Lampy polimeryzacyjne stosowane w stomatologii

Lampy polimeryzacyjne stosowane w stomatologii są nieustannie udoskonalane; aktualnie na rynku dostępny jest cały wachlarz różnorodnych urządzeń, wyposażonych w funkcje specjalne, dzięki którym klinicyści mogą sprawnie dostosować intensywność i czas naświetlania do techniki wypełniania i rodzaju wykorzystanego materiału odtwórczego.

Urządzenia do polimeryzacji materiałów dzieli się na kwarcowo-wolframowo-halogenowe (quartz tungsten halogen; QTH), diodowe (light-emitting diode; LED), plazmowe (plasma arc cutting; PAC) i laserowe (lasery argonowe).

Lampy polimeryzacyjne

Na stopień utwardzenia materiałów odtwórczych wpływa intensywność światła, naświetlania i jakość światła, na które są eksponowane. Polimeryzacja zależy m.in. od rodzaju, odcienia i grubości kompozytu oraz od odległości, orientacji i średnicy końcówki światłowodu. Dlatego istotny jest rodzaj lampy, rodzaj materiału i dobór optymalnych ustawień dostosowanych do wykorzystanego materiału.

Dostępne lampy polimeryzacyjne różnią się konstrukcją i parametrami emitowanego światła. Do czynników decydujących o ich właściwościach czynnościowych należą m.in.:

• gęstość mocy, czyli intensywność światła na jednostkę powierzchni (W/cm2)
• rozkład widma – miara intensywności światła w każdym przedziale długości fali
• głębokość utwardzania – parametr (związany ze zdolnością światła do penetrowania materiału), który określa, jak głęboko od powierzchni zostaje utwardzony kompozyt (kompozyty o ciemniejszych odcieniach wymagają dłuższego czasu utwardzania niż kompozyty jaśniejsze).

Na skuteczność utwardzania za pomocą światła wpływają w szczególności gęstość mocy i rozkład widma.

Rodzaje lamp polimeryzacyjnych

• Lampy PAC

Urządzenia do utwardzania materiałów wykorzystujące łuk plazmowy (plasma arc cutting; PAC) zawierają gazową mieszaninę zjonizowanych cząsteczek i elektronów, które w wyniku wyładowania elektrycznego emitują światło o wysokiej intensywności (o większej intensywności niż standardowe lampy halogenowe). Według danych producentów, lampy PAC umożliwiają głębsze utwardzenie materiału w krótszym czasie. Krótki czas naświetlania uznawany jest za główną zaletę „łuków plazmowych”, dzięki której można skrócić czas wizyty pacjenta i zredukować ryzyko zanieczyszczenia wilgocią w trakcie procesu utwardzania materiału. Wśród wad wymienia się wyższy koszt początkowy inwestycji i większe koszty obsługi.

• Laser

Lasery wykorzystywane jako urządzenia do polimeryzacji emitują światło na kilku oddzielnych częstotliwościach w obrębie określonego obszaru i nie wymagają filtrowania niepożądanych długości fal. Laser argonowy umożliwia głębsze i mocniejsze wstępne utwardzenie materiału uzyskiwane w krótszym czasie (w por. do lamp halogenowych). Do wad lamp laserowych należą wysokie koszty i znaczny rozmiar urządzenia.

• Lampy kwarcowo-wolframowo-halogenowe

Lampy kwarcowo-wolframowo-halogenowe (quartz tungsten halogen; QTH) do polimeryzacji świetlnej zyskały popularność ze względu na niewielki rozmiar i przystępne koszty eksploatacji. Źródło światła zbudowane jest z „żarówki” halogenowej z włóknem, przez który przechodzi prąd elektryczny, nagrzewając je i prowadząc do emisji promieniowania elektromagnetycznego.

Do wad lamp halogenowych zalicza się konieczność częstej wymiany żarówki, szybkie zużywanie filtra i postępującą degradację układu optycznego. Skutkiem jest większa produkcja ciepła i stopniowe zmniejszanie się osiągów żarówki QTH, co może powodować niecałkowite utwardzenie kompozytu. Jednak gabaryty lampy, przystępne koszty, a zwłaszcza duży zakres fali kompatybilny z fotoinicjatorami sprawiają, że urządzenia te postrzegane są jako uniwersalne.

• Diodowe lampy polimeryzacyjne LED

Urządzenia do polimeryzacji oparte na diodach emitujących światło (LED) efektywniej przekształcają energię elektronów w energię świetlną oraz produkują mniej ciepła niż urządzenia QTH. Najnowsza generacja lamp LED charakteryzuje się trwałością i stabilnością światła oraz minimalnymi wymaganiami konserwacyjnymi. Urządzenia tego rodzaju są również odporne na wstrząsy i wibracje, przy tym poręczne i bezpieczne. Negatywny wpływ na jakość i parametry światła emitowanego przez diody LED wywierać może wysoka gęstość prądu, której wymagają.

Konieczne jest przeprowadzanie okresowych kontroli dentystycznych lamp polimeryzacyjnych.