Leczenie endodontyczne zębów mlecznych

Reakcja zębów mlecznych na zakażenie jest zbliżona do reakcji zębów stałych, ale odmienności anatomiczne i fizjologiczne zębów mlecznych determinują pewne różnice w ich leczeniu. Ustalając plan postępowania, należy rozważyć ewentualne wskazania i przeciwwskazania do leczenia endodontycznego, uwzględniając m.in. jakość współpracy z małym pacjentem, ogólny stan zdrowia dziecka i stan uzębienia oraz gotowość opiekunów do współpracy i przestrzegania zaleceń lekarskich. Uważa się, że trzonowe zęby mleczne powinno się utrzymywać w łuku jak najdłużej, ponieważ zapobiega to powikłaniom w postaci późniejszych stłoczeń zębów stałych.

Endodoncja zębów mlecznych – wskazania i przeciwwskazania

Do przeciwwskazań bezwzględnych endodontycznego leczenia zęba mlecznego należą: ryzyko zapalenia wsierdzia i niedobory odporności (leczenie immunosupresyjne). Wśród wskazań do takiego leczenia wymienia się zaburzenia krzepnięcia krwi (ekstrakcja wiąże się z ryzykiem znacznego krwawienia).

Przeciwwskazaniem względnym do leczenia endodontycznego jest zaawansowana infekcja okołowierzchołkowa – o ciężkim przebiegu lub z resorpcją patologiczną (wskazana ekstrakcja). W zaawansowanej próchnicy, jeśli odbudowa zęba jest niemożliwa, leczeniem z wyboru jest ekstrakcja. Leczenie endodontyczne jest również niewskazane w przypadku fizjologicznej resorpcji korzenia (obejmującej >2/3 długości), ponieważ wkrótce nastąpi eksfoliacja zęba.

Biologiczne metody leczenia miazgi obejmują: pokrycie pośrednie, pokrycie bezpośrednie i amputację przyżyciową. Ekstyrpacja miazgi (pulpektomia) tylko częściowo spełnia warunki leczenia biologicznego.

Zęby leczone metodami biologicznymi wymagają okresowych kontroli stomatologicznych.

Zasady leczenia endodontycznego dzieci

Decyzja o leczeniu endodontycznym podejmowana jest na podstawie badania podmiotowego, badania przedmiotowego i ew. badań dodatkowych. U dziecka współpracującego wskazane jest wykonanie zdjęcia radiologicznego, które ułatwia rozpoznanie miejscowych przeciwwskazań do leczenia kanałowego i jest cennym źródłem informacji m.in. o morfologii korzeni i obecności zmian okołowierzchołkowych.

W leczeniu chorób miazgi i tkanek okołowierzchołkowych wykorzystuje się metody biologiczne, których celem jest zachowanie żywej miazgi w całości lub w części (miazga zdrowa lub zmieniona chorobowo odwracalnie) oraz metody polegające na doszczętnym usunięciu miazgi z jamy zęba. Podczas ich wykonywania zaleca się izolację zęba przez zastosowanie koferdamu.

Miazga zębów leczonych metodami biologicznymi powinna być klinicznie zdrowa, tzn. nie mogą występować dolegliwości kliniczne (niektórzy autorzy dopuszczają występowanie dolegliwości przejściowych lub krótkiego bólu samoistnego).

Pokrycie pośrednie i bezpośrednie

Pokrycie (przykrycie) pośrednie miazgi rozważa się w przypadkach, w których ubytek od miazgi oddziela tylko cienka warstwa zdrowej zębiny (jej usunięcie mogłoby doprowadzić do obnażenia zdrowej miazgi). Najczęściej w celu pokrycia zębiny (w okolicy zagrożonej obnażeniem miazgi) stosuje się preparaty wodorotlenkowo-wapniowe twardniejące, na które nakłada się dodatkowo odpowiedni cement podkładowy.

Aktualnie preferowane jest jednoseansowe pokrycie pośrednie miazgi. Leczenie dwuseansowe, wymagające otwarcia ubytku po upływie 3 miesięcy od pokrycia pośredniego, zalecane jest rzadko.

Bezpośrednie pokrycie (przykrycie) miazgi stosuje się w przypadku obnażenia/zranienia (zdrowej) miazgi. Jako metoda leczenia zęba mlecznego pokrycie bezpośrednie wskazane jest rzadko[1] (ze względu na niższą efektywność leczenia zębów mlecznych w por. do zębów stałych). Większość autorów zaleca ją tylko, jeśli doszło do przypadkowego obnażenia miazgi w trakcie preparacji.

Do przykrycia bezpośredniego miazgi wykorzystuje się preparaty wodorotlenko-wapniowe i preparaty na bazie mineralnych aglomeratów trójtlenków metali (MTA).

Pulpotomia i pulpektomia

Amputacja/pulpotomia częściowa (partial pulpotomy) polega na częściowym usunięciu sklepienia komory i odcięciu fragmentu miazgi komorowej. Zabieg wykonywany jest w znieczuleniu, w warunkach jałowych. Amputacja częściowa ma zastosowanie w przypadku próchnicowego obnażenia miazgi lub obnażenia jatrogennego i urazowego.

Amputacja całkowita (total pulpotomy) polega na usunięciu całej miazgi koronowej i pozostawieniu w kanałach właściwie zaopatrzonej miazgi korzeniowej. Skuteczność metody zależy od stanu miazgi (nie powinna być objęta stanem zapalnym). Zabieg wykonywany jest w znieczuleniu, w warunkach jałowych.

Pulpektomia – zabieg polegający na usunięciu całej miazgi, która znajduje się w komorze miazgi i kanale korzeniowym – wykonywany jest często podczas jednej wizyty (w przypadku zainfekowania kanałów – w trakcie dwóch wizyt). Metoda umożliwia zachowanie zębów mlecznych pozbawionych żywej miazgi (nieodwracalnie zmienionej chorobowo). Pulpektomia pozwala zachować przestrzeń dla zębów stałych (jeśli istnieje możliwość odbudowy korony po leczeniu). Może być trudna do wykonania ze powodu cienkich kanałów i obecności kanałów dodatkowych.

Przypisy:
[1] Fuks AB. Current concepts in vital primary pulp therapy. Eur J Paediatr Dent. 2002;3(3):115-20.