Dysfunkcje stawów skroniowo-żuchwowych – poważne zagrożenie dla muzyka

Muzycy narażeni są na dysfunkcje stawów skroniowo-żuchwowych (DSSŻ). Problemy wynikające z tych nieprawidłowości potęgowane są dodatkowo przez stres przed występem. Wszystko to powoduje, że DSSŻ mogą ulegać pogłębieniu i w rezultacie zakłócić aktywność zawodową muzyka.

Więcej na temat DSSŻ pisaliśmy w tym artykule, natomiast czynniki, które mają wpływ na powstanie zaburzeń skroniowo-żuchwowych u muzyków są rozmaite, ale należą do dwóch grup: wynikają z obsługi instrumentu lub są konsekwencją stresu przez występem. Do czynników, które mogą doprowadzić do powstania DSSŻ, zalicza się:

• stan okluzyjny;
• uraz;
• głęboki ból;
• nawyki i parafunkcje;
• stres emocjonalny.

Gra na instrumentach a objawy zaburzeń w stawach skroniowo-żuchwowych

DSSŻ najczęściej mają nawracający lub chroniczny charakter. Muzyk, który zmaga się z tymi dysfunkcjami, może odczuwać:

• zmniejszony zakres ruchów żuchwy;
• bóle mięśni w obszarze narządu żucia;
• zwiększone napięcie mięśni żucia;
• bóle stawów skroniowo-żuchwowych;
• uogólnione bóle mięśniowo-powięziowe;
• nadwrażliwość zębów;
• bóle głowy;
• ograniczenie lub asymetrię otwarcia szczęki;
• trzaski i chrupanie w stawach.

Objawy te mogą dotyczyć obu stawów bądź tylko jednego, natomiast ból głowy może być odczuwany w różnych obszarach czaszki.

Do symptomów związanych z DSSŻ wymienianych przez muzyków często, należą:

• zaciskanie i zgrzytanie zębami – identycznie jak w bruksizmie;
• ból – pochodzący z mięśni żucia lub bezpośrednio z okolic stawów skroniowo-żuchwowych;
• bóle: szyi, twarzy, ucha, a także szumy w uszach.

Które instrumenty szkodzą stawom skroniowo-żuchwowym?

Gra na instrumencie, szczególnie instrumencie dętym, może być czynnikiem sprawczym obciążającym układ żucia. Niektórzy specjaliści uważają, że samą grę można uznać za parafunkcję, której objawami w jamie ustnej są między innymi: przerosty na brzegu dziąseł, wcięcia na języku, starcie zębów, recesja dziąseł, rozszczep pionowy więzadła przyzębia.

Objawy dysfunkcji stawów skroniowo-żuchwowych notowane są u osób grających na instrumentach należących do różnych kategorii.

• Instrumenty smyczkowe – skrzypce i altówki. DSSŻ wynika z trzymania instrumentu między ramieniem a kątem żuchwy. Może to doprowadzić do zaostrzenia istniejącego już stanu zapalnego w stawach skroniowo-żuchwowych lub do przeciążenia mięśni żucia i układu kostnego twarzy. Ponieważ najczęściej wioliniści trzymają swój instrument na jednej stronie obszaru ustno-twarzowego, dlatego do przeciążeń dochodzi głównie i początkowo tylko w jednym w stawie skroniowo-żuchwowym.

Przeciążenia te pojawiają się nie tylko z powodu naprężeń i napięć, jakie powstają w trakcie przytrzymywania instrumentu jedną stroną twarzy, ale również w wyniku wymuszonej postawy ciała, która przyjmowana jest podczas gry na instrumencie.

• Instrumenty dęte – muzycy zmagają się z DSSŻ spowodowanymi przeciążeniami mięśni ustno-twarzowych. Do przeciążeń tych dochodzi, ponieważ gra na instrumencie dętym wymaga zwiększonego oddychania i wzmożonej aktywności wspomnianych mięśni, a także odpowiedniego ułożenia warg, języka i skoordynowania oddechu w trakcie wytwarzania dźwięku przez instrument.
• Instrumenty blaszane – u muzyków notuje się przesunięcie pozycji żuchwy do przodu i zrotowanie jej do tyłu. Powoduje to, że kłykcie żuchwy mogą wywierać ucisk na tkanki wokół krążka stawowego znajdującego się w stawie skroniowo-żuchwowym.
• Duże instrumenty dęte, zaopatrzone w sporych rozmiarów mosiężne ustniki – mogą być powodem powstawania u muzyków zgryzu krzyżowego. Z kolei wady zgryzu skutkujące rotacją zębów czy stłuczeniem siekaczy mogą powodować, że muzyk będzie odczuwał ból lub dyskomfort w obrębie twarzy. Powodem tych przykrych doznań może być również wypełnienie lub uzupełnienie stomatologiczne na jednym z zębów, które mają bezpośredni kontakt z instrumentem.

Stres przed występem nasila problemy ze stawami skroniowo-żuchwowymi

Wielu muzyków odczuwa stres przed występem – objawy DSSŻ mogą wówczas ulegać nasileniu. Trema powoduje, że pojawiają się symptomy towarzyszące bruksizmowi: silniej zaciskają się szczęki i częściej dochodzi do zgrzytania zębami. Ponieważ jednak wielu instrumentalistów – członków orkiestry nie wyobraża sobie, aby odwołać swój udział w koncercie, po występie osoby te mogą odczuwać przykre objawy ze strony przesilonych mięśni i stawów.

Ponieważ DSSŻ mogą doprowadzić do sytuacji, w której z powodu bólu lub innych symptomów towarzyszących temu zaburzeniu muzyk będzie zmuszony przerwać pracę zawodową, konieczne jest kontrolowanie stanu zdrowia struktur narządu żucia.

Pozytywnie na pracę stawów skroniowo-żuchwowych wpłynie stosowanie technik i szyn relaksacyjnych – kiedy wskutek stresu przed występem dochodzi do silnego, odruchowego zaciskania szczęk albo zgrzyta się zębami.

Źródło: http://awf.edu.pl/__data/assets/pdf_file/0009/50679/J.Byczek_rozprawa-dr.pdf