Postępowanie z tkankami miękkimi przed pobraniem wycisku

Zdrowe przyzębie jest istotnym warunkiem uzyskania optymalnej estetyki i funkcjonalności uzębienia, dlatego wszelkie czynności rekonstrukcyjne powinny być poprzedzone jego wnikliwą oceną. Celem dalszego postępowania jest m.in. przywrócenie lub utrzymanie tkanek przyzębia w dobrej kondycji przez całe leczenie odtwórcze (korony, mosty, licówki, lub różnego rodzaju protezy).

Wyciski wykonywane są u pacjentów ze zdrowymi tkankami przyzębia, bez oznak procesu zapalnego lub krwawienia. Do stanów patologicznych tkanek miękkich mogą przyczyniać się nieprawidłowo wykonane uzupełnienia tymczasowe, uszkodzenie szerokości biologicznej w trakcie preparacji, poddziąsłowo schodzące krawędzie koron albo niewłaściwe metody modyfikacji tkanek.

Tkanki przyzębia podczas leczenia odtwórczego – ryzyka i zagrożenia

Podczas całego procesu terapeutycznego pacjent powinien szczególnie dbać o utrzymanie tkanek przyzębia w dobrej kondycji i przestrzegać zasad wzorowej higieny jamy ustnej (szczególnie jeśli użytkuje odbudowy tymczasowe i oczekuje na wykonanie wycisków).

Stan zapalny dziąseł może być skutkiem użytkowania koron o nieprawidłowych kształtach lub krawędziach. Nierówne, chropowate brzegi uzupełnień protetycznych zwiększają ryzyko akumulacji i retencji płytki nazębnej. Zbyt płytko osadzone brzegi uzupełnień tymczasowych mogą być przyczyną rozrostu hiperplastycznego dziąsła powyżej ich naturalnych linii, co utrudnia utrzymanie dobrej kondycji tkanek i wykonanie wycisków. Zbyt głębokie krawędzie poddziąsłowe mogą prowadzić do powstania stanów zapalnych dziąseł i recesji dziąsłowych.

Za podrażnienie tkanek dziąsła i zapalenie przyzębia odpowiadać może też nieprawidłowe opracowanie tkanek. Nieodpowiednia, zbyt agresywna metoda retrakcji dziąsła może prowadzić do nieodwracalnych urazów dziąseł i niekorzystnie wpłynąć na estetyczny wynik leczenia. Ostrożność zalecana jest m.in. podczas umieszczania nici retrakcyjnych w szczelinach dziąsłowych – rozlegle uszkodzenie tkanek może wymagać odroczenia dalszego postępowania aż do przywrócenia ich stanu prawidłowego.

Planowane usunięcie tkanek miękkich za pomocą narzędzi obrotowych (konwencjonalna technika przeprowadzania niedużych korekt) również związana jest z ryzykiem uszkodzenia tkanek dziąsła (zwłaszcza brodawki międzydziąsłowej), co może utrudniać pobranie wycisków podczas tej samej wizyty. Można rozważyć zasadność zastosowania innych technik korekcji tkanek miękkich (elektrochirurgii, lasera, chirurgii tkanek przyzębia). Przed usunięciem lub modyfikacją tkanek miękkich należy ocenić, czy taka korekta nie zaburzy strefy dziąsła związanego, szerokości biologicznej lub nie wpłynie negatywnie na oczekiwane efekty estetyczne.

Tkanki miękkie przed wykonaniem wycisków – metody postępowania

 Do szczególnie istotnych etapów postępowania z tkankami miękkimi przed pobraniem wycisku należy ich czasowe przemieszczenie. Krawędzie rekonstrukcji powinny być zlokalizowane blisko linii dziąsła lub nieznacznie w kierunku dowierzchołkowym (poddziąsłowo), dlatego konieczne jest tymczasowe przesunięcie tkanek miękkich. Prawidłowe wykonanie wypełnienia wymaga doskonałego odtworzenia tkanek opracowanego zęba. Niepoprawnie wykonany wycisk może skutkować niewłaściwą szczelnością brzeżną wykonanej pracy, próchnicą wtórną lub innymi uszkodzeniami uzupełnienia protetycznego.

Metodę postępowania z tkankami miękkimi należy dobrać indywidulanie, w wielu przypadkach optymalne wyniki uzyskuje się, łącząc kilka różnych metod.

W celu odsunięcia tkanek miękkich otaczających preparowany ząb (w kierunku wierzchołkowym lub bocznym) do szczeliny dziąsłowej można założyć nić retrakcyjną i utworzyć przestrzeń i dostęp dla materiału wyciskowego. Aby uzyskać odpowiednią tymczasową pamięć tkankową, zaleca się pozostawienie założonej nici minimum przez 5 min.

Techniki retrakcji tkanek miękkich z użyciem nici:

• Technika pojedynczej nici retrakcyjnej – wskazana, gdy krawędzie preparacji znajdują się powyżej brzegu dziąsła wolnego lub na jego wysokości; jej zastosowanie rozważa się też w przypadku cienkiego fenotypu dziąsła bądź tkanek z ograniczoną głębokością rowka dziąsłowego.
• Technika podwójnej nici – dodatkowej retrakcji wymagać może gruby fenotyp dziąsła. Technika podwójnej nici bywa konieczna, jeśli krawędzie preparacji są zlokalizowane poddziąsłowo. Jej zastosowania wymagać mogą również zęby z kieszeniami przyzębnymi o głębokości 3–4 mm.

Elektrochirurgia – zabieg elektrochirurgii polega na nacięciu i koagulacji tkanek, z wykorzystaniem prądu o wysokiej częstotliwości. Wskazaniem do leczenia jest usunięcie hipertroficznych tkanek w celu zwiększenia dostępu do preparacji zęba, opracowania dziąsła wokół krawędzi oszlifowanych tkanek twardych lub modelowania tkanek miękkich pod przęsłem mostu. Techniki elektrochirurgiczne umożliwiają uzyskanie przewidywalnych wyników końcowych i zapewniają bezkrwawe miejsce zabiegowe, gotowe do wykonania wycisku.

Laser – korekcja tkanek miękkich laserem znajduje zastosowanie m.in. w stomatologii estetycznej. Laser umożliwia wykonanie wyżłobienia dziąsła, modyfikację jego kształtu, usunięcie tkanki ziarnistej i wydłużanie koron klinicznych zębów. Korektę tkanek wykonuje bez widocznych śladów zwęglenia lub zmiany koloru, tworzy bardzo precyzyjne cięcie przy minimalnym krwawieniu, umożliwiając poprawę widoczności i uzyskanie dokładniejszego wycisku.

Wyciski aktualnie wypierane są przez skanery wewnątrzustne na korzyść bardziej precyzyjnej technologii cyfrowej.