Stomatologia oparta na faktach (EBD) – co to takiego?

Po raz pierwszy o stomatologii opartej na faktach napisano w 1995 roku, a w 1999 r. Amerykańskie Towarzystwo Stomatologiczne zaproponowało definicję tego pojęcia[1]. Chociaż od tamtej pory minęły już prawie trzy dekady, niektórzy eksperci uważają, że EBD nadal nie zajmuje należnego jej miejsca. Tymczasem stomatologia oparta na faktach (EBD – z ang. evidence-based dentistry) jest analogią do medycyny opartej na faktach (EBM – z ang. evidence-based medicine) i częścią EBM. Jest istotna dla praktyków związanych ze stomatologią, gdyż opiera się na twardych dowodach naukowych.

Korzyści ze stomatologii opartej na dowodach

Rozwój stomatologii opartej na faktach służy dwóm głównym celom: otrzymania najlepszych dowodów i ich wykorzystania w praktyce. Obecnie dąży się do tego, aby nastąpił wzrost znaczenia EBD, gdyż dowody naukowe wspomagają podejmowanie właściwych decyzji leczniczych przez praktykujących dentystów – dają bowiem stomatologom lepszą orientację w natłoku informacji, czasem także sprzecznych lub niepełnych. Upowszechnienie EBD zmniejszy także przepaść pomiędzy badaniami klinicznymi a faktycznie wykonywaną praktyką dentystyczną i może pomóc w zmniejszeniu różnic w opiece nad pacjentem i uzyskiwanych wynikach zastosowanego procesu terapeutycznego[2].

Źródła informacji o faktach w stomatologii

Dentyści mają do dyspozycji wiele kanałów informacyjnych, z których mogą pozyskiwać informacje o konkretnej jednostce chorobowej bądź dowody na skuteczność terapii. Są to:

• piśmiennictwo naukowe – prezentowane są tutaj prace opisujące pojedyncze przypadki bądź wyniki badań laboratoryjnych i klinicznych;
• medyczne bazy danych;
• podręczniki akademickie i literatura branżowa;
• cudze doświadczenia – wymiana informacji pomiędzy dentystami w czasie spotkań czy na specjalistycznych portalach internetowych, a także opisy przypadków; trzeba jednak pamiętać, że pojedyncze, indywidualne doświadczenie nie stanowi dowodu na miarę wyników otrzymanych w szeroko zakrojonych badaniach naukowych;
• prelekcje, prezentacje, szkolenia specjalistyczne dedykowane stomatologom[3].

 EBD a planowanie leczenia

Podejmowanie decyzji leczniczych i planowanie strategii terapeutycznych w odniesieniu do jamy ustnej dokonuje się w EBD w oparciu o:

• rozsądną interpretację istotnych klinicznie dowodów naukowych;
• wnikliwe rozpatrzenie stanu klinicznego ogólnego pacjenta oraz stanu istniejącego w jego jamie ustnej;
• osobiste doświadczenia kliniczne lekarza dentysty;
• potrzeby i preferencje terapeutyczne pacjenta[4].

Stomatologia oparta na dowodach dostarcza wskazówek, które pomagają dentyście podejmować mądre decyzje lecznicze. Nie daje zatem sama w sobie ostatecznej odpowiedzi, gdyż nie jest jedynie bezkrytycznym zautomatyzowanym procesem podejmowania decyzji leczniczej w oparciu o suche i ogólne dane naukowe. W planowaniu i realizacji postępowania terapeutycznego uwzględnione zostać muszą także czynniki indywidualne, których źródłem jest sam dentysta bądź pacjent.

Algorytm postępowania dla dentysty zgodny z zasadami stomatologii opartej na dowodach jest prosty. Należy:

• utworzyć pytanie, na które można udzielić odpowiedzi;
• znaleźć najlepsze dowody, aby odpowiedzieć na postawione pytanie;
• krytycznie oceniać dostępne informacje;
• wykorzystać dostępne wyniki badań i wnioski z badań do podejmowania decyzji leczniczych w odniesieniu do konkretnych pacjentów;
• ocenić osiągnięte wyniki.

Preferencje pacjenta a EBD

Interwencje terapeutyczne, jakie podejmują dentyści w jamie ustnej pacjentów, mają na celu przede wszystkim przywrócenie odpowiedniego stanu zdrowotnego i funkcjonalności elementów tworzących narząd żucia, ale też coraz większą rolę odgrywa estetyka wykonanych rekonstrukcji. Z tego powodu preferencje pacjenta to ważny element podejmowania decyzji klinicznej w EBD – tym bardziej, że dostępne są rozmaite rozwiązania zarówno technologiczne, jak i materiałowe, dzięki którym można indywidualnie dopasować konkretny rodzaj protezy bądź materiału rekonstrukcyjnego nie tylko do klinicznych potrzeb pacjenta, ale również do jego preferencji wynikających z osobistego wyczucia gustu lub choćby tylko kaprysu bazującego na potrzebie bycia trendy. W nowoczesnej stomatologii opartej na dowodach głos pacjenta nie może zatem zostać pominięty przy podejmowaniu przez dentystę decyzji o leczeniu.

Czytaj dalej tutaj: Badania dostarczające dowodów w stomatologii

Przypisy:
[1]https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S000281771465354X
[2]https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC1891443/
[3]https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5004537/
[4]https://www.academia.edu/download/66493757/s0011-8532_2803_2900044-220210421-21070-15h9h2u.pdf