Coraz więcej ludzi w Polsce decyduje się na zastosowanie aparatów ortodontycznych. Pozwalają one na korekcję wad uzębienia (np. krzywego zgryzu). Nie jest to efekt żadnej mody i nie robi się tego, aby ładnie wyglądać. Jest to bardzo ważne dla zdrowia zębów. Jak wiadomo efektem nieleczenia krzywego zgryzu może być przedwczesne wypadanie zębów (nawet w bardzo młodym wieku) lub ścieranie szkliwa, co sprzyja powstawaniu różnego rodzaju chorób zębów oraz jamy ustnej.

Aby dopasować aparat ortodontyczny do uzębienia pacjenta, należy najpierw stworzyć formę (tzw. wycisk), na podstawie której taki aparat powstanie. Do tego celu niezbędne są masy wyciskowe. Są to różnego rodzaju materiały, które służą do wykonywania wycisków. Służą one również do dopasowywania protez. Masa taka w stanie plastyczności daje się ukształtować dzięki tlenkom. Po uzyskaniu sztywności lub elastyczności, masy te zachowują nadany im kształt. Dzięki tym właściwościom tworzone są wyciski. Utrata plastyczności tych mas jest wywołana obniżeniem temperatury lub reakcjami chemicznymi.

Istnieje bardzo wiele rodzajów mas wyciskowych oraz dużo kryteriów ich podziału. Najpopularniejszym jest podział mas wyciskowych według Wajsa.

I. MASY WYCISKOWE SZTYWNE

a) gips
b) masy Stentsa
c) pasty tlenkowo – cynkowo – eugenolowe
d) woski wyciskowe
e) masy wyciskowe na podłożu z tworzyw sztucznych
f) gutaperka

II. MASY ELASTYCZNE 

a) masy alginatowe
b) masy wyciskowe na podłożu z agaru
c) elastyczne masy wyciskowe (elastomery silikonowe, polisulfidowe, polieterowe).

Oprócz podziału Wajsa istnieje duża ilość innych rodzajów podziałów. Ciekawym oraz godnym uwagi jest podział mas wyciskowych według Spiechowicza:

MASY, KTÓRE TĘŻEJĄ POD WPŁYWEM REAKCJI CHEMICZNYCH

a) gips wyciskowy
b) masy alginatowe
c) pasty wyciskowe
d) elastyczne masy wyciskowe, (czyli elastomery)

MASY TERMOPLASTYCZNE (zmieniające się pod wpływem temperatury)

a) gutaperka
b) masy Stentsa
c) masy odwracalne hydrokoloidalne (na bazie agaru)
d) woski wyciskowe.

Masy alginatowe

– ten rodzaj masy wyciskowej służy do tworzenia wycisków wstępnych, wycisków zębów przeciwstawnych oraz wycisków roboczych do częściowych protez. Użycie tego rodzaju materiału jest bardzo proste. Alginat należy pomieszać z zimną wodą przez około 0,5 – 1,5 minuty. Masa ta musi przebywać w jamie ustnej od 1,5 do 2 minut. Tyle właśnie potrzebuje do całkowitego zawiązania.

Pasty wyciskowe

– są one umieszczone w dwóch tubach, z których należy wycisnąć taką samą ilość materiału potrzebną do procesu mieszania (w jednej tubie znajduje się katalizator, a w drugiej masa podstawowa). Pasty używane są do tworzenia wycisków czynnościowych przy bezzębiu, podścielających oraz złożonych (protezy natychmiastowe). Przygotowanie past jest bardzo łatwe. Należy wyciskać równą ilość past z dwóch tub na papier woskowany, lub płytkę plastikową (ewentualnie szklaną) do momentu uzyskania jednolitej barwy.

Elastyczne masy wyciskowe

– jest to dość złożony rodzaj, który dzieli się na masy silikonowe, polisulfidowe oraz polieterowe. Materiał tych mas bywa różnie oznaczany w zależności od konsystencji. Tymi oznaczeniami są: putty body, heavy boddy (konsystencja kitu), regular body (jest to gęsta pasta) oraz light body (posiada konsystencję płynu). Mas elastycznych używamy do tworzenia dwuwarstwowych wycisków. Pierwsze trzy materiały stanowią w tym przypadku podstawową warstwę wycisku, czwarty natomiast stanowi warstwę uzupełniającą, która pozwala na bardzo dokładne odwzorowanie wszystkich szczegółów. Sposób przygotowania odpowiedniej masy nie jest skomplikowany. Należy wycisnąć pastę z tuby na kartkę woskowanego papieru, a następnie dodać do niej płynny katalizator. Później trzeba wszystko wymieszać aż do momentu uzyskania konsystencji jednorodnej. Po uprzednim nałożeniu na łyżkę, pokrywamy podstawową masę warstwą kleju. Po pobraniu wycisku z jamy ustnej należy go przepłukać, osuszyć, a następnie nałożyć warstwę drugą. Masy o konsystencji płynnej można wprowadzać do strzykawek lub urządzeń samomieszających.

Istnieją dwie główne techniki pobierania wycisków stworzonych z wyżej opisanych mas. Pierwszą z nich jest technika jednoczasowa. Polega ona na jednoczesnym pobraniu dwóch mas wyciskowych (oczywiście po wcześniejszym pozbyciu się nici retrakcyjnych z kieszonki dziąsła). Do zastosowania tej metody potrzebna jest pomoc drugiej osoby.

Drugą ważną techniką pobierania wycisków jest technika dwuetapowa. Pierwszy etap polega na pobraniu masy o większej prężności (nici retakcyjne nie muszą być usuwane z jamy ustnej). Drugi etap polega na wprowadzeniu mniej prężnej masy do kanału korzenia, na sąsiednie zęby oraz do wnętrza pierwszej warstwy wycisku (wykonujemy to przy pomocy igły lentulo lub strzykawki).

Nowoczesna stomatologia odbiega od zamierzchłych czasów i stosuje skanowanie wewnątrzustnie zamiast mas wyciskowych: Skaner wenwnątrzustny

Zaletą cyfrowej stomatologii jest niewątpliwy komfort pacjenta i dokładniejsze wy konanie pracy z możliwością wizualizacji na każdym etapie. Nasza placówka jest wyposażona w skaner wewnątrzustny.