Osocze bogatopłytkowe (PRP) i fibryna bogatopłytkowa (PRF) w stomatologii

Zarówno osocze bogatopłytkowe (PRP), jak i fibryna bogatopłytkowa (PRF) to preparaty krwiopochodne pozyskiwane z krwi pacjenta. Ponieważ są źródłem składników cennych dla procesów gojenia i regeneracji tkanek, znajdują coraz szersze zastosowanie w nowoczesnej stomatologii, która ukierunkowana jest coraz bardziej na ratowanie, zachowanie i odtwarzanie naturalnych tkanek jamy ustnej – zarówno miękkich, jak i twardych w postaci kości przyzębia oraz zębów.

Ogromną zaletą osocza bogatopłytkowego (PRP, ang. Platelet Rich Plasma), a także fibryny bogatopłytkowej (PRF, ang. Platelet Rich Fibrin) jest to, że są to materiały autogenne – pozyskiwane z ciała pacjenta, do którego później są aplikowane. Dzięki temu nie istnieje ryzyko reakcji immunologicznej polegającej na odrzuceniu zaaplikowanego biomateriału oraz reakcji alergicznej, które mogłyby się pojawić, gdyby PRP lub PRF były pozyskiwane od kogoś innego.

Osocze bogatopłytkowe PRP w stomatologii

Osocze bogatopłytkowe prp pozyskuje się z krwi żylnej pacjenta bezpośrednio przed zabiegiem. Pobraną próbkę materiału biologicznego poddaję się krótkiej obróbce, w tym wirowaniu, dodaniu trombiny i jonów wapnia, uzyskując żelowaty koncentrat. Znajduje się w nim bardzo dużo substancji bioaktywnych, głównie czynników wzrostu, które:

• pobudzają procesy gojenia i regeneracji tkanek;
• poprawiają ukrwienie tkanek poprzez wytwarzanie nowych naczyń krwionośnych;
• aktywują komórki macierzyste.

Osocze bogatopłytkowe PRP dzięki szerokiemu spektrum właściwości może być wykorzystywane w wielu obszarach stomatologii. Obecnie z dobrodziejstw tego biomateriału korzystają stomatologia zachowawcza i regeneracyjna, implantologia, periodontologia, endodoncja.

Zaletą PRP jest uwalnianie czynników wzrostu bezpośrednio po podaniu. Oznacza to, że zaraz po aplikacji koncentrat ten silnie stymuluje procesy naprawcze i gojenie się ran oraz odbudowę tkanek – w tym odbudowę tkanki kostnej.

Fibryna bogatopłytkowa PRF w stomatologii

Uzyskuje się ją również – podobnie jak osocze bogatopłytkowe PRP – w procesie wirowania próbki krwi żylnej pacjenta pobranej tuż przed zabiegiem. W przeciwieństwie jednak do osocza PRP nie dodaje się do niej żadnych antykoagulantów i natychmiast po odwirowaniu przenosi się ją do miejsca przeznaczenia. Stomatolog musi to zrobić niezwłocznie, ponieważ w otrzymanej mieszaninie szybko rozpoczyna się kaskadowy proces krzepnięcia. Ponieważ PRF nie zawiera żadnych dodatków, jest bezpieczniejszą formą materiału krwiopochodnego od PRP – osocze w niektórych przypadkach ,może powodować reakcje immunologiczne z powodu dodatku trombiny[1].

Otrzymany biomateriał jest bogaty w:

• czynniki wzrostu – głównie VEGF (ang. Vascular Endothelial Growth Factor) – to związek, który stymuluje wzrost naczyń krwionośnych;
• leukocyty.

Fibryna bogatopłytkowa PRF wykorzystywana jest do stymulowania procesów gojenia, a także wzrostu kości i tkanek miękkich.

Ważną jej właściwością jest stopniowe, trwające kilka-kilkanaście dni (7-14-28 dni)[2] uwalnianie zawartych w niej składników bioaktywnych, dzięki czemu proces gojenia, regeneracji i rozwoju tkanek jest przez długi czas stymulowany w całkowicie naturalny sposób.

Fibryna bogatopłytkowa dostępna jest w postaci:

• I-PRF (ang. Injectable Platelet Rich Fibrin) – iniekcyjna fibryna; ma formę płynną;
• A-PRF (ang. Advanced Platelet Rich Fibrin) – to postać stała, fizycznie funkcjonująca jako membrana, matryca, korek, rozdrobniona struktura. Ma zdolność do uwalniania większej ilości czynników wzrostu w porównaniu tradycyjnej formy PRF[3].

