Zmiany i stany przedrakowe

Nowotwory jamy ustnej, to choroby, które kilkakrotnie częściej dotykają mężczyzn aniżeli kobiety. Atakują język, migdałki podniebienne, gardło, podniebienie, dziąsła, dno jamy ustnej i czerwień wargową. Przeważającą większość przypadków stanowią nowotwory płaskonabłonkowe.

Czynniki ryzyka
Do najważniejszych czynników zwiększających ryzyko zachorowania należą bezsprzecznie palenie tytoniu, marihuany (!) i alkohol. Oczywiście nie są one jedynymi, bowiem przyczynia się także m.in. nadmierna ekspozycja na słońcu, a nawet brak higieny, który należy traktować bardziej, jako jeden z czynników zwiększających dodatkowe zagrożenie.
Stanami przednowotworowymi tudzież zmianami przedrakowymi są m.in. liszaj płaski, toczeń rumieniowaty, zespół Plummera-Vinsona, włóknienie podśluzówkowe, jak również zmiany towarzyszące kile.

Liszaj płaski
Jest jedną z częściej występujących chorób błoń śluzowych i skóry. Objawia się występowaniem białych charakterystycznych wykwitów w obrębie jamy ustnej. Wykwity te tworzą swego rodzaju powłokę (policzki), chociaż niewykluczona jest postać ów liszaja, jako zmiany pęcherzykowe, wrzodziejące, czy w postaci nadżerki. Oprócz policzków liszaj może rozwinąć się także na języku.

Liszaj płaski nie jest nowotworem, jednak jest zaliczany do stanów przedrakowych, które mogą, (ale nie muszą) przekształcić się w nowotwór nabłonkowy.
Liszaj płaski Wilsona jest schorzeniem przewlekłym, występującym u osób dorosłych (30-60 rok życia). W jego rozwoju istotną rolę może odgrywać genetyka! U osób borykających się z liszajem płaskim obserwuje się okresowe zaostrzenie objawów chorobowych tudzież pogorszenie stanu zdrowia. Z kolei obszar kliniczny przedstawia obecność pojedynczych i/lub licznych grudek pokrytych „siateczką”. Kolor występujących wykwitów jest różny – mogą przybierać postać czerwoną, różową, siną, a nawet fioletową. Na języku przybierają one postać białą (leukoplakia).

Leukoplakia
Zwana także rogowaceniem białym jest charakterystyczną zmianą w obrębie jamy ustnej, uwidaczniającą się w postaci białych przebarwień na powierzchni błony śluzowej. Leukoplakia to choroba występująca nie tylko w obrębie błoń śluzowych, ale również w obrębie gardła i krtani – traktowana, jako zmiany przednowotworowe. Bezpośrednimi przyczynami występowania leukoplakii jest palenie tytoniu i nadużywanie alkoholu.
Zmiany chorobowe rozwijają się najczęściej na wewnętrznej stronie policzków, dnie jamy ustnej, po bokach języka, dolnej wardze i wyrostkach zębodołowych. W zależności od zaawansowania choroby powierzchnia zmian może być pobrużdżona, guzkowata z pojawiającymi się brodawkami lub przypominać powierzchnię skóry. Wytworzenie się nowotworu w obrębie leukoplakii jest duże (15-40% przypadków). Każda zmiana powinna zostać poddania badaniu mikroskopowemu, bowiem tylko ono pozwoli wykryć nowotwór, oraz (w przypadku jego wykrycia: przyp. red.) ocenić ryzyko jego złośliwości.

Erytroplakia
Erytroplakia to zmiany na błonie śluzowej jamy ustnej objawiające się występowaniem czerwonej plamy (plam). Towarzyszący zmianom stan zapalny może przekształcać się w raka śródnabłonkowego czy in situ (blisko 40% przypadków to postać złośliwa nowotworu). Erytroplakia występuje najczęściej u mężczyzn (seniorzy) i rozwija się na dnie jamy ustnej, rzadziej na dziąsłach dolnej szczęki czy podniebieniu. Niestety, w większości choroba ta nie ujawnia się, tzn. nie daje dolegliwości bólowych, chociaż takowe nie są wykluczone.

Włóknienie podśluzówkowe
To stan przednowotworowy, niemniej jednak jego przemiana w raka złośliwego jest stosunkowo niewielka (niecałe 8%). Schorzenie to jest rzadko spotykane w Europie i dotyczy w przeważającej mierze kobiet. Objawy włóknienia podśluzówkowego to podnabłonkowy odczyn zapalny, zanik nabłonka i szkliwienie blaszki właściwej błony śluzowej. Ponadto charakterystycznymi objawami są liczne owrzodzenia czy też zblednięcie śluzówki.

Nikotynowe zapalenie jamy ustnej
Jak sama nazwa wskazuje, schorzenie to związane jest z paleniem tytoniu (fajka, papierosy) i charakteryzuje się w zdecydowanej mierze rogowaceniem nabłonka znajdującego się na podniebieniu, wskutek czego tworzą się niewielkie uwypuklenia (grudkowate).

Źródło: Postępy w chirurgii głowy i szyi 2004