Periodontalna chirurgia plastyczna

Periodontalna chirurgia plastyczna jest jednym z najistotniejszych elementów kompleksowego leczenia estetycznego. Tkanki przyzębia są rusztowaniem dla zębów – ich stan i wygląd w znacznym stopniu wpływają na wynik leczenia estetycznego. W zakres terapii periodontologicznej wchodzą zabiegi rekonstrukcyjne, korygujące kształt lub usuwające tkanki w okolicy zębowo-wyrostkowej. Celem postępowania z tkankami przyzębia może być pokrycie odsłoniętych korzeni, wydłużenie koron klinicznych, augmentacja wyrostka zębodołowego, rekonturowanie tkanek i in.

Pokrycie recesji dziąsłowych i wydłużanie koron klinicznych

Jednym z najczęściej zgłaszanych problemów periodontologicznych jest odsłonięcie korzeni zębów na skutek dowierzchołkowej migracji tkanek przyzębia – defekt estetyczny, który może wiązać się z wyższą podatnością na próchnicę korzenia i nadwrażliwością zębów.

Częstość występowania odsłonięcia korzenia w wyniku recesji dziąsła wzrasta z wiekiem; etiologia problemu ma charakter wieloczynnikowy. Zalecanym postępowaniem (po eliminacji czynników etiologicznych) jest pokrycie odsłoniętego korzenia przeszczepem z tkanki łącznej (wolnym albo uszypułowanym). W niektórych przypadkach, by poprawić uzyskane efekty estetyczne, przeprowadza się dodatkowo niewielką gingiwoplastykę.

Zabieg wydłużania koron klinicznych wykonywany jest w celu korekty położenia i kształtu dziąsła, co pozwala zoptymalizować wynik leczenia estetycznego i poprawić dostęp do tkanek twardych zęba lub retencję dla uzupełnień protetycznych.

Gingiwoplastyka dotyczy tylko dziąsła; podczas tzw. gingiwoosteoplastyki wykonuje się korekcję dziąsła i kształtu kości podpierającej.

Wśród wskazań do zabiegu gingiwoplastyki wymienia się:

• asymetryczny przebieg girlandy dziąsłowej,
• krótki wymiar pionowy koron zębów,
• korekcję uśmiechu dziąsłowego (nadmierna ekspozycja dziąsła),
• korekcję hiperplastycznego dziąsła na skutek reakcji systemowej na leki.

Gingiwoplastyka może być także leczeniem wstępnym poprawiającym retencje tkanek zęba (złamanie poddziąsłowe, próchnica).

W celu modyfikacji przebiegu dziąseł i profilaktyki recesji wykonać można plastykę wędzidełek warg i policzków: frenulektomię (wycięcie przerosłego wędzidełka) lub frenulotomię (przecięcie i przesunięcie wędzidełka). Niedobór dziąsła zrogowaciałego może być wskazaniem do przeszczepu błony śluzowej i poszerzenia dziąsła zębodołowego.

Fot. 1. Wędzidełko wargi górnej

Augmentacja wyrostka zębodołowego

Przyczyną problemów natury estetycznej może być niedostateczny zasób tkanki kostnej – podparcia dla zębów i dziąseł. Do zaniku kostnego może dojść w wyniku ekstrakcji zęba lub chorób przyzębia.

Po usunięciu zęba lub implantu najczęściej występuje niedobór kości wyrostka zębodołowego – w kierunku wierzchołkowym i językowym lub podniebiennym. Bezzębny obszar łuku zębowego, wraz z zapadniętą kością wyrostka i tkankami miękkimi, znacznie utrudnia planowanie uzupełnień protetycznych i może wymagać rekonstrukcji z augmentacją bezzębnego odcinka.

Istnieją różne metody umożliwiające odbudowę zapadniętych obszarów grzbietu wyrostka, w tym: przeszczepy tkanek miękkich i/lub bloków kostnych, osteogeneza dystrakcyjna, sterowana regeneracja tkanek. Techniki te mogą być wykonywane samodzielnie lub w połączeniu, co pozwala zoptymalizować wyniki leczenia pod względem funkcjonalnym i estetycznym.

Na uwagę zasługują metody sterowanej regeneracji tkanek (guided tissue regeneration; GTR) oraz sterowanej regeneracji kości (guided bone regeneration; GBR), polegające na zastosowaniu materiałów kościozastępczych i kościopochodnych, które – zależnie od składu i pochodzenia – mogą wykazywać właściwości:

• osteogenne (osteogeneza – tworzenie nowej kości);
• osteokondukcyjne (osteokondukcja umożliwia proliferację komórek kości do miejsca augmentacji);
• osteoindukcyjne (osteoindukcja – stymulowanie tworzenia kości przez tkanki otaczające).

Materiały regenerujące kość dzieli się na:

• autogenne,
• allogenne,
• izogenne,
• ksenogenne,
• alloplastyczne.

Najlepszy materiał do augmentacji stanowi kość autogenna (własna) – uważana za „złoty standard” w GBR – to jedyny materiał, który wykazuje zdolność osteogenezy i zawiera żywe komórki kości.