Kwas hialuronowy a zdrowie i higiena jamy ustnej    

Kwas hialuronowy pod względem chemicznym nie jest kwasem lecz cukrem. To polisacharyd. Znajdziemy go w prawie każdej tkance organizmu. Ponieważ jest zaangażowany między innymi w nawilżenie, regenerację, utrzymanie odpowiedniej stabilności tkanek i ich rozwój, znalazł wiele zastosowań w stomatologii.

Po białkach, takich jak kolagen i elastyna, kwas hialuronowy jest trzecim najważniejszym elementem budującym macierz międzykomórkową skóry właściwej i tkanki łącznej, a w mazi stawów jest go nawet więcej niż białek. Składnik ten znajduje się także w osoczu krwi. Powstaje przez całe życie człowieka dzięki aktywności fibroblastów, które produkują go szczególnie dużo, kiedy w tkance toczą się procesy zapalne lub regeneracyjne. Jednak z wiekiem sprawność syntezy tego związku spada, co między innymi odbija się negatywnie na nawilżeniu tkanek i ich zdolności do odnowy czy gojenia się.

Co potrafi kwas hialuronowy?

Związek ten cechuje się niezwykłą właściwością – znakomicie wiąże wodę. Jedna cząstka kwasu hialuronowego może związać aż 250 molekuł wody. Fundamentem tej skuteczności jest natura chemiczna kwasu hialuronowego – jest biopolimerem. Jego cząsteczka zawiera rozgałęzione łańcuchy, a w przestrzeniach między nimi może być więziona woda.

To właśnie dzięki znakomitemu wiązaniu wody kwas hialuronowy zapewnia tkankom odpowiednie nawilżenie, a także sprzyja wytworzeniu i utrzymaniu właściwej struktury przestrzennej białkowego rusztowania tkanki łącznej, zbudowanego z włókien kolagenu i elastyny. W rezultacie tkanki mogą zyskać uwarunkowaną przez wspomniane białka jędrność i elastyczność, a także właściwą sobie pełność.

Kwas hialuronowy w stomatologii

W stomatologii kwas hialuronowy wykorzystywany jest obecnie szeroko – w różnych jej dziedzinach i na różne sposoby. Rozmaitość zastosowań tego związku wynika z tego, że może on być nieusieciowany, częściowo usieciowany lub usieciowany. Formy te różnią się gęstością, stopniem wiązania wody, a także wielkością cząsteczek.

Ryc. 1. Szerokie zastosowanie wypełniaczy

Forma nieusieciowana wykorzystywana jest głównie do przyspieszania procesów regeneracji i gojenia, natomiast usieciowany kwas hialuronowy działa ochronnie, również wspomaga procesy regeneracyjne i gojenie, ale dodatkowo może być stosowany do wspomagania leczenia periodontologicznego i przebudowy morfologicznej brodawek międzyzębowych.

• Periodontologia i stomatologia ogólna – kwas hialuronowy wspomaga skaling i root planing, czyli głęboki skaling polegający na usuwaniu złogów osadzonych nad i pod dziąsłem[1]. Związek ten znajduje zastosowanie jako środek wspomagający leczenie chorób przyzębia, ponieważ bardzo aktywnie redukuje procesy zapalne i hamuje aktywność metaloproteinaz – enzymów, które powodują rozpad tkanki[2]. Z tego też powodu stosuje się go także w leczeniu owrzodzeń jamy ustnej, liszaja płaskiego,stanów zapalnych i urazów śluzówki jamy ustnej (między innymi oparzeń, przypadkowych ugryzień), aft. Dzięki właściwościom bakteriostatycznym kwas hialuronowy daje dodatkową ochronę przed rozwojem zakażenia.
• Stomatologia estetyczna – kwas hialuronowy wykorzystuje się po wybielaniu zębów w celu szybkiego złagodzenia powstałego stanu zapalnego i redukcji dyskomfortu, który jest konsekwencją podrażnienia tkanek przez środek wybielający. Ponieważ wspomaga procesy gojenia się tkanek, sprzyja szybkiemu zlikwidowaniu blizny.
• Chirurgia stomatologiczna i implantologia – kwas hialuronowy aplikuje się w pusty zębodół, aby zapobiec powikłaniu po ekstrakcji w postaci suchego zębodołu oraz wspomóc wchłanianie wysięku i krwi pojawiających się w okolicy zębodołu. Aplikuje się go też w celu przyspieszenia procesu gojenia się błon śluzowych jamy ustnej oraz przed szyciem chirurgicznym, ponieważ ułatwia łączenie się okostnej z kością i zmniejsza obrzęk[3]. Kwas hialuronowy stanowi również skuteczną barierę mikrobiologiczną, stanowiąc swoisty opatrunek, który sprzyja tworzeniu się fibryny. To białko będące fundamentem skrzepu, które zaangażowane jest też w błyskawiczne gojenie się ubytków błony śluzowej jamy ustnej utraconych w wyniku implantacji. Kwas hialuronowy umożliwia też odzyskanie przez tkanki jamy ustnej właściwej im pełności i jędrności. Jest wykorzystywany w zabiegu podniesienia dna zatoki.
• Higiena jamy ustnej – kwas hialuronowy wykorzystywany jest u osób po zabiegach stomatologicznych, ale sprawdza się dobrze także w codziennym użytkowaniu. Może być stosowany w postaci płynu, żelu, sprayu, miejscowo bądź na większe obszary. Aplikuje się go łatwo przy pomocy wacika, aplikatora bądź wykorzystując do tego czysty palec. Może działać profilaktycznie lub leczniczo – samodzielnie albo w skojarzeniu z innymi składnikami aktywnymi, na przykład chlorheksydyną[4]. Wykorzystywany jest także w niwelowaniu suchości jamy ustnej.

Ważnymi zaletami kwasu hialuronowego są jego naturalny charakter, nieszkodliwość i bezpieczeństwo stosowania tak duże, że może on być wykorzystywany już u niemowląt. Z tego powodu dodaje się go między innymi do preparatów przeciw bolesnemu ząbkowaniu.

Przypisy:
[1]https://www.magazyn-stomatologiczny.pl/a4824/Kwas-hialuronowy-w–leczeniu-chorob–przyzebia-i–blony-sluzowej-jamy-ustnej–Przeglad-pismiennictwa.html/
[2]https://www.praktycznastomatologia.pl/artykul/zastosowanie-toksyny-botulinowej-i-kwasu-hialuronowego-w-stomatologii
[3]https://link.springer.com/article/10.1007%2Fs11845-020-02230-6
[4]https://journal.uod.ac/index.php/uodjournal/article/download/842/594