Ultradźwiękowe opracowanie kanału

Systemy ultradźwiękowe w endodoncji wykorzystywane są do opracowania kanałów, wstecznego opracowania kanałów po resekcji wierzchołka, udrożniania komór i kanałów zobliterowanych oraz do wypełniania kanałów.

Systemy ultradźwiękowe używane do opracowania kanałów wytworzoną energię akustyczną częściowo przenoszą na narzędzie kanałowe, a częściowo przekształcają w energię cieplną podgrzewającą dezynfekujący roztwór płuczący w kanale (co zwiększa jego działanie antybakteryjne).

Metoda ultradźwiękowego opracowania kanału

Oczyszczanie kanału umożliwiają wytwarzane wiry dźwiękowe (przepływy akustyczne) – przy końcówce ultradźwiękowej są to niewielkie zawirowania, ale przy ścianach kanału powstają duże wiry akustyczne. Dzięki wirom dochodzi do usuwania resztek miazgi i opiłków zębiny w kierunku ujścia kanału.

W trakcie korzystania z aparatów piezoelektrycznych i pracy narzędziami o małych rozmiarach istotne jest także zjawisko kawitacji (dlatego niektórzy autorzy po całkowitym poszerzeniu kanału zalecają ultradźwiękowe płukanie kanału przy użyciu pilnika nr 15). W płynie płuczącym powstają pęcherzyki tlenu, które mogą pulsować zgodnie z częstotliwością fali lub zapadać się w wyniku nałożenia fali i ulegać implozji. W efekcie dochodzi do nagłej zmiany ciśnienia i powstania „fali uderzeniowej”, co prowadzi m.in. do rozrywania bakterii i usuwania resztek martwej tkanki.

Zatem podczas opracowania kanału – oczyszczenia i odpowiedniego poszerzenia pilnikami ultradźwiękowymi typu K – konieczny jest stały dopływ płynów płuczących. Przepłukiwanie kanału umożliwia chłodzenie narzędzia pracującego i usunięcie zanieczyszczeń z kanału (zapobiegające ich przepchaniu poza otwór wierzchołkowy).

W leczeniu kanałów zakażonych do płukania stosuje się roztwory: 0,2% chlorheksydyny, 15% EDTA, 1-2,5% NaOCl (najczęściej) – podgrzanie NaOC1 zwiększa jego działanie antybakteryjne i lityczne (możliwe jest usuwanie także warstwy mazistej).

Opracowanie kanału – czynności

Podczas opracowania kanału wykonywane są (kolejno) następujące czynności:

1. ocena długości roboczej i drożności (najmniejszym rozmiarem narzędzia ręcznego, które można wprowadzić do kanału)
2. izolacja zębów (koferdam) – niezbędna ochrona np. przed zaaspirowaniem i drażniącym wpływem na śluzówkę płynu płuczącego, który tryska z końcówki pracującej (pacjent powinien być też zaopatrzony w okulary ochronne)
3. wyskalowanie narzędzi ręcznych i ultradźwiękowych (których długość roboczą można zaznaczyć tuszem wodoodpornym lub rurkami plastikowymi). Nie stosuje się typowych ograniczników silikonowych lub metalowych (uniemożliwiają przepływ roztworów płuczących)
4. w przypadku kanału zakrzywionego – dogięcie narzędzi kanałowych stosownie do krzywizny
5. kanały wąskie, mało drożne – konieczne opracowanie na całej długości roboczej przy pomocy narzędzi ręcznych do rozmiaru 15 wg ISO
6. opracowanie ultradźwiękowe rozpoczyna się od numeru narzędzia, którym zakończono opracowanie ręczne (pilnikiem nr 15). Pilnik wprowadza się do kanału w spoczynku; urządzenie można uruchomić po osiągnięciu odpowiedniej głębokości.

Do poszerzenia przykoronowej, prostej części kanału można wykorzystać odpowiednie końcówki ultradźwiękowe (np. końcówki BUC do systemu ultradźwiękowego Spartan) lub narzędzia maszynowe typu G-G lub L-P.

Po ultradźwiękowym opracowaniu kanału wykonuje się jego rekapitulację – pilnikiem głównym (nr 15). Rekapitulację można przeprowadzić narzędziem ręcznym lub ultradźwiękowym.

Ultradźwiękowe opracowanie kanału – blaski i cienie

W piśmiennictwie podnoszona jest kwestia jakości opracowania kanału w odniesieniu do metody ultradźwiękowej (i innych metod maszynowych) – możliwości powstania szczelinowatych zagłębień (nisz), kolanek, przewężeń i nierównomiernego opracowywania powierzchni kanału. Dlatego metody ultradźwiękowe zaleca się uzupełniać opracowaniem kanału pilnikami ręcznymi.

Z metodą ultradźwiękową wiąże się wiele korzyści, jak szybkie opracowanie kanału, dobra dezynfekcja (antybakteryjne działanie ultradźwięków i podgrzanych roztworów płuczących) oraz redukcja ryzyka przedostania się zakażonej zawartości kanału poza otwór wierzchołkowy. Podkreśla się zwłaszcza dobre płukanie i oczyszczanie kanału – znacznie skuteczniejsze w por. do metod konwencjonalnych (bez zastosowania aparatury ultradźwiękowej)[1].

Obecnie szerokie zastosowanie znajdują narzędzia ultradźwiękowe do opracowania wstecznego kanałów po resekcji wierzchołka i do ich udrożniania.

Przypisy:
[1] Poznańska A, Dudkiewicz E, Popiołek M et al. Ultradźwiękowy „megatrick”, czyli złoty standard we współczesnym leczeniu kanałowym. Endod. Prakt. 2016;4:16-22.