invoisse.com deneme bonusu veren siteler deneme bonusu deneme bonusu veren siteler asikovanje.net bahis siteleri sleephabits.net
casino siteleri
agario
deneme bonusu veren siteler
adana web tasarım
hd sex video
Sikis izle Sikis izle
escort pendik ümraniye escort
Mobilbahis
bonus veren siteler
köpek eğitimi
casinoslot bahisnow sultanbet grandpashabet
onlinecasinoss.com
SERDECZNIE Zapraszamy do naszego gabinetu: ul. Witkiewicza 75, 44-102 Gliwice, TEL. +48 500 701 500
0
Zęby z probówki - komórki macierzyste w stomatologii – część 1. [+QUIZ]
15 sierpnia 2019 --- Drukuj

Wielki potencjał, różne źródła

Komórki macierzyste, nazywane także komórkami pnia, to fenomen biologiczny. Mają one zdolność do samoodnawiania i różnicowania się w inne typy komórek na każdym etapie swojego życia oraz – niczym komórki nowotworowe – zdolność do nieograniczonego dzielenia się. Jednak od komórek nowotworowych różni je bardzo istotny element: są posłuszne sygnałom wysyłanym przez organizm i na znak STOP, przestają się dzielić. Komórki macierzyste znajdują zastosowanie w stomatologii – do regeneracji zębów i innych tkanek jamy ustnej czy twarzoczaszki, ale także i do innych celów, bo same zęby też są źródłem komórek macierzystych, które mogą być wykorzystane w wielu dziedzinach medycyny: do regeneracji tkanek, narządów, w onkologii, kardiologii, neurologii, ortopedii, chirurgii.

Różny potencjał biologiczny komórek macierzystych

Możliwość wykorzystania komórek macierzystych w stomatologii i medycynie zależy od spektrum ich potencjału biologicznego. Jest ono uzależnione od pochodzenia komórek macierzystych. A może ono być:

  • embrionalne (zarodkowe) – tzw. komórki ESC (ang. embryonic stem cells);
  • somatyczne – to dojrzałe komórki macierzyste organizmu, tzw. komórki ASC (ang. adult stem cells). Wywodzą się one z niezróżnicowanych komórek, które zlokalizowane są pomiędzy zróżnicowanymi już komórkami w tkance albo w organie.

Zarodkowe komórki macierzyste mają dużo większy potencjał biologiczny niż somatyczne. Komórki macierzyste embrionalne mogą bowiem być totipotencjalne (mogą różnicować się do każdego typu komórek organizmu) bądź pluripotencjalne (mogą powstawać z nich komórki każdego typu, jaki znajduje się w organizmie, poza komórkami łożyska).

Somatyczne komórki macierzyste mają mniejszą zdolność do różnicowania się niż zarodkowe, gdyż mogą być albo multipotencjalne (mogą przekształcać się w kilka różnych typów komórek, najczęściej takich, które mają podobne właściwości) lub unipotencjalne (różnicują się tylko w jeden określony typ komórek).

Źródła komórek macierzystych do zastosowania w stomatologii

Komórki macierzyste do zastosowania w stomatologii mogą pochodzić z każdego ich źródła, np. tkanki tłuszczowej, szpiku kostnego, krwi pępowinowej, a także z tkanek tworzących narząd żucia i układ stomatognatyczny: kości twarzoczaszki, miazga zębowa, więzadło ozębnowe, mieszek zębowy, zarodek zęba, brodawka wierzchołkowa, błona śluzowa jamy ustnej, dziąsła i okostna. Mogą pochodzić od osoby, która jednocześnie będzie ich biorcą (przeszczep autogeniczny) lub od innego człowieka (przeszczep allogeniczny).