Postać stała PRF – membranowa – charakteryzuje się dużą sprężystością, wytrzymałością i elastycznością, a także podatnością na manipulacje manualne. Można ją przycinać, szyć, dopasowywać do rozmaitych kształtów. Dzięki temu bardzo dobrze nadaje się do zastosowania w bardzo trudnych anatomicznie obszarach jamy ustnej. Z kolei I-PRF – dzięki swej płynnej formie – nadaje się do ostrzykiwań i trafia z najtrudniej dostępne rejony.

Ponieważ fibryna bogatopłytkowa zawiera szerokie spektrum monocytów i czynników, które sprzyjają ich szybkiej przemianie w makrofagi, wpływa to korzystnie na stymulację przebudowy i regeneracji kości.

Wykorzystanie praktyczne PRP i PRF w stomatologii

Zarówno PRP, jak i PRF znajdują zastosowanie w zabiegach stomatologicznych dedykowanych osobom dorosłym, jak i dzieciom oraz młodzieży. U dzieci i młodzieży dobrze spisują się w leczeniu niedojrzałych zębów stałych. Są pomocne także w sytuacjach urazowych, np. złamania czy zwichnięcia zębów.

Przykłady zastosowania PRP i PRF:

• Chirurgia stomatologiczna oraz implantologia:
  • augmentacja kości – dzięki niej możliwe jest odtworzenie właściwej jakości kości, w której osadzony zostanie wszczep stomatologiczny;
  • sterowana regeneracja kości;
  • w trakcie zabiegów implantologicznych – podczas osadzania wszczepu w kości;
  • podniesienie dna zatoki szczękowej;
  • wypełnianie ubytków kostnych oraz zębodołu – dzięki membranie PRF można zaszyć ranę po ekstrakcji bez naciągania brzegów śluzówki zębodołu.
• Periodontologia:
  • leczenie: paradontozy i zapalenia dziąseł, a także ubytków kostnych i recesji dziąsłowych, oraz zmian przywierzchołkowych w stanach zapalnych ozębnej;
  • jako alternatywa dla przyczepów łącznotkankowych.
• Endodoncja:
  • zamykanie wierzchołka korzenia w czasie apeksyfikacji;
  • pokrywanie komory miazgi w przypadku zamknięcia perforacji;
  • po wyłuszczeniu dużych zmian okołowierzchołkowych.

Kiedy I-PRF, a kiedy A-PRF?

I-PRF (płynna postać fibryny bogatopłytkowej) wykorzystywana jest do:

• ostrzykiwania tkanek, które są poddawane leczeniu, na przykład tkanek przyzębia z paradontozą, ubytków okołowierzchołkowych;
• w przeszczepach kości, gdzie płynną fibrynę łączy się z materiałami kościozastępczymi.

A-PRF (fibryna bogatopłytkowa w postaci membrany) stosowana jest jako naturalny opatrunek nakładany bezpośrednio na leczone miejsca, na przykład w postaci swoistego plastra wokół implantu czy korków osadzonych w zębodołach.

Obie postaci fibryny bogatopłytkowej – I-PRF oraz A-PRF – stosowane są jednocześnie:

• w zabiegach implantologicznych;
• w przeszczepach kości lub sterowanej regeneracji kości;
• do podnoszenia dna zatoki szczękowej (sinus lift).

Korzyści ze stosowania PRP i PRF w stomatologii

Oba biomateriały:

• znacząco przyspieszają gojenie się ran i regenerację tkanek, także w trudnych anatomicznie rejonach jamy ustnej;
• łagodzą ból i zmniejszają krwawienie[4];
• przynoszą ulgę w sytuacji, kiedy dochodzi do powstania suchego zębodołu;
• stymulują wzrost kości w miejscu jej ubytku wskutek ekstrakcji bądź resekcji;
• umożliwiają komponowanie ich z innymi materiałami regeneracyjnymi zarówno autogennymi, jak i alogennymi;
• umożliwiają szybki remodeling tkanki zabliźniającej gojącą się ranę;
• obniżają koszty leczenia regeneracyjnego;
• mogą być stosowane u pacjentów w każdym wieku – od małych dzieci po seniorów[5].

[1]https://www.researchgate.net/publication/301766078_Zastosowanie_fibryny_bogatoplytkowej_PRF_w_stomatologii_PRF_application_in_dentistry

[2]http://www.czytelniamedyczna.pl/5174,wykorzystanie-potencjalu-fibryny-bogatoplytkowej-prf-w-stomatologii-wieku-rozwoj.html

[3]https://link.springer.com/article/10.1007/s00784-016-1719-1

[4]https://www.researchgate.net/publication/339777811_Platelet-Rich_Plasma_and_Regenerative_Dentistry

[5]https://onlinelibrary.wiley.com/doi/full/10.1111/adj.12754

Sprawdź się! Bezpłatny quiz do artykułu: