Napad padaczki w gabinecie stomatologicznym

Padaczka jest zespołem klinicznym manifestującym się nawracającymi napadami padaczkowymi. W praktyce najczęściej obserwowane są napady drgawkowe o charakterystycznym obrazie klinicznym; rzadziej spotykany jest napad częściowy o obrazie niejednorodnym. Ocenia się, że z powodu padaczki cierpi ok. 1% ludzi na świecie – to jedna z najczęstszych przewlekłych chorób neurologicznych. Napad padaczki może nastąpić w każdych warunkach, również w warunkach gabinetu stomatologicznego.

Padaczka – powtarzające się napady padaczkowe

Padaczka należy do grupy chorób o niejednolitej etiologii i wieloczynnikowej patogenezie.  Może wiązać się praktycznie z każdą patologią mózgową, a napady mogą pojawiać się w przebiegu wielu chorób układowych. U podstaw napadów padaczki leżą zaburzenia czynności mózgu, w wyniku których dochodzi do patologicznych wyładowań neuronów z nadmiernie wysoką częstotliwością i zaburzoną synchronizacją.

Istnieją różne formy kliniczne napadów padaczkowych (napad częściowy, napad uogólniony, stan padaczkowy). Najgroźniejszy jest stan padaczkowy, definiowany jako ciągła aktywność napadowa trwająca ponad 30 minut lub kilka napadów, między którymi nie dochodzi do pełnego ustąpienia zaburzeń.

Napad częściowy oznacza stan z różnorodnymi objawami ruchowymi, czuciowymi, wzrokowymi, węchowymi, psychicznymi, który zwykle nie wymaga postępowania interwencyjnego. Może jednak dojść do jego uogólnienia (napad częściowy wtórnie uogólniony).

Napad uogólniony (pierwotny lub wtórnie uogólniony) może przyjąć postać napadu nieświadomości (petit mal) lub napadu dużego (grand mal).

Każda z form klinicznych napadu padaczkowego może przejść w stan padaczkowy – stan bezpośredniego zagrożenia życia.

Napady padaczkowe – obraz kliniczny

We wszystkich napadach uogólnionych (również w stanie padaczkowym) dochodzi do utraty przytomności.

Napad mały (napad nieświadomości) przebiega z krótkotrwałą utratą przytomności; mogą wystąpić objawy ruchowe (szybkie mruganie, nagły skurcz mięśni tułowia i kończyn). Napad tego rodzaju może pozostać niezauważony, dotyczy przede wszystkim dzieci.

Napad duży cechuje się brakiem objawów zwiastunowych, poprzedzającej aury. Aura i zwiastuny stanowią manifestację napadów częściowych – jeśli się pojawiają, napad, który po nich następuje, jest napadem wtórnie uogólnionym. Wśród objawów zwiastunowych wymienia się m.in. labilność emocjonalną, objaw déja vu/déjà vécu, automatyzmy ruchowe, błyski, halucynacje wzrokowe i czuciowe, potliwość, bladość lub zaczerwienienie powłok).

Duży napad padaczki składa się z trzech kolejnych faz:

• fazy tonicznej (ok. 20 sekund) – rozpoczynającej się nagle, przebiegającej z utratą przytomności, uogólnionym tonicznym skurczem mięśni, bezdechem i sinicą twarzy (skurcz mięśni oddechowych), inkontynencją, wymiotami
• fazy klonicznej (30 sekund do 3 minut) – objawiającej się klonicznymi kurczami dużych grup mięśniowych i drgawkami z rozszerzeniem źrenic; powraca oddech
• fazy ponapadowej (trwającej od kilku minut do kilku godzin) – cechującej się splataniem, dezorientacją, sennością, bólem i zawrotami głowy; często występuje sen ponapadowy.

Pacjent z padaczką w gabinecie stomatologicznym

Przeprowadzenie szczegółowego wywiadu pozwala zidentyfikować większość czynników wywołujących napady padaczkowe, m.in.:

• zmęczenie i brak snu
• zaburzenia wodno-elektrolitowe
• gorączka
• leki obniżające próg drgawkowy
• lęk, stres przed zabiegiem (należy starać się uspokoić pacjenta, dokładnie opisać planowane czynności)
• bodźce świetlne (o ile to możliwe, należy ograniczać czas oświetlania lampą stomatologiczną)
• (rzadkie) interakcje leków przeciwpadaczkowych ze środkami stosowanymi leczeniu stomatologicznym.

Napad padaczki u dentysty – pierwsza pomoc i zasady postępowania

Napad duży lub stan padaczkowy wymagają niezwłocznego postępowania i wykonania następujących czynności:

• natychmiast przerwać zabieg
• zapewnić pacjentowi ochronę przed dodatkowymi urazami (nie krępować) – podłożyć ręcznik pod głowę, chronić przed upadkiem z fotela (można opuścić fotel i przechylić oparcie do pozycji leżącej)
• w przypadku wymiotów – ułożyć pacjenta w pozycji bocznej bezpiecznej
• dokonać oceny: stanu świadomości, oddechu i drożności dróg oddechowych, tętna, ciśnienia tętniczego (wykonać pomiar), reakcji na bodźce
• poluzować kołnierzyk koszuli, pasek, rozpiąć guzik pod szyją itp.
• zastosować czynności resuscytacyjne odpowiednie do sytuacji.

Stan padaczkowy i duży napad padaczkowy to stany zagrożenia życia – należy niezwłocznie wezwać pogotowie ratunkowe.

Po napadzie częściowym i małym uogólnionym pacjent wymaga obserwacji. Jeśli napady powtarzają się i pacjent nie odzyskuje świadomości, należy wezwać pogotowie ratunkowe.

W przypadku napadu drgawek u pacjenta, który nie zgłosił padaczki w wywiadzie, także należy wezwać pogotowie.