Higiena jamy ustnej w czasie epidemii – poradnik dla każdego

W czasie epidemii bądź pandemii (nie tylko zakażeń koronawirusem SARS-CoV-2 powodującym chorobę COVID-19) kluczowe znaczenie dla uniknięcia zachorowania lub łagodnego przebycia choroby na pewno ma odporność organizmu, ale także zdrowa jama ustna, ponieważ ten właśnie obszar uznaje się za wrota dla większości infekcji. Zdrowie jamy ustnej zależy z kolei od właściwej i systematycznej higieny, dlatego codzienne czynności, takie jak szczotkowanie zębów, nitkowanie, irygacje i płukanie płukankami mają bardzo duży wpływ na unikanie zakażeń, a pośrednio również na siłę, z jaką organizm potrafi przeciwstawić się infekcji.

Z pewnością zainteresują cię także teksty na temat: Jaką pastę do zębów wybrać? oraz jaki płyn do płukania wybrać?

Jak uniknąć zakażenia (nie tylko koronawirusem), dbając o higienę jamy ustnej?

Epidemia to nie najlepszy czas na okresową profesjonalną higienizację jamy ustnej – również z uwagi na znaczne ograniczenia w realizacji usług w gabinetach dentystycznych (opieka zawężona do zabiegów niezbędnych). O higienę jamy ustnej dbamy więc głównie w domu. Prewencja zakażeń oraz zachowanie dobrego zdrowia jamy ustnej w takich warunkach oparte powinny być o dobre codzienne nawyki higieniczne. Stawiamy zatem na:

• systematyczność;
• dbanie o czystość przyborów wykorzystywanych do zapewnienia odpowiedniego poziomu higieny jamy ustnej;
• prawidłową technikę szczotkowania zębów oraz regularne nitkowanie i płukania jamy ustnej.

