Zespół pieczenia jamy ustnej (BMS)

Zespół pieczenia jamy ustnej (burning mouth syndrome; BMS) to przewlekłe schorzenie manifestujące się subiektywną bolesnością w obrębie błony śluzowej jamy ustnej i języka. Ból często opisywany jest jako piekący, szczypiący lub kłujący. Może współwystępować z suchością w ustach i zaburzeniami smaku. Zazwyczaj BMS dotyczy warg i języka, ale może objąć również inne rejony błony śluzowej jamy ustnej (podniebienie twarde, policzki, gardło, dno jamy ustnej). Objawy BMS mogą występować codziennie przez 4-6 miesięcy lub dłużej. Zespół pieczenia jamy ustnej najczęściej występuje u dorosłych pacjentów po 50.-60. roku życia.

Zespół pieczenia jamy ustnej – przyczyny i epidemiologia

Dolegliwość o charakterze pieczenia błony śluzowej jamy ustnej ma wiele określeń w literaturze, m.in. pieczenie języka (glossopyrosis), ból języka (glossodynia), ból jamy ustnej (stomatodynia), pieczenie jamy ustnej (stomatopyrosis), dyzestezja jamy ustnej. Obecnie szeroko stosuje się nazwę „zespół pieczenia jamy ustnej” (BMS). Zgodnie z definicją Międzynarodowego Stowarzyszenia Badań nad Bólem (International Association for the Study of Pain, IASP) jest to przewlekłe uczucie pieczenia wewnątrzustnego, którego przyczyna jest niemożliwa do zidentyfikowania.

Etiologia choroby pozostaje niewyjaśniona. Tzw. wtórny BMS może łączyć się z niedoborami hematologicznymi (witamin z grupy B, żelaza i kwasu foliowego), nierozpoznaną lub źle kontrolowaną cukrzycą, kandydozą, kserostomią, nieprawidłowościami leczenia protetycznego czy alergią pokarmową. Zwraca się uwagę na częste występowanie u chorych stanów lękowych lub depresyjnych w reakcji na stresujące wydarzenia życiowe – aktualne lub z przeszłości.

Na BMS najczęściej chorują kobiety, ale problem może wystąpić również u mężczyzn. Zespół pieczenia jamy ustnej dotyka przede wszystkim osób starszych; szczyt zachorowalności przypada na 5.- 6. dekadę życia. Częstość występowania BMS jest trudna do oszacowania, różne badania wskazują na 0,7– 4,6% populacji ogólnej, według niektórych danych może dotyczyć jednak aż 15% populacji.

BMS – objawy i diagnostyka

BMS objawia się subiektywnym uczuciem pieczenia, palenia, kłucia, poparzenia lub mrowienia w jamie ustnej, najczęściej w obrębie języka lub czerwieni wargowej. Dolegliwości występują z reguły w kilku lokalizacjach, zazwyczaj dwustronnie. Pacjenci mogą skarżyć się także na uczucie suchości w jamie ustnej i zaburzenia smaku. Objawy często obniżają jakość życia chorych, zaburzają zwyczajową aktywność, mogą być źródłem problemów ze snem, zaburzać libido. Mogą towarzyszyć im bóle głowy, mięśni twarzy, stawów skroniowo-żuchwowych i in.

Nasilenie uczucia pieczenia zazwyczaj utrzymuje się na stałym poziomie, w niektórych przypadkach może narastać w ciągu dnia. Występują problemy ze snem, budzenie się we wczesnych godzinach porannych.

W badaniu jamy ustnej pacjentów z BMS nie stwierdza się żadnych nieprawidłowości śluzówkowych. Rozpoznanie może być ustalone na podstawie objawów zgłaszanych przez pacjenta i braku uchwytnych patologii błony śluzowej. Diagnostyka obejmuje wykluczenie przyczyn miejscowych, ogólnoustrojowych i psychologicznych. Zaleca się wykonanie m.in. badań hematologicznych, wykluczenie cukrzycy i różnorodnych niedoborów. W celu wykrycia gatunków Candida można wykonać rozmaz, wymaz, hodowlę metodą odciskową lub badanie popłuczyn z jamy ustnej. Zaleca się ocenę zębów, protez i wypełnień w kierunku występowania elementów ostrych, które mogą być źródłem ewentualnego urazu błony śluzowej. Objawy kliniczne kserostomii mogą wymagać wykonania sialometrii.

BMS – leczenie

Leczenie pacjentów z BMS zwykle wymaga współpracy między stomatologiem a lekarzem medycyny ogólnej. W niektórych przypadkach istnieją wskazania do leczenia interdyscyplinarnego z udziałem specjalisty chorób jamy ustnej, psychiatry/psychologa, dermatologa. Po wykluczeniu innych czynników etiologicznych w terapii zespołu pieczenia jamy ustnej istotne bywa leczenie przeciwdepresyjne.

Rozważa się włączenie leków uspokajających z grupy benzodiazepin, leków przeciwdepresyjnych, kwasu liponowego, leków przeciwdrgawkowych, miejscowe stosowanie kapsaicyny. Obiecujące rezultaty daje zwłaszcza stosowanie leków przeciwdepresyjnych. Inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny zmniejszyły objawy u >80% pacjentów, całkowite ustąpienie objawów odnotowano u >36% chorych[1]. Dobre wyniki pozwala uzyskać również psychoterapia.

Przypisy:
[1] Gurvits GE, Tan A. Burning mouth syndrome. World J Gastroenterol. 2013;19(5):665–672.