Tajemnice porcelany dentystycznej

Ceramika znana jest człowiekowi od kilkunastu tysięcy lat. W VII wieku naszej ery Chińczycy wynaleźli porcelanę – piękną, białą ceramikę wysokiej jakości. Trzeba było ponad 1100 lat, aby materiał ten został zaadoptowany na potrzeby stomatologii. Obecnie porcelana dentystyczna jest najważniejszym materiałem na estetyczne uzupełnienia stomatologiczne, z którego zalet może korzystać w gabinecie Dentysta.eu każdy pacjent wymagający protezowania.

Zęby z porcelany

Początki stosowania ceramiki w stomatologii nie wróżyły temu materiałowi świetlanej przyszłości. Powstające na przełomie XVIII i XIX w. wieku pierwsze korony protetyczne wykonane z ceramiki cechowała bowiem niska wytrzymałość mechaniczna. Dopiero lata 50. XX wieku przyniosły zmianę, gdyż opracowano technikę napalania ceramiki na podbudowy metalowe. Dzięki temu porcelana dentystyczna odnalazła swoje miejsce w stomatologii.

Pod koniec XX wieku pojawiły się pierwsze uzupełnienia pełnoceramiczne, ale ponieważ nadal nie miały one wystarczająco dużej wytrzymałości mechanicznej, ceramikę dentystyczną wykorzystywano początkowo jedynie do wykonania niewielkich prac protetycznych – pojedynczych koron czy małych mostów. Umieszczano je w przednim odcinku łuku zębowego – z uwagi na bardzo wysoką estetykę tych prac.

Ponieważ estetyka była dla pacjentów dentystów coraz ważniejsza, rozpoczął się boom na wytwarzanie coraz doskonalszych materiałów na uzupełnienia protetyczne.

Wynalazkiem, który wprowadził ceramikę stomatologiczną na nową ścieżkę rozwoju, okazał się tlenek cyrkonu. Dzięki jego znakomitym właściwościom estetycznym oraz wytrzymałości mechanicznej możliwe stało się tworzenie dużych przestrzennych prac protetycznych, które w całości były wykonane z porcelany. Obecnie zastosowanie ceramiki w stomatologii skłania się ku pracom wykonywanym w fabrycznie przygotowanych bloczkach, które są modelowane i szlifowane pod potrzeby konkretnego pacjenta[1].

Czym jest porcelana dentystyczna?

Porcelana stomatologiczna uznawana jest za materiał, który stoi pomiędzy porcelaną wykorzystywaną do wyrobu przedmiotów użytkowych a szkłem.

Składniki tworzące ceramikę można zakwalifikować do dwóch grup:

• składniki mineralne: kaolin, skalenie, kwarc – stanowią główną masę każdej ceramiki dentystycznej i odpowiedzialne są za jej właściwości fizykochemiczne i wytrzymałość mechaniczną;
• barwniki – to zaledwie ok. 2% składu całej masy ceramicznej; od ich właściwego doboru zależy estetyka koloru uzupełnienia protetycznego.

Współcześnie w stomatologii wykorzystuje się ceramiki o różnej mikrostrukturze, które klasyfikuje się do jednej z trzech kategorii materiałów:

• polikrystalicznych;
• szkło – ceramicznych;

ceramicznych infiltrowanych szkłem.

Jeśli weźmie się pod uwagę główny składnik krystaliczny, to porcelana dentystyczna może być krzemianowa lub tlenkowa[2].

Ceramika stomatologiczna – solo i zestawach

Współcześnie w protetyce wykorzystuje się uzupełnienia pełnoceramiczne bądź ceramiczno – metalowe.

W pracach pełnoceramicznych wszystkie elementy konstrukcji wykonane są najczęściej z różnych rodzajów materiałów ceramicznych. Wyjątkiem są uzupełnienia pełnoceramiczne z dwutlenku cyrkonu czy dwukrzemianu litu, gdzie całość konstrukcji wytworzona jest z jednego materiału. Uzupełnienia pełnoceramiczne cechuje:

• nadzwyczajna estetyka;
• biokompatybilność – dlatego nadają się do zastosowania u pacjentów uczulonych na stopy metali stomatologicznych;
• niskie przewodnictwo cieplne – dzięki temu znacznie zmniejsza się ryzyko wystąpienia nadwrażliwości na bodźce termiczne;
• odporność na korozję.

W uzupełnieniach, gdzie metal łączony jest z ceramiką, porcelana odpowiedzialna jest za estetykę pracy protetycznej, natomiast wytrzymałość uzupełnienia warunkowana jest elementem metalowym.

Aby uzyskać dobre połączenie ceramiki i metalu, np. tytanu, eksperymentuje się z lokowaniem pomiędzy metalem a porcelaną powłok, np. typu zol-żel, które zwiększają przyczepność porcelany do warstwy metalowej[3].

Porcelana stomatologiczna może na podbudowę metalową być napalana bądź natłaczana. Nowsze wersje uzupełnień metalowo – ceramicznych cechują się bardzo wysoką estetyką, gdyż metal pokrywany jest wieloma warstwami ceramiki: pierwsza ma zamaskować ciemny kolor metalowej podbudowy, a kolejne – już o innym składzie – mają imitować naturalny wygląd zębiny i szkliwa.

Tajemnice obróbki ceramiki stomatologicznej

Aby uzyskać porcelanę najwyższej jakości, protetyk musi zadbać o:

• odpowiednie warunki podczas jej przygotowywania – powinna być obrabiana w pomieszczeniu wolnym od unoszącego się w powietrzu kurzu i zanieczyszczeń;
• zapewnienie właściwej temperatury w czasie jej napalania czy wypalania.

Porcelana dentystyczna nie lubi zmian podczas obróbki cieplnej – skutkiem tego mogą być nieprawidłowości strukturalne.

Podczas wypalania ceramiki dentystycznej może pojawić się skurcz termiczny – to zjawisko szkodliwe dla dopasowania prac protetycznych.

Przez dodatek tlenków metali i niemetali można obniżać temperaturę topnienia i zmieniać lepkość porcelany, co ułatwia pracę z tym materiałem.

Ceramika stomatologiczna kontra bakterie        

Ceramika to  materiał protetyczny, który w najdoskonalszym stopniu zmniejsza przyleganie bakterii do powierzchni zęba. Najwięcej punktów zdobył tu tlenek cyrkonu. Z tego powodu materiał ten wykorzystywany jest chętnie do tworzenia prac protetycznych, które będą lokowane tam, gdzie zachowanie odpowiedniej higieny jamy ustnej bywa utrudnione bądź niemożliwe, na przykład przy elementach łącznikowych implantów bądź w koronach teleskopowych[4].

Ponieważ na rynku pojawiają się coraz nowsze materiały ceramiczne do zastosowania w stomatologii na różne sposoby, ponadto rozwija się system CAD/CAM a za najlepszy materiał ceramiczny uznaje się obecnie dwutlenek cyrkonu, zatem prawdopodobnie w ciągu najbliższych lat wysokiej jakości porcelanowe protezy dentystyczne będą wykonywane głównie z cyrkonu i dzięki obróbce technologiami cyfrowymi.

[1]http://yadda.icm.edu.pl/yadda/element/bwmeta1.element.baztech-0e5598b9-2985-4999-8810-029e8b1758cc

[2]https://technikadentystycznadlastudentow.files.wordpress.com/2016/05/86-881.pdf

[3]http://ein.org.pl/sites/default/files/2006-03-05.pdf

[4]http://www.wydawnictwo.ump.edu.pl/ojs/index.php/df/article/view/58