Komórki macierzyste pozyskiwane z zębów znajdują się zarówno w zębach mlecznych, jak i stałych. Najwięcej jest ich w mleczakach. Ponieważ ich liczba z wiekiem maleje, dlatego opracowano technologie, dzięki którym możliwe jest pobranie komórek macierzystych z zębów mlecznych lub z młodych zębów stałych i przechowanie ich w ciekłym azocie w dedykowanym do tego celu banku komórek macierzystych. Tak zabezpieczony materiał biologiczny może być w przyszłości (nawet po kilkudziesięciu latach) rozmrożony, namnożony i wykorzystany, np. do zregenerowania zębów bądź wybranej tkanki w ciele.

Ponieważ komórki macierzyste z zębów pozyskuje się w sposób zdecydowanie mniej inwazyjny niż ze szpiku kostnego, zaleca się nawet, aby wykorzystać ten fakt i zabezpieczyć sobie lub swojemu dziecku możliwość zregenerowania, np. utraconych zębów, przez przechowanie komórek macierzystych w biologicznym banku.

Komórki macierzyste pozyskiwane z zębów

Komórki macierzyste, które pozyskuje się z zębów, oznaczane są skrótem DSCs (z ang. dental stem cells). Wykazują one własności tzw. mezenchymalnych komórek macierzystych MSCs (ang. mesenchymal stem cells), ponieważ mają możliwość samoodnawiania się i cechuje je duży potencjał różnicowania się co najmniej w kierunku tkanki kostnej, chrzęstnej i tłuszczowej[1]. Wprawdzie głównym kierunkiem ich aktywności jest wytwarzanie komórek, z których powstanie ząb, ale udowodniono, że są to komórki, które dają początek tkankom wywodzącym się ze wszystkich trzech listków zarodkowych: ekto-, endo- i mezodermy[2].

Z komórek macierzystych zębów mogą powstać

  • cementoblasty – komórki, z których powstanie cement, tkanka pokrywająca korzenie zębowe;
  • adipocyty – komórki tłuszczowe;
  • odontoblasty – komórki, z których powstanie ząb i miazga zęba;
  • komórki nerwowe;
  • mioblasty – komórki, z których powstanie tkanka mięśniowa;
  • chondrocyty – komórki tkanki chrzęstnej;
  • hepatocyty – komórki wątroby;
  • komórki śródbłonka;
  • osteoblasty – komórki, z których powstanie tkanka kostna;
  • melanocyty – komórki barwnikowe.

Z zębów (i ich bezpośredniej okolicy) można pozyskać kilka rodzajów komórek macierzystych:

