Używki a zdrowie jamy ustnej

Żadna z używek nie pozostaje obojętna dla jamy ustnej, a od tego właśnie obszaru zaczyna się zdrowie całego ustroju. Część używek powoduje tylko przebarwienia zębów lub przyspiesza tworzenie się kamienia nazębnego; skutkiem innych mogą być poważne choroby jamy ustnej: zapalenia dziąseł, śluzówki, przyzębia czy nowotwór. Do używek mniej szkodliwych (a czasem nawet pożytecznych) zaliczamy kawę, herbatę i czerwone trunki o niskiej zawartości alkoholu (wina, likiery, nalewki). Grupę używek niebezpiecznych dla zdrowia jamy ustnej – i w konsekwencji groźnych dla całego ustroju – stanowią: alkohol wysokoprocentowy, narkotyki, nikotyna.

Jak poszczególne używki wpływają na kondycję jamy ustnej?

• Kawa i herbata – wykazują działanie negatywne oraz, co ważne, także pozytywne na tkanki jamy ustnej. Do skutków negatywnych tych używek zaliczamy: tworzenie ciemnego nalotu na zębach, pogłębienie kserostomii (suchości jamy ustnej), przyspieszenie odkładania się kamienia nazębnego. Picie gorących naparów grozi poparzeniem tkanek i zwiększa ryzyko rozwoju nowotworu, choć udowodniono, że rozsądne stosowanie kawy i herbaty chroni przed wystąpieniem raka jamy ustnej. Pozytywne działanie polega też na zabezpieczaniu zębów przed próchnicą – kawa i herbata (szczególnie zielona) mają działanie antybakteryjne, pomagają w odświeżeniu oddechu. 

• Alkohol – niskoprocentowe kolorowe trunki są powodem ciemnienia koloru szkliwa i zmiany barwy wypełnień stomatologicznych, a białe wino może uszkadzać szkliwo zawartymi w nim kwasami owocowymi, powodując wypłukiwanie minerałów tworzących tę tkankę. Czerwone wina dostarczają natomiast substancji o działaniu przeciwnowotworowym. Trunki wysokoprocentowe są niebezpieczne; skutkiem ich nadużywania może być: pogłębienie suchości jamy ustnej (kserostomii), nowotwór, rozwój leukoplakii. Wszystkie alkohole działają odkażająco, przez co zmniejszają ilość drobnoustrojów wywołujących stany zapalne jamy ustnej, ale też ich nadużywanie obniża odporność i sprzyja infekcjom.

• Narkotyki – osłabiają odporność, zaburzają wydzielanie śliny i sprzyjają powstawaniu zapaleń śluzówki jamy ustnej i owrzodzeń (szczególnie, jeśli aplikowane są przez wcieranie w dziąsła). Metamfetamina i kokaina powodują zmiany erozyjne w szkliwie i próchnicę, a zażywanie ecstasy i heroiny dodatkowo skutkuje mechanicznymi uszkodzeniami zębów wywołanymi przez silne zaciskanie szczęk i zgrzytanie zębami (bruksizm).

• Nikotyna – obkurcza naczynia krwionośne, głównie włosowate, przez co sprzyja rozwojowi chorób krążenia, wystąpieniu  niedokrwienia i prowadzi do zniszczenia drastycznie zwężonych naczyń włosowatych. Jest jedną z głównych przyczyn rozwoju nowotworu jamy ustnej, osłabia układ odpornościowy, a przez to opóźnia gojenie się ran i skutkuje rozwojem stanów zapalnych przyzębia. Do tego zamienia świeży oddech w cuchnący, silnie przyciemnia kolor zębów i przyspiesza powstanie kamienia nazębnego.