Diastema – skąd się bierze i co z nią zrobić?

Diastema to przestrzeń między zębami lub grupami zębów, którą stwierdza się u niektórych gatunków ssaków, w tym człowieka. Najczęściej występuje w uzębieniu w typie piknicznym, gdzie zęby są kanciaste, krótkie lub zaokrąglone i w kształcie trójkątów. W uzębieniu ludzkim diastema najczęściej pojawia się między górnymi siekaczami. O ile jednak u zwierząt jest zjawiskiem fizjologicznie prawidłowym, o tyle u człowieka uznawana jest za nieprawidłowość, stan patologiczny.

Pomimo że diastema powinna być postrzegana jako defekt estetyczny, w ostatnich latach pojawił się niezbyt zdrowy trend, który z przestrzeni między zębami uczynił rzecz modną.

Ponieważ w naszym gabinecie Dentysta.eu często spotykamy się z pytaniami o możliwość poszerzenia, jak i zwężenia diastemy, wyjaśniamy, co z nią zrobić i kiedy.

Diastema – skąd się bierze?

Diastema może być:

• prawdziwa – jej powodem są wady w budowie lub przyczepie wędzidełka wargi górnej (np. niski przyczep, przerost);
• rzekoma – przyczyną może być hiperdoncja (ząb środkowy zlokalizowany między siekaczami sąsiadującymi z linią przyśrodkową w szczęce górnej), hipodoncja (brak siekaczy bocznych), czy zbyt mały rozmiar siekaczy;
• fizjologiczna – pojawia się u dzieci, kiedy tracą zęby mleczne, a jeszcze nie wyrosły im zęby stałe.

Diastema fizjologiczna jako jedyna nie wymaga leczenia, gdyż po wyrżnięciu się zębów stałych ulega samoistnemu zamknięciu. W większości przypadków jej istnienie jest wręcz powodem do zadowolenia, gdyż wyrastające zęby stałe mają wystarczającą ilość miejsca i mogą wyłaniać się z dziąseł, nie powodując stłoczeń w łuku. Stłoczenia są bowiem wstępem do rozwoju wady zgryzu. Powodem do zmartwienia mogłaby być jedynie diastema zbyt szeroka, która nie ulega zamknięciu po wyrżnięciu się zębów stałych.

Diastema – co z nią zrobić?

Zbyt szeroka diastema przyczynia się do poważnych problemów ze zdrowiem jamy ustnej. Jej skutki to:

• wady wymowy – ponieważ język i powietrze „uciekają” przez szeroką szparę między zębami, może pojawić się nieprawidłowa artykulacja głosek, seplenienie;
• wady zgryzu i wynikające z nich kłopoty ze stawami skroniowo-żuchwowymi;
• choroby przyzębia, które są konsekwencją nieprawidłowości zgryzowych.

W stomatologii przyjmuje się, że leczeniu podlega diastema, której szerokość przekracza 2 mm i nie maleje po wyrżnięciu się wszystkich czterech stałych siekaczy. Oznacza to, że węższe diastemy można zamykać, ale nie trzeba, choć w każdym przypadku należy skonsultować się z dentystą, który w oparciu o indywidualne warunki panujące w jamie ustnej rozpatrzy wszystkie za i przeciw w kierunku zamknięcia diastemy albo pozostawienia jej w niezmienionym stanie.

Jak zmniejszyć lub zlikwidować diastemę?

Kiedy zapadnie decyzja o zamknięciu lub tylko zwężeniu diastemy, do dyspozycji są metody natychmiastowe lub wymagające czasu, oraz wymagające jedynie interwencji stomatologa lub ortodonty albo też leczenia zespołowego, w którym uczestniczą dentysta, ortodonta i chirurg.

• Natychmiastowa likwidacja diastemy – przeprowadza ją stomatolog. Efekt końcowy może osiągnąć już na jednej wizycie, wykonując bonding, czyli nadbudowę korony zębów z wykorzystaniem kompozytowych żywic, albo zakładając licówki fabryczne. W przypadku bondingu kompozyt nakładany jest na uprzednio lekko nadtrawioną powierzchnię zęba i kształtowany ręcznie przez dentystę. Jest to zabieg, który w sposób estetyczny i bez poważnej ingerencji w tkanki zęba zmniejsza lub całkiem likwiduje szerokość diastemy. Trwałość efektu zależy od trwałości kompozytu. Podobnie jest przy nakładaniu licówek fabrycznych. Mogą to być licówki o standardowej grubości lub tzw. chipsy, czyli ultracienkie licówki. Tu również uzyskuje się piękny uśmiech w jeden dzień. Cena zabiegu zależy od zastosowanego materiału – najdroższe są licówki porcelanowe.

Nieco dłużej trwa likwidacja diastemy z wykorzystaniem indywidualnie zaprojektowanych licówek albo mostu czy koron protetycznych – na jednej wizycie stomatolog pobiera wycisk. Na jego podstawie w laboratorium protetycznym technik tworzy licówki czy uzupełnienia protetyczne, które później dentysta zakłada na kolejnej wizycie.

• Likwidacja lub zmniejszenie diastemy wymagające czasu – do dyspozycji są tu metoda chirurgiczna i ortodontyczna. Interwencja chirurgiczna polega na wycięciu przerośniętych tkanek wędzidełka wargi górnej (frenektomia) lub jego podcięciu (frenotomia), albo – u dzieci starszych – na wykonaniu frenuloplastyki. W efekcie w tkankach powstaje nowy rozkład sił, który – wspomagany następnie leczeniem ortodontycznym – skutkuje zamykaniem się diastemy. Leczenie ortodontyczne może być wykorzystane do likwidacji diastemy także w dwóch innych przypadkach: samodzielnie – kiedy chirurgia wędzidełka nie jest konieczna, natomiast potrzebne jest przesunięcie zębów i wyrównanie ich ułożenia w łuku zębowym, albo jako etap po ekstrakcji nadliczbowego zęba środkowego.

Diastema – jak ją powiększyć?

Powiększenie szpary między siekaczami w szczęce można uzyskać, wykorzystując:

• leczenie ortodontyczne –przebiega z wykorzystaniem sił rozsuwających zęby, wywieranych przez aparat ortodontyczny na tkanki przyzębia;
• modelowanie kształtu zębów – zawsze wiąże się z naruszeniem struktury siekaczy i ze stratą naturalnej tkanki zęba, ponieważ polega na spiłowaniu cienkiej warstwy szkliwa. Aby poszerzenie diastemy w ten sposób było bezpieczne dla zębów i nie prowadziło do zwiększenia ryzyka rozwoju próchnicy, szkliwo nie może być spiłowane zbyt mocno.

Ponieważ powiększenie diastemy wiąże się albo z nieodwracalną utratą szkliwa, albo z długotrwałym rozsuwaniem zębów przy pomocy sił wytwarzanych przez aparat ortodontyczny, decyzja o poszerzeniu szpary powinna być dobrze przemyślana.

I na koniec ważna uwaga: wszystkie zabiegi, jakie będą dotyczyć diastemy, wykonuje się tylko na zębach zdrowych, niezniszczonych próchnicą. Jeżeli zatem marzy się wam diastema albo jej zamknięcie, zacznijcie od leczenia zachowawczego w Dentysta.eu.