  • Komórki macierzyste miazgi zęba (ang. dental pulp stem cells – DPSCs) – to komórki dojrzałe, multipotencjalne. Udowodniono zarówno laboratoryjnie (in vitro), jak i pracując na organizmach żywych (in vivo), że mogą powstawać z nich rozmaite typy komórek[4]: odontoblasty i osteoblasty, adipocyty, kardimiocyty (komórki tkanki mięśniowej serca), miocyty, chondrocyty, komórki śródbłonka nerwowego lub naczyniowego. Ponieważ mogą powstawać z nich również komórki nerwowe, komórkom DPSCs przypisuje się właściwości neuralnych komórek macierzystych, czyli takich, które uczestniczą w tworzeniu struktur układu nerwowego. Komórki macierzyste miazgi zęba zostały odkryte jako pierwszy typ komórek macierzystych, które można pozyskać z zębów, a po raz pierwszy wyizolowano przy końcu XX wieku. Są one bardzo istotne dla stomatologii i medycyny nie tylko z uwagi na swój duży potencjał do różnicowania się w rozmaite typy komórek, ale również i dlatego, że można je pozyskać zdecydowanie prościej i mniej inwazyjnymi metodami, niż komórki macierzyste ze szpiku kostnego.
  • Komórki macierzyste miazgi ludzkiego zęba mlecznego (ang. stem cells from human exfoliated deciduous teeth – SHEDs) – mają szersze możliwości różnicowania się od komórek macierzystych szpiku kostnego i miazgi zęba. Mogą dać początek komórkom nerwowym, osteoblastom, chondrocytom, adipocytom i miocytom. Również możliwe jest różnicowanie się ich w komórki tkanki kostnej, ale w badaniach na myszach wykazano, że nie ma w niej jednego bardzo ważnego elementu, a mianowicie: komórek krwiotwórczych szpiku kostnego.
  • Komórki macierzyste więzadła ozębnowego (ang. periodontal ligament stem cells – PDLSCs) – różnicują się w komórki tworzące tkankę kostną, chrzęstną i tłuszczową. Mogą być stosowane do regeneracji cementu i kości wyrostka zębodołowego.
  • Komórki macierzyste brodawki wierzchołkowej (ang. stem cells from apical papilla – SCAP) – odkryte w niedojrzałych ludzkich zębach stałych. Ponieważ brodawka wierzchołkowa daje początek miazdze w korzeniu zęba, ten typ komórek macierzystych podejrzewa się o większy potencjał do różnicowania się i zakłada, że komórki te mogą należeć do linii komórek progenitorowych (prekursorowych), czyli takich, które znajdą się w narządach dojrzałych osobników i mają za zadanie uczestniczyć w procesach regeneracji.
  • Komórki progenitorowe pęcherzyka zębowego (ang. dental follicle progenitor cells – DFPCs)[5] – są wielopotencjalne i mogą różnicować się w komórki tkanki tłuszczowej, nerwowej i kości. Są zdolne do regeneracji cementu.
  • Komórki macierzyste z kości wyrostka zębodołowego (ang. alveolar bone-derived mesenchymal stem cells – ABMSCs) – mogą różnicować się w osteoblasty, adipiocyty i chondrocyty.
  • Komórki progenitorowe zarodka zęba (ang: tooth germ progenitor cells – TGPCs) – to nowe źródło komórek macierzystych. Na pewno komórki tego typu są wielopotencjalne, a podejrzewa się je też o pluripotencjalny charakter. Mogą różnicować się w komórki tworzące adipocyty, osteoblasty/odontoblasty, chondrocyty i neurony, a także w hepatocyty, czyli w komórki wątroby.
  • Komórki macierzyste dziąseł (ang.gingival mesenchymal stem cells – GMSCs) – poza typową dla nich aktywnością osteogenną (kościotwórczą), wykazują też zdolność do modulowania działań układu odpornościowego i tworzenia struktur podobnych do tkanki łącznej.

Ciąg dalszy tematu w części II.

 

Przypisy:

[1]http://www.postepybiochemii.pl/pdf/2_2013/187_197.pdf

[2]https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0300571214001158

[3]https://journals.sagepub.com/doi/full/10.1177/2041731417702531

[4]https://onlinelibrary.wiley.com/doi/full/10.1111/j.1365-2591.2011.01877.x

[5]http://www.czytelniamedyczna.pl/5053,komlrki-macierzyste-z-miazgi-zba-ludzkiego-dpscs-charakterystyka-i-mozliwoci-zas.html

 

Sprawdź się!

Rozwiąż nasz quiz o komórkach macierzystych:

Zaleca się, aby pozyskiwać komórki macierzyste w młodym wieku i deponować je w banku biologicznym, ponieważ:
Wskaż zdanie prawdziwe:
Komórki macierzyste z zębów można pozyskać tylko z:
Komórki macierzyste z zębów mogą dać początek:
/
Sprawdź
Sprawdź odpowiedzi

 

 

 

 

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

Czy
wiesz, że...
  • 50% osób podczas spotkania w pierwszej kolejności zwraca uwagę na uśmiech drugiej osoby.
  • Szkliwo zębów jest najtwardszą substancją w ciele człowieka.
  • Według niedawnego sondażu amerykańskiej Akademii Stomatologii kosmetycznej, 92% Amerykanów uważa, że atrakcyjny uśmiech jest ważnym atutem życia społecznego.
FAQ
NEWSLETTER
Chcesz być na bieżąco i wiedzieć o najnowszysch zdarzeniach przed innymi? Zapisz się do naszego newslettera!

Menu

Zwiń menu >>