Erozja szkliwa – co pomaga a co szkodzi?

Erozja szkliwa, a trafniej: kwasowa erozja szkliwa, to nieodwracalne, niepróchnicowe uszkodzenie struktury mineralnej zęba. To przypadłość naszych czasów, związana obecnie głównie z dietą – co potwierdzają badania naukowe. Nasi przodkowie żyjący w czasach, kiedy tężyzny fizycznej nabierało się, trudniąc się zbieractwem i myślistwem a nie przesiadując na siłowni, mieli wprawdzie problemy z próchnicą, ale zmian erozyjnych w ich zębach nie stwierdzono. Erozji nie powodują bowiem czynniki mikrobiologiczne. Przyczyną erozji są głównie kwasy: zewnątrzpochodne lub wewnątrzpochodne, czyli czynniki, których nie brak nam na co dzień.

Erozja szkliwa – kwasy zewnątrzpochodne

Zewnętrzne źródła czynników powodujących erozję szkliwa to:

• Dieta:
  • soki owocowe i kompoty – szczególnie z cytrusów i rabarbaru;
  • napoje energetyczne i gazowane – szczególnie niebezpieczne dla szkliwa są te pierwsze;
  • owoce i warzywa – cytrusy, rabarbar, truskawki, porzeczki, szczaw;
  • produkty typu light;
  • marynaty, octy, sosy vinegret – ich pH jest wyjątkowo niskie i mieści się w granicach 2,4-3,0
  • wina kwaśne i wytrawne.
• Leki do ssania zawierające witaminę C.
• Otoczenie zawodowe – zakład galwanizacyjny lub fabryka akumulatorów.
• Pływalnie kryte, w których woda jest odkażana związkami chloru.

Erozja szkliwa – kwasy wewnątrzpochodne

Ryzyko wystąpienia zmian erozyjnych podnosi kwas żołądkowy, wydzielany w nadmiarze, znajdujący się w cofającej się w kierunku przełyku treści pokarmowej czy przedostający się do jamy ustnej podczas wymiotów, oraz zaburzenia w wydzielaniu śliny. Czynnikami ryzyka mogą być:

• Choroba refluksowa.
• Bulimia lub anoreksja.
• Silny lub przewlekły stres.
• Ciąża.
• Przyjmowanie leków mających wpływ na pracę ślinianek.
• Alkoholizm, narkotyki.
• Niewłaściwa dieta i styl spożywania pokarmu (szybkie, łapczywe jedzenie, objadanie się).

Kwasowa erozja szkliwa – stadia zaawansowania

Zmiany erozyjne trudno jest dostrzec, kiedy są w początkowym stadium rozwoju. Dopiero pogłębiający się ubytek szkliwa i związane z tym pierwsze nieprzyjemne doznania, sygnalizują, że z zębami dzieje się coś niedobrego.

• Erozja początkowa – początkowo nie do wykrycia okiem nieuzbrojonym. Z czasem powierzchnia zęba staje się coraz bardziej matowa i nabiera innego odcienia. Szkliwo stopniowo traci charakterystyczne sfałdowania na powierzchni, krawędzie sieczne zębów stają się coraz wyraźniej zaokrąglone i przezierne. Zmiany w tym stadium nie docierają jeszcze do zębiny.
• Erozja zaawansowana – szkliwo ulga dalszej destrukcji, staje się żółtawe i bez charakterystycznych pofałdowań powierzchni. Tworzą się wgłębienia w kształcie jamek – szczególnie na powierzchniach żujących. Bywa, że powierzchnia wypełnień wystaje ponad powierzchnię szkliwa. Pojawia się nadwrażliwość zębów.
• Erozja ciężka – zmiany są silnie pogłębione, zęby są bardzo drażliwe, ponieważ erozja obejmuje także zębinę.

Jak erozja niszczy szkliwo?

Kwasy, które są najczęstszą przyczyną erozji szkliwa, powodują że ta najtwardsza tkanka organizmu ulega zmiękczeniu i rozpuszczeniu oraz zwiększa się jej kruchość i podatność na wpływ czynników zewnętrznych. Znajdujące się w kwasach jony wodorowe rozpuszczają szkliwo, ponieważ łącząc się z zawartymi w nim jonami wodorowęglanowymi i fosforanowymi powodują rozmiękczenie stabilnej dotychczas struktury złożonej z apatytów i wypłukiwanie zeń budujących ją wapnia i fluoru. Uwolnione jony trafiają do śliny; stamtąd jednak trudno je wbudować ponownie w strukturę zęba w ramach naturalnej remineralizacji. Remineralizacja może doprowadzić tylko do częściowej odbudowy cienkiej warstwy szkliwa, ale w przypadku erozji przeważającą moc mają procesy demineralizacji nad remineralizacją.

Erozja szkliwa – profilaktyka

Przez niekorzystnymi zmianami w mineralnej warstwie zębów skutecznie chronią następujące działania:

• spożywanie pokarmów o niskim pH przeplatane produktami o odczynie zasadowym.
• picie soków owocowych szybko, z jak najmniejszym kontaktem z innymi tkankami lub przez słomkę;
• jedzenie wolne, z długim przeżuwaniem i kończeniem degustacji kawałkiem żółtego sera;
• zmiana nawyków podczas szczotkowania (nie trzemy zębów i dziąseł szczoteczką zbyt mocno);
• unikanie stresu i pokarmów o niskim pH lub generujących powstanie dużej ilości tkanki kostnej;
• odstawienie alkoholu i wyeliminowanie narkotyków oraz napojów energetycznych;
• normalizacja życia pod kątem psychicznym i emocjonalnym;
• żucie bezcukrowej gumy;
• prawidłowa postawa ciała;
• stosowanie płukanek i past specjalistycznych przy pojawiającej się nadwrażliwości.

Erozji szkliwa lepiej zapobiegać. W każdym przypadku leczenie będzie polegać na;

• normalizacji przebiegu procesów remineralizacji;
• odbudowie zniszczonych tkanek jamy ustnej z wykorzystaniem zabiegów odtwórczych i nowoczesnych materiałów biologicznie aktywnych;
• modyfikacji techniki szczotkowania.