Zapalenia dziąseł u kobiet związane z gospodarką hormonalną

Jama ustna jest tak jak i narządy wewnętrzne np. serce, wątroba spójnie związana z całym organizmem. Stąd wszelkie zmiany w nim zachodzące mogą mieć swoje odbicie właśnie w jamie ustnej. Przykładem takiego wpływu mogą być zmiany zachodzące w gruczołach wydzielania wewnętrznego ( np. trzustce- insulina, jajnikach- estrogeny i progesteron).

Rozregulowanie gospodarki hormonalnej pod wpływem jakiegoś czynnika, czy też po prostu będące skutkiem fizjologicznego starzenia się organizmu może pierwotnie nie powodować stanów zapalnych dziąseł (gingivitis),  może jednak nasilać procesy zapalne już w nich zachodzące, uwarunkowane płytka nazębną. Proste postacie zapalne dziąseł uwarunkowane są zaburzeniami w wydzielaniu insuliny występującymi w cukrzycy oraz zmianami w gospodarce hormonów płciowych u kobiet, o różnej etiologii. Do tych ostatnich możemy zaliczyć:

• Zapalenie dziąseł okresu dojrzewania

Udowodniono w badaniach, że zapalenie dziąseł w okresie dojrzewania występuje w stopniu bardziej nasilonym niż przed tą fazą i po niej. Efekt może być jeszcze potęgowany złą higieną w tym okresie, czy też nawykowym oddychaniem ustami. Wówczas mogą pojawiać się zmiany przerostowe dziąseł w obrębie zębów przedniego odcinka w szczęce.
Jeśli chodzi o leczenie to w tym przypadku skupia się głównie na monitorowaniu prawidłowego utrzymywania higieny w jamie ustnej. Czasem konieczna jest gingiwoplastyka lub też konsultacja laryngologiczna w celu eliminacji oddychania przez usta.

• Zapalenie dziąseł podczas ciąży

Badania wykazały, że u wielu kobiet dochodzi do ciążowego zapalenia dziąseł wskutek nagromadzenia się płytki nazębnej i drażnienia dziąseł. Objawy obejmują zaczerwienienie, zapalenie i krwawienie dziąseł.
Czynnikami modyfikującymi odpowiedź zapalną dziąsła w czasie ciąży, są między innymi zmiany w poziomie hormonów płciowych (progesteron i estrogeny), specyficzne zmiany we florze bakteryjnej oraz zmiany w odpowiedzi immunologicznej u kobiet ciężarnych, powodowanej prawdopodobnie zahamowaniem odpowiedzi immunologicznej przeciwko płodowi. W latach 70-tych wykazano wpływ zmian w poziomie hormonów płciowych na tkankę dziąsła. W dziąśle wykryto specyficzne receptory dla estrogenów. Estrogeny mogą wpływać na proliferację komórek dziąsła, ich różnicowanie i keratynizację. Zmiany te wraz ze zmianami w mikrocyrkulacji dziąsłowej i przepuszczalności naczyń, powodowanymi przez kolejny z hormonów działających w czasie ciąży – progesteron, powodują większe narażenie i nasilenie odpowiedzi zapalnej na czynniki bakteryjne zawarte w płytce nazębnej.
Leczenie polega na kontrolowaniu higieny jamy ustnej średnio co dwa miesiące nie tylko do czasu porodu, ale aż do momentu zakończenia karmienia.

• Zapalenie dziąseł podczas menstruacji i międzymenstruacyjne

Występuje wyjątkowo rzadko. Etiologia tego zapalenia opiera się na fakcie, że istnieje korelacja pomiędzy złuszczaniem nabłonka w narządach rozrodczych i w jamie ustnej, lecz tylko w wyjątkowych przypadkach staje się to widoczne w jamie ustnej. Zmiany te są diagnozowane wówczas jako „dyskretne” gingivitis menstrualis lub bardzo rzadko jako gingivitis intermenstrualis.
Leczenie opiera się podobnie jak i w innych przypadkach na kontrolowaniu higieny jamy ustnej.

• Zapalenie dziąseł podczas klimakterium

Podobnie jak powyżej występują wyjątkowo rzadko. Obserwowane zmiany mają charakterystyczny wygląd i umiejscowienie. Położone są one wyjątkowo nie w obrębie dziąsła brzeżnego, lecz obejmują nieruchome dziąsło lub błonę śluzowa ruchomą. Są suche i gładkie oraz przyjmują barwę łososiową. Objawem na który zwykle uskarżają się pacjentki jest suchość i pieczenie w jamie ustnej.
Leczenie polega na kontrolowaniu higieny oraz co ważne ostrożnym przeprowadzaniu zabiegów higienizacyjnych. Można miejscowo stosować pastę zawierającą w składzie witaminę A. W skrajnych przypadkach należy zasięgnąć konsultacji ginekologa, który może zalecić kurację estrogenami.

• Zapalenie dziąseł zależne od doustnych środków antykoncepcyjnych

Może wystąpić dopiero po dłuższym regularnym przyjmowaniu środków antykoncepcyjnych. Do objawów można zaliczyć krwawienie, inne objawy takie jak obrzęk czy zaczerwienienie dziąseł praktycznie nie występują.

Bibliografia:
Z. Jańczuk, „Praktyczna periodontologia kliniczna”
Hubert F. Wolf, „Periodontologia”