Mioterapia, czyli ćwiczenia mięśniowe

Mioterapia to ćwiczenia mięśni. W stomatologii i ortodoncji gimnastyka ta dotyczy mięśni narządu żucia. Odgrywają one zasadniczą rolę podczas rozdrabniania pokarmu, ale są także aktywne w czasie mówienia, ziewania czy wyrażania emocji. Od sprawnego ich działania zależy ponadto poprawne funkcjonowanie reszty elementów układu stomatognatycznego, a w przypadku dzieci i jeszcze rosnącej młodzieży – również prawidłowy rozwój układu zgryzowego. Zaburzenia czynności mięśni narządu żucia mogą więc być przyczyną powstawania wady zgryzu. Zależność ta działa także w drugą stronę, czyli istniejąca wada zgryzu może prowadzić do nieprawidłowości w pracy tych mięśni.

Jako że czynność mięśni narządu żucia jest powiązana wieloma zależnościami z innymi elementami układu żującego, a przez to – z funkcjonowaniem całego organizmu, utrzymanie lub przywrócenie prawidłowego działania tych struktur ma duże znaczenie dla osiągnięcia sukcesu w leczeniu ortodontycznym oraz w protetyce, profilaktyce i rehabilitacji stomatologicznej.

Mioterapia może stanowić:

• przygotowanie do właściwego leczenia ortodontycznego z wykorzystaniem aparatów;
• wyłączną metodę leczenia niewielkich wad zgryzu;
• element wspomagający leczenie (np. bruksizmu) lub łączący terapie (np. w przypadku leczenia wad wymowy wynikających z wad zgryzu czy w przygotowaniu do rehabilitacji po leczeniu onkologicznym w obrębie narządu żucia);
• element utrwalający wyniki terapii z wykorzystaniem aparatów ortodontycznych.

Ćwiczenia mięśni narządu żucia mogą być:

• bierne – mięśnie są poddawane działaniu sił mechanicznych, które powstają podczas noszenia aparatów ortodontycznych;
• czynne – polegają na świadomym, systematycznym i powtarzalnym rozluźnianiu i napinaniu mięśni.

Mioterapię wykorzystuje się do leczenia:

• wad dotylnych (tyłozgryzy, tyłożuchwia) – zalecane są wtedy ćwiczenia polegające na wysuwaniu żuchwy, masażu wewnętrznej powierzchni wyrostków zębodołowych i dolnych siekaczy, cofanie patyczkiem lub palcem górnych siekaczy, masowanie górnej wargi dolnymi siekaczami;
• wad doprzednich (przodozgryzy, przodożuchwia) – gimnastyka polega na cofaniu żuchwy lub uciskaniu dolnych siekaczy ku tyłowi;
• czynnościowych bocznych przemieszczeń żuchwy – dolną szczękę kieruje się w stronę przeciwną do przemieszczenia, dążąc do ustawienia jej w sposób symetryczny do osi symetrii twarzy;
• zgryzów krzyżowych – zalecane jest żucie pokarmów po przeciwnej stronie wady lub/i wykonywanie ćwiczeń z wykorzystaniem drewnianej szpatułki;
• zgryzów głębokich i otwartych – zalecane są ćwiczenia polegające na stykaniu brzegów siecznych siekaczy dolnych i górnych oraz usprawnianie czynności języka, czyli masaże podniebienia czy naśladowanie określonych odgłosów;
• nieprawidłowego systemu oddychania przez usta (gimnastykę wykorzystuje się też do usprawnienia mięśnia okrężnego ust) – to ćwiczenia dedykowane głównie dzieciom, takie jak „zdmuchiwanie zapałki” (lub tzw. wiatraczek) czy gwizdanie; gimnastyka może być wspomagana krążkami i płytkami mocowanymi w jamie ustnej.