Choroba Leśniowskiego-Crohna a objawy w jamie ustnej

Przychodzi pacjent do stomatologa, skarżąc się na dokuczliwe stany zapalne w jamie ustnej czy zesztywnienie stawów skroniowo-żuchwowych i zostaje zaskoczony sugestią, że cierpi na… schorzenie jelit, konkretnie chorobę Leśniowskiego-Crohna. Dentysta może stać się pierwszym lekarzem, który zdiagnozuje to schorzenie, ponieważ to nieswoiste zapalenie jelit, dotykające najczęściej ludzi młodych między 20. a 30. rokiem życia, może dawać objawy praktycznie w każdym odcinku przewodu pokarmowego: od jamy ustnej po odbyt. Ponadto symptomy w jamie ustnej mogą pojawić się nawet na kilka miesięcy przed wystąpieniem jelitowych objawów choroby – co notuje się u 8-29 proc. pacjentów dotkniętych chorobą Leśniowskiego-Crohna.¹

Przyczyny choroby Leśniowskiego-Crohna

Choroba Leśniowskiego-Crohna wraz z wrzodziejącym zapaleniem jelita jest jednym z najczęściej występujących schorzeń jelit. Przyczyny tego schorzenia nie zostały jeszcze jednoznacznie określone, ale wskazuje się na:

• czynniki genetyczne – to główny podejrzany, ponieważ notuje się rodzinny charakter choroby, a na chromosomie 16 znaleziono geny, które warunkują podatność na wystąpienie schorzenia;
• zaburzenia w układzie odpornościowym związane głównie z jelitami – dysfunkcja ma charakter choroby immunologicznej, ponieważ powoduje wzrost aktywności limfocytów T-pomocniczych, czyli tych, które wspomagają odpowiedź odpornościową organizmu;
• zakażenie drobnoustrojami, np. Mycobacteruim paratuberculosis – według jednej z nowych teorii mikroorganizmy wykorzystują dwa fakty, które sprzyjają zakażeniu i rozwojowi choroby Leśniowskiego-Crohna: przejściowe osłabienie śluzówki jamy ustnej oraz zakłócenie zdolności do usunięcia patogennych bakterii ze ścianki jelit;
• niedobory pokarmowe będące wynikiem istnienia choroby.

Kobiety i mężczyźni są w porównywalnym stopniu podatni na rozwój schorzenia, ale amatorzy nikotynowego dymka są dwukrotnie częściej narażeni na pojawienie się choroby Leśniowskiego-Crohna niż osoby niepalące.² To istotna uwaga, ponieważ palenie tytoniu jest czynnikiem o bardzo silnym negatywnym wpływie własnym na zdrowie jamy ustnej: sprzyja powstawaniu nowotworów, wywołuje przebarwienia zębów oraz jest powodem nieświeżego oddechu.

Rozwojowi schorzenia sprzyjają także³:

• pochodzenie żydowskie lub europejskie (szczególnie mieszkańcy Skandynawii);
• życie na terenach miejskich;
• dieta uboga w warzywa i owoce, a bogata w cukier i tłuszcze nasycone;
• nadwaga lub otyłość;
• niska ekspozycja na światło słoneczne.

Choroba Crohna – obraz w jamie ustnej

Schorzenie daje charakterystyczne objawy w jamie ustnej, dlatego może być stosunkowo szybko i z dużym prawdopodobieństwem rozpoznane podczas rutynowej wizyty kontrolnej u stomatologa. O chorobie Leśniowskiego-Crohna świadczą następujące zmiany w jamie ustnej:

• objawy niedokrwistości – bladość błon śluzowych;
• zanikowe zapalenie języka;
• kandydoza;
• owrzodzenie jamy ustnej;
• obrzęk błony śluzowej zajmujący spory obszar;
• błona śluzowa o wyglądzie kostki brukowej;
• zlokalizowane zapalenie błony śluzowej dziąseł;
• obrzęk warg;
• ziarniniaki ustno-twarzowe;
• obrzęk warg;
• zmiany hiperplastyczne;
• afty i/lub zapalenie kącików ust – są one częstsze niż w przypadku wrzodziejącego zapalenia jelita⁴;
• zapalenie jamy ustnej;
• zmiany w pigmentacji jamy ustnej;
• zaburzenia smaku i liszaj płaski;
• rzadko: dysfunkcje stawów skroniowo-żuchwowych.

Notuje się także potencjalną podatność na opryszczkę – co prawdopodobnie wynika z obniżenia odporności ogólnoustrojowej oraz zwiększone ryzyko rozwoju próchnicy u osób poddanych resekcji jelita z powodu choroby Leśniowskiego-Crohna właśnie – osoby te chętniej sięgają po cukry.

Afty, owrzodzenia, zajady w kącikach ust, liszaj płaski, zaburzenia smaku i powiększenie węzłów podżuchwowych to objawy nieswoiste choroby. Z kolei zapalenia przerostowe języka i dziąseł, „brukowana” powierzchnia błony śluzowej jamy ustnej, zmiany przerostowe – to zmiany swoiste. Na zmiany nieswoiste mają wpływ: rodzaj żywienia, prowadzone leczenie chirurgiczne, przyjmowane leki.

Po wstępnym rozpoznaniu Choroby Leśniowskiego-Crohna lub przy podejrzeniu jej istnienia, pacjent powinien jak najszybciej udać się na diagnostykę do kolejnego lekarza – tym razem gastroenterologa.

Źródła:

1. Lourenço SV, Hussein TP, Bologna SB, Sipahi AM, Nico MM. Oral manifestations of inflammatory bowel disease: a review based on the observation of six cases. J Eur Acad Dermatol Venereol. Feb 2010; 24(2):204-7. Cosnes, Jacques (2004).
2. „Tobacco and IBD: Relevance in the understanding of disease mechanisms and clinical practice.” Best Practice & Research Clinical Gastroenterology 18 (3): 481–96.
3. http://umm.edu/health/medical/altmed/condition/crohns-disease.
4. http://www.czytelniamedyczna.pl/2014,zmiany-na-blonie-sluzowej-jamy-ustnej-w-przebiegu-nieswoistych-zapalen-jelit.html.