Niekonwencjonalne metody opracowywania ubytków próchnicowych

Obok powszechnie stosowanej i uznawanej za podstawową metody opracowywania ubytków próchnicowych-metody mechaniczno rotacyjnej (z użyciem wiertła) istnieją inne metody określane jako dodatkowe lub inaczej pomocnicze. Główną ich cechą jest oszczędność w traktowaniu tkanek zęba, a także polepszenie komfortu fizycznego jak i psychicznego dla pacjenta. 

• METODA ATRAUMATYCZNA ART

(Atraumatic Restorative Treatment)- oparta na usuwaniu zmian próchnicowych przy użyciu narzędzi ręcznych m.in. :dłutek, motyczek, ekskawatorów; a zamiast osuszania powietrzem stosuje się kulkę waty. Do wypełnień stosuje się materiał adhezyjny, uwalniające jony fluorkowe- cementy glass-jonomerowe. Metoda jest tania, możliwa do wykonania poza warunkami gabinetu stomatologicznego oraz mało traumatyczna dla samego pacjenta. Okazuje się być przydatna u osób niepełnosprawnych oraz cierpiących na dentofobię.

• METODA CHEMOMECHANICZNEGO USUWANIA PRÓCHNICY CMCR

(Chemomechanical Caries Removal)- oparta na stosowaniu żelu zawierającego podchloryn sodu np. w systemie Cariosolv. Wprowadzony żel zmiękcza próchnicowo zmienione tkanki, przez co ułatwia ich późniejsze usuwanie narzędziami ręcznymi (wydrążaczami). Do zalet metody można zaliczyć fakt, iż po zastosowaniu żelu zębina staje się porowata, szorstka, pozbawiona warstwy mazistej oraz posiadająca otwarte kanaliki zębinowe. Wszystko to sprzyja lepszej adhezji materiału wypełniającego.

• METODA ABRAZYJNO-KINETYCZNA KCP

(Kinetic Cavity Preparation)- z wykorzystaniem urządzenia zwanego piaskarką, wykorzystującego energię strumienia piasku rozpuszczonego w medium z wody pod ciśnieniem. Obecnie urządzenia te korzystają z abrazyjności tlenku glinu, stosowanego w postaci skupionej wiązki o średnicy 27µm do 90µm. Cząsteczki tlenku glinu kontaktując się z twardymi tkankami zęba wykonują pracę oddając swoją energię, czego efektem jest usuwanie szkliwa, zębiny lub wymagających wymiany wypełnień z amalgamatu czy kompozytu. Kąt pod jakim strumień powinien padać na powierzchnie zęba wynosi 90 stopni, a odległość 1 mm. Zaletą tej metody jest fakt nie wywierania negatywnego wpływu na miazgę, przede wszystkim ze względu na bezdotykowość metody ( eliminacja nacisku wywieranego przez końcówkę roboczą). Znakomicie nadaje się do usuwania zmienionej próchnicowo tkanki na powierzchni okluzyjnej i przyszyjkowej zęba stosując się do zasady oszczędności w preparacji tkanek. Metoda ta cechuje się stosunkowo małą bolesnością dla pacjenta, zniwelowaniem drgań, hałasu, wibracji oraz zapachu co ma ogromne znaczenie dla jego komfortu. Wadą jest usuwanie z taką samą łatwością, a nawet i większa zdrowych tkanek zęba, dlatego ważne jest ich odpowiednie zabezpieczenie przed zabiegiem.

• METODA OSCYLACYJNO-ULTRADŹWIĘKOWA (SONOABRAZJA)

– metoda cechująca się małą inwazyjnością, polegająca na wykorzystaniu drgań o częstotliwości powyżej 16 Hz. Końcówka pracująca pokryta jest nasypem diamentowym, przekazywana jest na nią oscylacja generowana przez skaler powietrzny. Kształt końcówek narzędzia pracującego może być różny w zależności od miejsca opracowywania ( np. łopatka z jednostronnym nasypem diamentowym- preparacja ubytków stycznych; kulka- preparacja ubytków umiejscowionych w okolicy przydziąsłowej; cylindryczne lub stożkowate całe poryte nasypem diamentowym- preparacja tunelowa). Metoda pozwala na efektywną, dokładną i oszczędną preparację ubytku z usunięciem warstwy mazistej i redukcję wrażeń nieprzyjemnych dla pacjenta (wibracja, nieprzyjemny zapach).

System Vector łączy założenia metody abrazyjnej i ultradźwiękowej. Zawiesina węgliku krzemu w wodzie, będąca abrazyjnym medium przenosi energię fal wytwarzanych przez silnik
ultradźwiękowy. Służy jako metoda pomocnicza obok tradycyjnej metody rotacyjnej, oraz dzięki zestawowi odpowiednich końcówek pozwala na usuwanie złogów kamienia nazębnego.

• METODA HYDROKINETYCZNO-FOTOABLACYJNA

(zastosowanie laserów wysokoenergetycznych)- eliminuje wrażenia wibracji odczuwane przez pacjenta w konwencjonalnej metodzie. Jeśli chodzi o działanie na tkanki zęba to gwarantuje sterylność ciętej powierzchni, zwiększa odporność na działanie kwasów, powoduje wzrost mikrotwardości, wytworzenie bariery krystalicznej, poprzez zlanie się hydroksyapatytów szkliwa i zębiny, może stymulować odontoblasty do produkcji zębiny reakcyjnej; ale przede wszystkim umożliwia usunięcie tkanek zmienionych próchnicowo i preparację ubytku.
Wyróżniamy następujące typy laserów o dużej mocy, służące do opracowywania ubytków:
-laser gazowy CO2
-laser Er:YAG
-laser Nd:YAG
-laser ekscymerowy.

Bibliografia:
Marta Tanasiewicz, „Próchnica zębów. Wybrane problemy diagnostyki, leczenia i zapobiegania.” Wydawnictwo ELAMED. Katowice 2009
Z. Jańczuk, „Stomatologia zachowawcza. Zarys kliniczny.” Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2008