Planowanie leczenia estetycznego w stomatologii

Poczucie piękna jest silnie związane z indywidualnymi preferencjami i percepcją, ale istnieją pewne zasady i matematyczne założenia, których zastosowanie ułatwia realizację idei piękna w stomatologii. Planując proces leczenia dla konkretnego przypadku, lekarz ma obowiązek przekazać pacjentowi informacje i wiedzę sposób przystępny, umożliwiający podjęcie świadomej decyzji. Wiele dostępnych technik pozwala opracować materiały wizualne, dzięki którym można zaprezentować pacjentom propozycje zmian i ich efekty (symulacje z wykorzystaniem obrazowania komputerowego, próbne modele woskowe i in.).

Projektowanie leczenia estetycznego jako proces

Planowanie leczenia estetycznego to złożony, uporządkowany proces, obejmujący zbieranie danych i ustalanie schematu postępowania, który powinien uwzględniać zarówno potrzeby lecznicze, jak i oczekiwania pacjenta. Procedura planowania pozwala stworzyć próbny trójwymiarowy model (omawiany z pacjentem), umożliwia określenie rozwiązań terapeutycznych i wyznaczenie etapów postępowania, dzięki którym można uzyskać przewidywalne rezultaty leczenia i cele estetyczne.

Planowanie leczenia estetycznego rozpoczyna proces gromadzenia danych i informacji, obejmujący m.in. dokładny wywiad ogólnomedyczny i stomatologiczny, wysłuchanie i zrozumienie oczekiwań pacjenta, skojarzone z wynikami przeprowadzonej diagnostyki; konieczna może być ocena periodontologiczna, ortodontyczna, chirurgiczna. Analiza zgromadzonego materiału powinna odpowiedzieć na kilka zasadniczych pytań (czy konieczna jest modyfikacja schematu okluzji, jaką liczbę zębów należy objąć leczeniem, czy realizacja celu estetycznego wymaga zaangażowania specjalistów z innych dziedzin itp.).

Istotny etap planowania stanowi analiza uśmiechu, najczęściej przeprowadzana za pomocą obrazowania komputerowego; efekt leczenia i „nowy” wygląd zębów powinien korespondować z innymi elementami odniesienia, komponować się m.in. z wargami i dziąsłem.

Plan leczenia konkretnego przypadku

Wstępny plan leczenia, determinujący proces szczegółowego projektowania przypadku, powinien zostać uzgodniony z pacjentem. Jego pierwszy etap polega zazwyczaj na ustaleniu położenia górnych siekaczy centralnych, z uwzględnieniem linii pośrodkowej twarzy, linii międzyźrenicznej, warg i konturu dziąsła. Ocenie należy poddać także schemat okluzji, położenie tkanek miękkich, kolor zębów i braki zębowe.

Szczególnie istotna jest analiza schematu okluzji i ocena, czy wymaga on modyfikacji (jeśli tak – jakimi metodami?). W analizę braków zębowych należy włączyć także decyzję o rodzaju uzupełnienia (implanty, proteza ruchomej, stała), która wywiera bezpośredni wpływ na wynik leczenia. Ocena tkanek miękkich obejmuje położenie warg i dziąseł pod kątem realizacji celu estetycznego (tzn. czy konieczne jest repozycjonowanie wargi i dziąsła).

Liczba zębów, która powinna zostać objęta leczeniem, zależy od wielu czynników, również od oczekiwań pacjenta, dotyczących np. modyfikacji koloru zębów (zmiana nie tylko rozmiaru i kształtu, ale i koloru zębów wymaga zwykle włączenia do leczenia kilku dodatkowych zębów).

Model wax-up i plan ostateczny

Do najważniejszych etapów planowania estetycznego w stomatologii należy wykonanie próbnego modelu woskowego i prezentacja projektu pacjentowi. Model wax-up służy także do ostatecznego wyjaśnienia pacjentowi, jakie zaangażowanie jest konieczne do uzyskania danego efektu oraz weryfikacji ewentualnych nierealistycznych oczekiwań. Przed rozpoczęciem leczenia pacjent powinien zaakceptować wstępny plan postępowania.

Po wykonaniu symulacji można ustalać finalny plan leczenia. To jeszcze czas, by odnieść się do uwag i sugestii pacjenta dotyczących estetyki. Warto uświadomić pacjentowi, że próbny model woskowy jest trójwymiarową wizualizacją, rodzajem interpretacji, która wyznacza kierunki dalszych działań.

Zaplanowanie przypadku, uzgodnione i przedyskutowane z pacjentem, pozwala zintegrować lub zbliżyć potrzeby zgłaszane przez pacjenta z rezultatami możliwymi do uzyskania. W ciągu ostatnich dekad postępuje proces włączania i angażowania pacjentów w etap projektowania i selekcji. Ich akceptacja staje się integralnym elementem planowania leczenia estetycznego. Elementem zasadnym, ponieważ percepcja estetyki (również estetyki twarzy i uśmiechu), kształtowana przez doświadczenia jednostkowe i środowisko społeczne, jest inna u różnych osób; może różnić się także u profesjonalistów i pacjentów.