Próchnica zębów

Próchnica jest główną chorobą atakującą zęby. To proces powodujący postępujący ubytek wapnia i destrukcję twardych tkanek zęba. Przyczyny nie są jeszcze do końca poznane, ale wiadomo, że determinującą rolę odgrywa płytka bakteryjna – osad, który może przykryć zęby i dziąsła, złożony z bakterii zmieszanych ze śliną i mikroskopijnymi resztkami pożywienia. Płytka jest obfitsza w miejscach gorzej czyszczonych.

Bakterie obecne w mieszance ze śliny i resztek pożywienia stanowią znakomity „teren uprawny” dla rozwoju; w szczególności z substancjami cukrowymi (pochodne słodyczy, ale też z makaronu i chleba) sprzyja fermentacji bakterii i wytwarzaniu kwasów, które mogą zaatakować powłokę zębów. Twarda bariera szkliwa zostaje odwapniona, powodując w jej wnętrzu wgłębienia: pojawia się więc mała, ciemna i matowa plamka. Od tej początkowej erozji, jeszcze bezbolesnej, bakterie mogą atakować bardziej wewnętrzne warstwy zwane zębiną i wreszcie dojść do części środkowej, tak zwanej miazgi, bogatej w naczynia i zakończenia nerwowe. Dopiero wtedy zaczynają się bóle! Wraz z penetracją próchnicy do głębszych warstw zęba zwiększa się wrażliwość na ciepło  i zimno, substancje kwaśne i słodkie i na, nawet minimalny, nacisk zewnętrzny. Kiedy zostaje próchnica dojdzie do miazgi ból może stać się nie do zniesienia.

Kwaśny atak bakterii jest największy w pierwszych dziesięciu minutach po spożyciu posiłku a fermentacja bakteryjna jest szczególnie aktywna podczas nocy. Z tego powodu ważne jest by pamiętać o bardzo dokładnym myciu zębów po każdym posiłku, a szczególnie przed położeniem się spać. To dobre przyzwyczajenie powinno się wdrażać już od najmłodszych lat. Czynniki sprzyjające próchnicy uwarunkowane są też predyspozycją rodzinną, wadami ustawienia zębów, posiadaniem protezy i nieskutecznymi wypełnieniami zębów.

Najbardziej narażone na próchnicę są ostatnie zęby w szeregu, trzonowe, następnie przedtrzonowe i wreszcie kły – siekacze.
Zęby trzonowe są szczególnie narażone na próchnicę, gdyż są to zęby, których zadaniem jest w przeżuwanie i zawsze stykają z pożywieniem. Posiadają szeroką, postrzępioną powierzchnię a w jej zagłębieniach z łatwością mogą pozostawać resztki pożywienia. W związku z tym powinny być szczególnie uwzględnione w codziennej higienie jamy ustnej.

Jak zapobiegać próchnicy
Dla zębów szkodliwe są nie tylko słodycze, ale także tzw. podjadanie, czyli spożywanie przekąsek (po których zwykle nie myjemy zębów tak jak po głównych posiłkach). Najgorszy wpływ na zęby mają produkty miękkie i kleiste, które dobrze przylegają do zębów. Już po około 10 minutach od spożycia węglowodanów pH w jamie ustnej spada do poziomu 5, poniżej którego dochodzi do de-mineralizacji szkliwa. Jeśli regularnie usuwamy tworzącą się płytkę nazębną, czyli prawidłowo myjemy zęby przynajmniej dwa razy dziennie i stosujemy dietę ubogą w słodycze i inne cukry proste, mamy szansę ustrzec się próchnicy. Czas, w jakim powstanie ubytek próchnicowy, wiąże się także z ilością śliny. Jeśli jest jej wystarczająco dużo, proces próchnicowy może trwać kilka miesięcy lub lat. Przy niedoborze śliny proces ten postępuje szybko. Tu dochodzimy do podstawowego czynnika powstawania próchnicy – osobniczej podatności na nią zęba.

Przeczytaj także: Rodzaje próchnicy