Materiały do wypełnień czasowych

Materiały do wypełnień czasowych są to materiały stosowane czasowo, przejściowo – przed założeniem materiału ostatecznego, w związku z tym stosujemy wobec nich nieco inne wymagania.

Wymagania stawiane tym materiałom to:
– Trwałość tych materiałów określa się na kilkanaście dni – do kilku tygodni.
– Powinny być łatwe w zakładaniu, ale również łatwe do usunięcia z ubytku zębowego.
– Nie powinny wpływać na wrażenia smakowe w jamie ustnej, ani też reagować na składniki pokarmowe; nie mogą też zmieniać, jakości pokarmu.
– Ważne jest też, aby były neutralne wobec leków, które stosowane są w leczeniu.
– A co najważniejsze, aby korzystnie wpływały na tkanki zęba (szczególnie na miazgę) i przyzębia.

W grupie materiałów do wypełnień czasowych znajdują się:
•    Gutaperka
•    Cement cynkowo-siarczany
•    Cement tlenkowo-cynkowo-eugenolowy
•    Materiały samotwardniejące :
a) chemoutwardzalne w warunkach jamy ustnej
b) światłoutwardzalne
•    Cementy prowizoryczne

Gutaperka

Jest żywicą roślinną, kauczukopodobną, której właściwością jest termoplastyczność w temperaturze 50-60 °C oraz chemoplastyczność w środowisku eteru lub chloroformu. Używana w formie laseczek barwionych na biało, szaro lub różowo. W celu uszlachetnienia właściwości użytkowych dodaje się do żywicy gutaperkowej: domieszkę tlenku cynku, oczyszczoną kredę, olejki eteryczne, woski, sole metali ciężkich, przeciwutleniacze  i barwniki.

ZALETY:
•    dobra plastyczność
•    łatwość nakładania, modelowania i usuwania z ubytku
•    niepodrażnianie  tkanek miękkich przyzębia (ubytki poddziąsłowe)
WADY:
•    słaba szczelność z powodu braku adhezji do ścian ubytku
•    wrażliwość na ślinę oraz czynniki mechaniczne jamy ustnej (wynikająca z tego mała trwałość)
•    reaktywność z lekami stomatologicznymi
•    szybkie porowacenie w wyniku rozpadu chemicznego

Cement cynkowo-siarczany

Nazywany inaczej dentyną wodną lub fleczerem, od nazwiska jednego z twórców pierwowzoru mieszanki- Fletchera.
Materiał wieloskładnikowy, produkowany do użytku stomatologicznego w postaci proszku i płynu.
Skład proszku: tlenek cynku, bezwodny siarczan cynku, tymol, mastyks, sproszkowana guma arabska, dekstryna, magnezja.
Skład płynu: woda destylowana, jako samodzielny składnik, często dodaje się fabrycznie eugenol, fenol, boraks, gumę arabską.
Czas zarabiania w zależności od żądanej konsystencji masy wynosi od 15-25 s, czas wiązania do 1,5 do 3 min.
Znajduje także zastosowanie do czasowego mocowania elementów protetycznych, np. koron; zarabia się go wówczas na konsystencję gęstej śmietany. Dla celów opatrunkowych stosujemy pastę o konsystencji kitu.

ZALETY:
•    dobra adhezja do tkanek zęba
•    neutralność dla tkanek zęba i stosowanych pod opatrunkiem leków
•     izolacja tkanek przed działaniem bodźców termicznych i chemicznych
•    twardnienie w obecności śliny
•    działanie przeciwbakteryjne
WADY:
•    nietrwałość mechaniczna związana z jego kruchością
•    łatwe wypłukiwanie materiału z ubytku
•    wywieranie na przyzębie mechanicznego ucisku, prowadzącego do powstawania odleżyn dziąseł

Cement tlenkowo-cynkowo-eugenolowy

Inaczej nazywany eugenolanem cynku. Zajmuje znaczące miejsce wśród materiałów stomatologicznych do wypełnień czasowych, przez wzgląd na swoja dobrą szczelność. Składa się z proszku i płynu.
W skład proszku wchodzi: tlenek cynku 60%, dwutlenek krzemu 34% i kalafonia 6%.
W skład płynu: eugenol 37, 5%, kwas ortoetoksybenzoesowy  62,5%
Oprócz zastosowania jako materiał tymczasowy używa się go także, jako podkład w głębokich ubytkach. Jest to przykład pokrycia pośredniego miazgi, pobudzającego odontoblasty do wytwarzania zębiny wtórnej.

ZALETY:
•    działanie lecznicze i przeciwbólowe
•    działanie bakteriobójcze (eugenol)
•    dobra adhezja do ścian ubytku zapewniająca hermetyczność
•    duża trwałość w jamie ustnej (sięgająca kilku tygodni)
•    długi czas plastyczności poza jamą ustną (jednorazowe zarobienie większej ilości materiału)
WADY:
•    aktywność chemiczna z innymi materiałami, np. kompozycyjnymi
•    możliwość uszkodzenia miazgi przy niewłaściwym zarobieniu
•    utrzymujące się zaburzenia smaku (olejek goździkowy użyty, jako płyn)

Materiały samotwardniejące

Są materiałami zbliżonymi do past fleczerowych, bazują na tlenku cynku, dwutlenku krzemu i składnikach syntetycznych, np. dimetyloakrylanach. Dostępne są w słoikach, tubach i strzykawkach. Są one gotowe, stąd nie wymagają mieszania, przez co są uważane za bardzo wygodne w użyciu.

Cechują się:
•    szczelnością brzeżną
•    sprężystością i wytrzymałością mechaniczną
•    małą absorpcją wody
•    łatwością zakładania do ubytku i usuwania z ubytku.
Do utwardzania należy nakładać materiał warstwowo, naświetlając każdą warstwę oddzielnie przez ok. 40 s. W celu wzmocnienia i zwiększenia trwałości dużych wypełnień w materiale opatrunkowym stosuje się pewnego rodzaju „zbrojenie opatrunku”, poprzez umieszczenie w nim pewnej ilości materiału kompozycyjnego światłoutwardzalnego i naświetla oba materiały jednocześnie.

Cementy prowizoryczne

Materiały te oparte są na mieszaninie tlenków cynku i krzemu termiczne spreparowanych, zarabianych roztworem kwasu fosforowego. Stanowią zmodyfikowaną wersję cementów fosforanowych.
Zastosowanie tych materiałów jest rozległe, od długoterminowych opatrunków do przejściowych, czasowych wypełnień. Wskazaniem do ich zastosowania jest potrzeba długoterminowego, tymczasowego zaopatrzenia ubytku.

Bibliografia:
•    L. Ilewicz „Materiały do wypełnień we współczesnej dentystyce odtwórczej”
•    Z. Jańczuk, „Stomatologia zachowawcza. Zarys kliniczny.”