rozpiętości konieczne jest zastosowanie ceramiki o wyższej wytrzymałości (np. z tlenku cyrkonu).

Estetyka biała i czerwona – przeszczepy i biomateriały

Stomatologia estetyczna obejmuje nie tylko estetykę białą (twardych tkanek zęba), ale również tzw. estetykę różową (czerwoną), której celem jest odtworzenie utraconych tkanek przyzębia oraz korekcja ich przebiegu i wyglądu. Periodontalna chirurgia plastyczna zajmuje się estetyczną rekonstrukcją, korektą kształtu lub usuwaniem tkanek okolicy zębowo-wyrostkowej. Do często wykonywanych zabiegów periodontologicznych należy pokrywanie recesji dziąsłowych wolnym lub uszypułowanym przeszczepem z tkanki łącznej.

W celu odtworzenia struktur kostnych, funkcji utraconych tkanek przyzębia i wyrostka zębodołowego stosuje się techniki sterowanej regeneracji tkanek i kości (guided tissue regeneration; GTR/guided bone regeneration; GBR). Ich istotą jest wprowadzanie w miejsce utraconych tkanek materiałów kościozastępczych i kościopochodnych o działaniu osteogennym, osteokondukcyjnym lub osteoindukcyjnym.

Za przyszłość stomatologii, w szczególności implantologii i periodontologii, uważa się fibrynę bogatopłytkową (platelet-rich fibrin; PRF) i osocze bogatopłytkowe (platelet-rich plasma; PRP), w których składzie znajdują się czynniki stymulujące wzrost i regenerację kości oraz przyspieszające procesy gojenia tkanek.