Zespół Eagle'a – syndrom, którego nie leczy dentysta

11 grudnia 2020 --- Drukuj

Przychodzi pacjent do dentysty, bo podejrzewa podrażnienie nerwu szczękowego. Skarży się na nawracające, napadowe bóle twarzy, głowy i szyi; strzyka go w okolicy żuchwy, kiedy indziej porządnie zakłuje w dnie jamy ustnej czy przy uchu lub pojawi się ślinotok. Zęby pacjent ma zdrowe, stawy skroniowo-żuchwowe też. Stomatolog wykonuje zdjęcie panoramiczne i pacjent dowiaduje się, że pora na wizytę u neurologa, bo dolegliwości powoduje zespół Eagle’a (Eagle syndrome).

Czym jest zespół Eagle’a (Eagle syndrome)?

Zespół Eagle’a zwany jest również stylalgią lub zespołem przedłużonego wyrostka rylcowatego. Jest to kliniczny objaw wydłużenia niewielkiego kostnego wyrostka znajdującego się na kości skroniowej, lub symptom zwapnienia więzadła rylcowo-gnykowego, które jest przyczepione do wspominanego wyrostka. Syndrom ten znany jest od połowy XVII w., ale opisany został dopiero w pierwszej połowie XX w. przez W.W. Eagle’a. On też wprowadził nazwę stylalgia (od łacińskiej nazwy wyrostka)[1].

Zespół Eagle’a występuje dość rzadko. A nadzwyczaj rzadko zdarza się, że jest to skutek zarówno wydłużenia wyrostków, jak i zwapnienia więzadła[2] – niemniej, tę postać spotyka się trzykrotnie częściej u osób z zaburzeniami gospodarki elektrolitowej (osoby z niewydolnością nerek lub wątroby)[3].

Nie znamy jeszcze mechanizmów, które prowadzą do powstania syndromu Eagle’a. Istnieje wiele hipotez, które wskazują na uwarunkowania genetyczne, zaburzenia gospodarki fosforanowo-wapniowej, a nawet zaburzenia wewnątrzwydzielnicze u kobiet w okresie przekwitania. Wiadomo natomiast na pewno, że stylalgia jest charakterystyczna dla osób w średnim wieku i starszych, ponieważ w tym okresie życia spada elastyczność tkanek miękkich i więzadeł i zaczynają one ulegać zwapnieniom. Niektórzy badacze twierdzą, że syndrom ten częściej dotyczy kobiet niż mężczyzn. Może też rozwinąć się w wyniku urazu, na przykład szyi[4].

Wyrostek rylcowaty a syndrom Eagle’a

Wyrostek rylcowaty znajduje się w dolnej części kości skroniowej. Zlokalizowany jest pomiędzy dwoma tętnicami szyjnymi – wewnętrzną i zewnętrzną. Jest miejscem przyczepu kilku mięśni oraz więzadeł. Może wyglądać różnie, być segmentowany i w różnym stopniu zmineralizowany.

Prawidłowo jest niewielki – ma długość około 2-3 cm. Kiedy jest dłuższy niż 3 cm, powoduje objawy charakterystyczne dla syndromu Eagle’a. Symptomy te mogą pojawić się także wskutek wspomnianego wapnienia więzadła, gdyż utrata jego elastyczności może poskutkować sztywnym przedłużeniem wyrostka[5].

W.W. Eagle w oparciu o różnice w odczuwanych dolegliwościach wyodrębnił dwie postacie przypadłości związanych z wyrostkiem rylcowatym:

zespół rylcowato-gnykowy – bóle pojawiają się z powodu stymulacji nerwów trójdzielnego, twarzowego, językowo-gardłowego i błędnego; ta postać występuje po usunięciu migdałków;
zespół tętnicy szyjnej – dolegliwości pojawiają się w wyniku drażnienia przez wyrostek rylcowaty nerwów należących do splotu szyjnego i tętniczego. Jeśli dojdzie do ucisku skierowanego na tętnicę, mogą pojawić się omdlenia, pogorszenie widzenia a nawet udary niedokrwienne.

Wydłużone wyrostki rylcowate widoczne na zdjęciu panoramicznym

Objawy zespołu Eagle’a w jamie ustnej

Poza napadowymi, powracającymi bólami głowy i szyi, syndrom Eagle’a może dawać oznaki tak typowe dla różnych schorzeń jamy ustnej, że mogą one skłonić do wizyty u stomatologa. Są to:

dolegliwości bólowe odczuwane w okolicy żuchwy lub dna jamy ustnej;
ból odczuwany podczas ruchów języka;
zwiększone wydzielanie śliny a nawet ślinotok;
ból ucha, który zdaje się promieniować od jamy ustnej;
uczucie ucisku w gardle.

Jak rozpoznaje się zespół Eagle’a?

Ponieważ syndrom ten może dawać objawy podobne do wielu różnych dolegliwości stomatologicznych, neurologicznych czy laryngologicznych, rozpoznanie opiera się na diagnostyce różnicowej. Poprzez wywiad kliniczny lekarz lub dentysta, do którego zgłosił się pacjent, potwierdza bądź wyklucza wstępnie przyczyny, które mogą wskazywać na określone schorzenia. Badanie obejmuje rozmowę z pacjentem, a także palpacyjną ocenę tkanek i struktur głowy i szyi – dzięki temu można wstępnie ocenić ułożenie i wielkość wyrostka rylcowatego. Potwierdzenie zespołu Eagle’a zazwyczaj uzyskuje się dzięki diagnostyce obrazowej – zdjęciu panoramicznemu bądź skanowi uzyskanemu dzięki tomografii [6]. Nowoczesne obrazowanie pomaga również w stwierdzeniu, czy przyczyną dolegliwości jest jedynie zbyt długi wyrostek, wapnienie więzadła czy oba elementy jednocześnie.

Jak przebiega leczenie syndromu Eagle’a?

Przypadłość można leczyć chirurgicznie lub zachowawczo – zawsze jest to leczenie z wyboru.

Leczenie zachowawcze – wykorzystuje się farmakoterapię (m.in. sterydy, leki przeciwpadaczkowe i przeciwbólowe). Przynosi krótkotrwałe efekty.
Leczenie chirurgiczne – polega na usunięciu wydłużonej części wyrostka rylcowatego – metodą wewnątrzustną lub zewnątrzusną. W metodzie wewnątrzustnej do wyrostka rylcowatego lekarz dostaje się od strony jamy ustnej. W metodzie zewnątrzustnej – zabieg przeprowadzany jest od strony zewnętrznej. Wprawdzie w tym przypadku pole zabiegowe jest lepiej dostępne i widoczne, ale po zabiegu pozostają blizny[7].

Przypisy:

[1]https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5968703/

[2]http://31.186.81.235:8080/api/files/view/5466.pdf

[3]https://www.researchgate.net/publication/282646755_Ectopic_mineralization_of_the_styloid_process_of_the_temporal_bone_among_patients_with_calcium_and_phosphate_metabolism_disorders

[4]https://pdfs.semanticscholar.org/19a4/182ffeafbf892088daef6f3fc2de4b0be5b0.pdf

[5]http://31.186.81.235:8080/api/files/view/438034.pdf

[6]https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2765187/

[7]https://www.researchgate.net/profile/Aseem_Mishra/publication/272399523_Stylalgia_A_Missed_Diagnosis/links/5af5b180aca2720af9c6a0f3/Stylalgia-A-Missed-Diagnosis.pdf