Jakie leki niszczą zęby?

Wprawdzie leki mogą uratować życie lub pomóc w przywracaniu zdrowia, niemniej, dla niektórych z nich w odniesieniu do jamy ustnej lub tylko zębów prawdziwa okazuje się zasada jedno wyleczysz, innemu zaszkodzisz. To samo znajduje zastosowanie w odniesieniu do niektórych suplementów diety.

Negatywny wpływ leków i suplementów na zdrowie jamy ustnej może manifestować się na wiele różnych sposobów: od przemijających zaburzeń w funkcjonowaniu niektórych struktur jamy ustnej po ciężkie, trwałe uszkodzenia tkanek miękkich lub twardych tego obszaru. Niektóre leki mogą powodować też problemy z implantami, protezami lub wypełnieniami stomatologicznymi. Szkodzić mogą leki podawane doustnie, dożylnie lub wziewnie.

Jak leki mogą szkodzić zdrowiu jamy ustnej?

Rezultaty szkodliwego wpływ leków na zdrowie jamy ustnej mogą być rozmaite, a objawy mogą dotyczyć zewnętrznych warstw tkanek tego obszaru lub też położonych głęboko, bez jednoczesnego naruszania ich zewnętrznej warstwy.

Efekty szkodliwego wpływu leków to:

• kruchość, ubytki szkliwa lub zagłębienia w jego powierzchni – to najczęściej skutek nadmiaru fluoru dostarczanego do organizmu w preparatach do profesjonalnej higieny        jamy ustnej, wraz z wodą i pożywieniem oraz w postaci suplementu diety;
• próchnica – powodują ją leki zawierające dodatek cukru, np. syropy lub tabletki do ssania;
• zapalenie śluzówki jamy ustnej – występuje przy farmakoterapii wziewnej, doustnej oraz w postaci wlewów dożylnych (przy chemioterapii), wywołać je mogą: cisplatyna, metotreksat,         5-fluorouracyl, cytarabina, merkaptopuryna, antybiotyki (doksorubicyna, bleomycyna), alkaloidy         roślinne, vinblastyna, paclitaksel, etopozyd;
• zakażenia grzybicze (głównie kandydoza), wirusowe, bakteryjne – to najczęściej skutki antybiotykoterapii lub stosowania leków aplikowanych wziewnie (np. przy astmie);
• przerost dziąseł – to lekopochodne zmiany w dziąsłach, wskutek których pojawiają się obrzęki, rozpulchnienie dziąseł oraz zachodzenie miękkiej tkanki na zęby; zmiany te sprzyjają wystąpieniu paradontozy, a co za tym idzie – większemu prawdopodobieństwu utraty nawet zdrowych zębów; objaw ten częściej dotyczy mężczyzn; leki, które mogą powodować przerost dziąseł to m.in.: stosowana przy epilepsji fenytoina, lek immunosupresyjny cyklosporyna, stosowane w leczeniu nadciśnienia krwi blokery kanału wapniowego np. werapamil czy diltiazem;
• kserostomia (suchość w jamie ustnej) – powoduje ją bardzo dużo leków z różnych grup i dozowanych doustnie lub wziewnie, w tym leki przeciwhistaminowe, stosowane przy nadciśnieniu, w leczeniu choroby Parkinsona, Alzheimera, leki stosowane w psychiatrii, w terapiach kardiologicznych, chorobach dróg oddechowych (do inhalacji), trądziku (izotretynoina), a także farmaceutyki przeciwwymiotne i łagodzące mdłości (hioscyna, którą stosuje się przy chorobie lokomocyjnej);
• przebarwienia zębów – mogą mieć postać trwałych zmian zlokalizowanych głęboko w szkliwie lub tuż pod jego powierzchnią; bywają skutkiem zażywania amoksycyliny i kwasu klawulanowego, zastosowania cyprofloksacyny, dużych ilości fluoru oraz – uwaga: chlorheksydyny, która jest częstym składnikiem antyseptycznych płynów do płukania jamy ustnej; najbardziej narażone na przebarwienia zębów są osoby przyjmujące preparaty, które zawiewają żelazo;
• zaburzenia w odbieraniu bodźców smakowych – spotykane bardzo często, ale najczęściej przypadłość ta szybko przemija po odstawieniu leków; zakłócenia w odbiorze smaków mogą być rezultatem antybiotykoterapii (ampicylina, tetracykliny, bleomycyna, cefamandol, linkomycyna) chemioterapii z zastosowaniem metotreksatu i doksorubicyny, skutkiem stosowania leków przeciwgrzybiczych (metronidazol), przeciw nadciśnieniu, rozszerzających naczynia krwionośne, moczopędnych, kortykosteroidów; użytecznych w stanach przedcukrzycowych, zaburzeniach psychicznych oraz w leczeniu depresji, leczeniu osteoporozy (bisfosfoniany), stosowania środków wykorzystywanych w leczeniu choroby Parkinsona;
• owrzodzenia – mogą to być afty lub bliźniaczo podobne do nich zmiany spowodowane przez zakażenia bakteryjne; najczęściej powodują je antybiotyki (ampicylina, tetracykliny, bleomycyna, cefamandol, linkomycyna);
• odwapnienie lub kruchość kości i osteoporoza – to skutki zażywania antybiotyków, preparatów fluoru, a także leków antydepresyjnych, sterydów oraz środków leczących zgagę;
• erozja szkliwa – to rezultat doustnego aplikowania leków i suplementów diety zawierających kwasy organiczne (szczególnie pastylek do ssania) lub leków wziewnych stosowanych w leczeniu astmy.

Jak zapobiegać uszkodzeniom tkanek jamy ustnej przez leki?

• Tam, gdzie to możliwe, proś o wystawienie recept na leki niemające negatywnego wpływu na tkanki jamy ustnej i zęby.
• Po przyjęciu leków wziewnych lub doustnych przepłucz jamę ustna wodą niegazowaną.
• Podczas przyjmowania leków powodujących suchość w jamie ustnej nawilżaj śluzówkę od wewnątrz (pijąc wodę lub niesłodzone herbaty ziołowe) oraz od zewnątrz – płucząc jamę ustną wodą lub płukankami nawilżającymi, lub aplikując żele albo spraye nawilżające.
• Nie trzymaj w jamie ustnej leków o których wiemy, że niszczą zęby lub śluzówkę, tylko od razu takie środki połykaj.
• Stosuj leki osłonowe w trakcie i po antybiotykoterapii.
• Unikaj czynników wywołujących alergie.