Dobre nawyki higieniczne w czasie epidemii

• Przed przystąpieniem do zabiegów higienicznych w jamie ustnej dokładnie myjemy ręce: dłonie (z wierzchu, od spodu, między palcami) i nadgarstki. Jeżeli ciało jest skurzone, brudne lub miało się kontakt z nosicielem wirusa przed szczotkowaniem zębów, myjemy także przedramiona i twarz. Do mycia można wykorzystać mydło toaletowe lub szare – w kostce lub w płynie, albo zastosować preparat myjąco-odkażający.
• Bezwzględnie obowiązuje zasada: jedna szczoteczka dla jednej osoby. Szczoteczka to przedmiot użytku osobistego i nie należy jej nikomu pożyczać (nawet członkom najbliższej rodziny).
• Zęby szczotkujemy codziennie, minimum dwukrotnie w ciągu dnia – rano po śniadaniu i przed udaniem się na spoczynek nocny oraz po każdej słodkiej przekąsce. Warto też jamę ustną po zjedzeniu posiłku lub przekąski albo po wypiciu słodkiego, gazowanego napoju przepłukać czystą, niegazowaną wodą. W ten sposób ogranicza się warunki sprzyjające erozji szkliwa oraz rozwojowi bakterii próchnicy i zapobiega osłabianiu odporności przez zniszczone zęby oraz stany zapalne, które powstają z powodu kamienia nazębnego wciskającego się pod dziąsła.
• Użytkownicy protez dentystycznych i implantów również powinni codziennie szczotkować uzupełnienia, a protezy ruchome należy poddawać systematycznemu odkażaniu.
• Użytkownicy aparatów ortodontycznych stałych i ruchomych powinni codziennie dbać o higienę tych akcesoriów, a także o czystość i odkażanie specjalistycznych szczoteczek międzyzębowych.
• Systematycznie wymieniamy szczoteczki do zębów na nowe po około 3 miesiącach użytkowania lub częściej – zawsze, gdy włosie zaczyna wykazywać objawy zużycia; a także po każdej infekcji lub reaktywowaniu się wirusa opryszczki.
• Systematycznie dezynfekujemy szczoteczkę – obowiązkowo w czasie jakiejkolwiek infekcji ogólnej, miejscowej czy stanu zapalnego w obrębie jamy ustnej. Dezynfekcję przeprowadzamy, przelewając szczoteczkę wrzątkiem bądź mocząc ją przez około pół godziny w płynie do płukania jamy ustnej o działaniu antyseptycznym albo w roztworze wody utlenionej. Oczywiście, przed odkażaniem szczoteczki koniecznie należy ją dokładnie wypłukać, ponieważ po szczotkowaniu pomiędzy włóknami pozostaje bardzo dużo resztek pokarmowych, drobin płytki nazębnej, śliny, a czasem także krwi. Jeśli tych zanieczyszczeń nie wypłuczemy, odkażanie szczoteczki nie będzie skuteczne, a jej główka będzie siedliskiem bakterii, wirusów i grzybów. Rynek oferuje także tzw. dezynfektory szczoteczek do zębów, które przy pomocy światła UV pomaga pozbyć się bakterii, grzybów i wirusów.
• Wypłukane szczoteczki przechowujemy główkami skierowanymi ku górze, na powietrzu, umożliwiając włóknom wyschnięcie przed kolejnym użyciem, i tak, aby nie stykały się ze sobą i nie przylegały do jakiejkolwiek powierzchni, dzięki czemu uniknie się zakażenia kontaktowego.
• Systematycznie myjemy kubek na wodę i pojemnik, w którym przechowywana jest szczoteczka.
• Akcesoria do higieny jamy ustnej przechowujemy z dala od toalety, ponieważ w moczu i kale mogą znajdować się cząstki zakaźne, które podczas spłukiwania wody uniosą się w pomieszczeniu w postaci aerozolu i mogą osiąść na szczoteczce czy kubku. Z tego powodu trzeba pamiętać o zamykaniu klapy z deski sedesowej.
• Jamę ustną płuczemy 2x dziennie preparatami antyseptycznymi dostępnymi w handlu albo płukankami przygotowanymi samodzielnie z naparów ziołowych (np. szałwia, mięta, rumianek) lub wody z dodatkiem olejków eterycznych (np. miętowy, eukaliptusowy, anyżowy, tymiankowy). Płukanki kupne nie powinny zawierać alkoholu, ponieważ wysusza on śluzówkę jamy ustnej, co czyni ją mniej odporną na działanie czynników zakaźnych. Mogą za to zawierać cyklodekstrynę o działaniu antywirusowym.
• Szczotkujemy zęby, wykonując ruchy okrężne lub wymiatające. Nie szorujemy poziomo zębów i dziąseł, ponieważ w ten sposób można uszkodzić delikatne tkanki miękkie przyzębia, co poskutkuje rozwojem stanów zapalnych i odsłonięciem wrażliwych szyjek zębowych. W konsekwencji dojdzie do obniżenia odporności jamy ustnej, a przez to – osłabienia ochrony przed zakażeniem.

Na rynku dostępnych jest wiele rodzajów dezynfektorów

Jak dbać o higienę jamy ustnej w trakcie zakażenia?

W sytuacji, kiedy do zakażenia już doszło, aktualne pozostają wszystkie zalecenia, które stosuje się w ramach profilaktyki. Ponadto należy pamiętać o tym, że:

• szczoteczka i kubek muszą być bardzo dokładnie czyszczone i dezynfekowane po każdym użyciu;
• aby ograniczyć przenoszenie wirusa, przed szczotkowaniem należy przepłukać jamę ustną wodą, a wypluwając wodę, uważać, aby nie rozpryskiwać jej poza umywalkę;
• po zakończeniu zabiegów higienicznych w obrębie jamy ustnej umywalkę należy dokładnie umyć i najlepiej spryskać płynem odkażającym.

Artykuł przygotowany został m.in. w oparciu o zalecenia Polskiego Towarzystwa Stomatologicznego.

Darmowy quiz do artykułu: