Kiedy wypełnienia, aparaty ortodontyczne i protezy stomatologiczne szkodzą

Wady zgryzu, utrata zębów lub zęba, zęby z dziurami po próchnicy zakłócają naturalny ład panujący w jamie ustnej i mogą skutkować między innymi: powstaniem zaburzeń żucia i problemów z wymową czy podczas uśmiechania się, zmianami w wyglądzie i kształcie twarzy – szczególnie przy bezzębności lub poważnych wadach zgryzu, wzrostem ryzyka rozwoju chorób jamy ustnej lub ogólnoustrojowych (zakażenia odogniskowe), zanikiem kości wyrostka zębodołowego.

Przy tak poważnych potencjalnych zagrożeniach zdrowotnych używanie protez dentystycznych, aparatów ortodontycznych i wypełnianie ubytków w zębach to bezsprzecznie mądre działania nakierowane na odnowienie porządku w uzębieniu, przywrócenie istotnej funkcji jamy ustnej, czyli sprawności w procesie żucia, i zabezpieczenie przed dalszym niszczeniem tkanek miękkich i twardych tego obszaru.

Zdarzają się jednak sytuacje, kiedy uzupełnienia, plomby i aparaty szkodzą – może to być wynik zdarzeń losowych, niewłaściwego wykonania lub użytkowania.

Wypełnienia stomatologiczne – nie spełnią swej funkcji, jeśli:

• są nieszczelne, ukruszone, spękane – ponieważ tam, gdzie plomba nie przylega do zęba, osadzają się resztki pokarmowe i powstaje nisza do rozwoju bakterii próchnicy,
• ich kolor nie jest dostosowany do barwy zębów – w ten sposób wypełnienia nie spełniają swej funkcji estetycznej, co nabiera szczególnego znaczenia w przypadku plomb osadzanych w odcinku łuku zębowego odsłanianym podczas rozmowy lub śmiechu,
• rozwija się pod nimi próchnica wtórna,
• ich powierzchnia nie jest odpowiednio wymodelowana – wtedy wypełnienia mogą zaburzać zwarcie zębów, utrudniać proces rozdrabniania pokarmu, mowę albo też mogą ostrymi krawędziami ranić śluzówkę jamy ustnej.

Plomby uszkodzone, niedopasowane lub w nieodpowiednim odcieniu nadają się do usunięcia, a ubytek do ponownego opracowania i wypełnienia nowym materiałem wypełniającym. Plomby o źle wymodelowanej powierzchni stomatolog musi odpowiednio spiłować i wyszlifować.

Aparaty ortodontyczne – mogą szkodzić a nie pomagać, jeśli:

• są uszkodzone (pęknięte, połamane, mają uszczerbki) – takie aparaty mogą drażnić lub ranić śluzówkę jamy ustnej i sprzyjać rozwojowi stanów zapalnych lub infekcji, ponieważ w rysach i pęknięciach tworzą się idealne warunki do rozwoju szkodliwych drobnoustrojów,
• są niedopasowane – ponieważ mogą powodować uciski, odleżyny, otarcia, nie będą działać na zęby z odpowiednią siłą lub też siła ta nie będzie rozłożona zgodnie z wymaganiami narzuconymi przez schemat leczenia; niedopasowanie może wynikać nie tylko z niewłaściwie sporządzonego wycisku kształtu jamy ustnej, ale pojawić się w leczeniu dzieci, które bardzo szybko rosną,
• w stałych aparatach odkleją się zamki lub zamek – zaburza to wymuszony leczeniem ortodontycznym rozkład sił w jamie ustnej,
• nie mają odpowiednio gładkiej powierzchni (aparaty ruchome) lub też metalowe elementy aparatu mają ostre końcówki,
• są stosowane niezgodnie z zaleceniem ortodonty,
• nie dba się o zachowanie ich czystości.

Uszkodzony aparat ortodontyczny powinien być naprawiony albo wymieniony na nowy, odklejone zamki niezwłocznie przyklejone, a wszelkie niedogodności wynikające z niedopasowania koniecznie trzeba zgłosić specjaliście prowadzącemu leczenie. Aparaty ruchome systematycznie czyścimy i okresowo dezynfekujemy.

Protezy dentystyczne – zaszkodzą, a nie pomogą, jeżeli:

• używa się ich niezgodnie z przeznaczeniem i z zaleceniami stomatologa,
• w czasie ich nieużywania przetrzymuje się je w szklance z wodą – to działanie niehigieniczne, ponieważ w takich warunkach szybko mnożą się drobnoustroje patogenne,
• są uszkodzone, pęknięte, mają uszczerbki,
• po pęknięciu sklejono je zwykłym klejem – takie działanie jest niedopuszczalne, ponieważ kleje zwykłe są toksyczne dla człowieka i szkodliwe dla polimerów tworzących protezę,
• są niedopasowane – wywierają ucisk (czym stymulują powstanie odleżyn, podrażniają okoliczne tkanki i obcierają szkliwo zębów sąsiadujących), lub też są zbyt luźne – nie zapewniają wtedy pełnego komfortu użytkowania, mogą wypadać,
• wskutek niewłaściwego użytkowania uległy zniekształceniu lub polimer stał się porowaty (co ułatwia zasiedlanie protez przez mikroorganizmy patogenne),
• nie dba się o ich systematyczne oczyszczanie i dezynfekcję lub nie wykonuje okresowego odkażania uzupełnienia przy użyciu przeznaczonych do tego środków.

W żadnym wypadku nie sklejamy samodzielnie pękniętego uzupełnienia! Protezy nosimy według zalecenia stomatologa, systematycznie czyścimy i okresowo dezynfekujemy, stosując tylko  przeznaczone do tego produkty. Protezy akrylowe są wrażliwe na działanie alkoholu wysokoprocentowego, dlatego należy unikać jego spożywania i nie stosować go do dezynfekcji uzupełnienia.