Optymalna preparacja tkanek twardych zęba – zasady

Dobrze zaprojektowana preparacja tkanek zęba i wybór odpowiedniej metody wpływają na przewidywalność i skuteczność etapów dalszego postępowania oraz pozwalają uzyskać zadowalające wyniki kliniczne; mogą również uprościć różne czynności, np. pobieranie wycisku lub wykonanie uzupełnień tymczasowych. Niepoprawnie zaplanowana preparacja, wraz z traumatyzującą metodą wykonania, mogą stać się źródłem licznych trudności. 

Zgodnie z zasadą ogólną, należy dążyć do zachowania jak największej ilości tkanek twardych, przy równoczesnym maksymalnym ich opracowaniu w celu uzyskania najbardziej satysfakcjonujących rezultatów estetycznych. Sztuka polega na zachowaniu właściwych proporcji – zależnie od indywidulanych warunków klinicznych.

Ochrona zębów preparowanych i zębów sąsiednich

Jedna z kluczowych zasad optymalnej preparacji dotyczy ochrony tkanek zęba preparowanego, czyli utrzymania zdrowia miazgi zębowej i, zarazem, jak najlepszego opracowania korony.

Plan prawidłowego opracowania tkanek powinien opierać się na ocenie radiologicznej i klinicznej, uwzględniać wymiar komory miazgi i specyfikę konkretnego przypadku. Optymalne opracowanie tkanek zęba zależy od zastosowanych narzędzi i techniki oraz związanego z nimi ryzyka uszkodzenia miazgi.

Za uszkodzenie miazgi odpowiada najczęściej ciepło i nadmierna redukcja tkanek. Do wzrostu temperatury tkanki może dojść np. pod wpływem nacisku wiertła o szybkich obrotach na powierzchnię zęba lub pracy tępym wiertłem. Niekorzystny wpływ na stan miazgi wywiera także nadmiernie głębokie opracowanie tkanek.

Zasady optymalnej preparacji zęba obejmują również ochronę tkanek przyzębia oraz zębów sąsiednich, w tym zabezpieczenie powierzchni zębów stycznych przed uszkodzeniami. Ograniczona możliwość otwierania ust przez pacjenta, przeszkody typu język lub policzki, utrudniony dostęp (w szczególności podczas opracowania zębów tylnych) zwiększają ryzyko kontaktu wiertła z zębem sąsiednim i jego starcia (uszkodzone powierzchnie w każdym przypadku powinny zostać wygładzone, np. gumką, krążkiem polerskim).

Ryzyko kontaktu wiertła z powierzchnią zęba sąsiedniego podczas wykonywania preparacji można zminimalizować poprzez:

• optymalne oświetlenie miejsca preparacji
• ustabilizowanie pacjenta (rozwieraki, koferdam)
• powiększenie pola zabiegowego (lupa, mikroskop)
• dobór odpowiednich narzędzi (końcówki stomatologiczne o małych główkach, paski międzyzębowe i in.).

Tkanki przyzębia, zwarcie i problemy mechaniki odtwórczej

Do podrażnienia tkanek przyzębia mogą przyczyniać się ostre brzegi uzupełnień, cement resztkowy, a także reakcje alergiczne na metal. Najczęściej u podstaw stanów zapalnych dziąseł i tkanek przyzębia (związanych z kształtem preparacji) leży niewłaściwe opracowanie korony w płaszczyźnie osiowej lub nadmiernie poddziąsłowe oszlifowanie jej krawędzi.

W celu ochrony tkanek przyzębia zaleca się wykonać pomiar szczeliny dziąsłowej i tzw. szerokości biologicznej, zwrócić szczególną uwagę na dobór średnicy wiertła i wybierać nietraumatyczne metody retrakcji dziąsła (z wykorzystaniem odpowiednich materiałów i instrumentarium).

Należy pamiętać, że u każdego pacjenta, w ramach pełnego procesu diagnostycznego, niezbędna jest dokładna ocena warunków okluzyjnych; wyniki badania okluzji powinny zostać włączone do leczenia i uwzględnione w planowanym postępowaniu.

Zasady optymalnej preparacji tkanek zęba dotyczą również kształtu oporowego oraz kształtu retencyjnego, uzyskiwanego w trakcie preparacji (retencja rozumiana jako zdolność odbudowy do przeciwstawiania się przemieszczeniu względem toru jej wprowadzenia). Rozwój stomatologii estetycznej i opracowanie nowych typów wypełnień zmodyfikowało wcześniej obowiązujące, ogólne kryteria preparacji. Obecnie wykonanie optymalnej preparacji powinno zależeć od wyboru odbudowy; opierać się na materiale, z którego zostanie stworzona odbudowa, technice jej wykonania i sposobie łączenia z powierzchnią zęba.

Warto mieć na uwadze, że właściwa redukcja tkanek zęba w czasie preparacji wywiera wpływ na wytrzymałość materiałów i rezultat estetyczny.