Ból w klatce piersiowej w praktyce dentystycznej

Choroby układu krążenia są patologią o niepokojącej epidemiologii – to najczęstsza przyczyna zgonów na świecie, w Europie i w Polsce. Większość stanów, które wymagają natychmiastowej pomocy, wynika z choroby niedokrwiennej serca. Każdego dnia pacjenci z chorobą wieńcową poddawani są zabiegom stomatologicznym i chirurgicznym.

Pacjenci obciążeni kardiologicznie w warunkach gabinetu stomatologicznego wymagają szczególnej uwagi i wnikliwego wywiadu lekarskiego. Informacje nt. choroby i stosowanej farmakoterapii należy odnotować w dokumentacji medycznej (zwłaszcza informacje o leczeniu przeciwkrzepliwym).

Najczęstsze przyczyny bólu w klatce piersiowej

Choroba niedokrwienna serca jest następstwem niedostatecznej podaży tlenu do komórek mięśnia sercowego w stosunku do zapotrzebowania. Najczęściej u jej podstaw leży miażdżyca tętnic wieńcowych. Zwężenie miażdżycowe światła tętnicy wieńcowej w 75% powoduje dolegliwości bólowe, jeśli zapotrzebowanie mięśnia sercowego na tlen rośnie – np. w warunkach stresu. Gdy zwężenie osiągnie wartość przekraczającą 90%, pojawia się spoczynkowy ból dławicowy (podaż tlenu do komórek serca jest niewystarczająca nawet w stanie spoczynku).

Stres i ból, które towarzyszą pacjentom w warunkach zabiegu stomatologicznego, stanowią najpowszechniejsze przyczyny bólów wieńcowych. W ich wyniku wzrasta zapotrzebowanie na tlen (odpowiadają za tachykardię i wzrost ciśnienia tętniczego). Dlatego u osób z miażdżycowym zwężeniem światła tętnicy wieńcowej może wystąpić ból dławicowy podczas wizyty u stomatologa. Wśród innych przyczyn mniejszej dostępności tlenu (w wyniku zwężenia światła tętnicy wieńcowej) wymienia się:

• rozwarstwienie ściany tętnicy wieńcowej,
• zapalenie tętnicy wieńcowej,
• zator tętnicy wieńcowej,
• skurcz tętnicy wieńcowej.

Do redukcji podaży tlenu może dochodzić także na skutek spadku ciśnienia perfuzji wieńcowej (hipotensja, wstrząs, niedomykalność zastawek aorty), hipoksji, niedokrwistości.

Jeśli zaburzenie podaży tlenu osiągnie wartość krytyczną, powoduje zawał mięśnia sercowego. Martwica komórek serca – zależnie od rozległości i lokalizacji – powoduje nie tylko silne dolegliwości bólowe, ale wiąże się z ryzykiem groźnych powikłań.

Ból w chorobie wieńcowej – postępowanie

Objawem wskazującym na chorobę wieńcową jest przemijający (kilka-kilkanaście minut) ból w okolicy zamostkowej, opisywany jako tępy, uczucie ucisku, ściskania, ciężaru w klatce piersiowej. Ból może promieniować do żuchwy, karku, nadbrzusza, zębów, ramion.

Ból ustępuje po odpoczynku, uspokojeniu lub przyjęciu nitrogliceryny. Jeśli utrzymuje się dłużej niż kilka minut, nasila lub współwystępuje z innymi objawami krążeniowymi, należy wezwać pogotowie ratunkowe (podejrzenie zawału serca) i do momentu przyjazdu zespołu ratunkowego kontrolować tętno, ciśnienie tętnicze i stan ogólny pacjenta.

Zabieg stomatologiczny powinien zostać przerwany (w przypadku poprawy stanu pacjenta można rozważyć jego wznowienie). Należy zapewnić pacjentowi dopływ powietrza, maksymalny komfort (w tym wygodną pozycję, np. półsiedzącą), spokój i poczucie bezpieczeństwa. Jeśli pacjent ma własne leki, powinien je zażyć (zwykle nitrogliceryna podawana podjęzykowo), po których objawy – w przypadku stabilnej choroby wieńcowej – ustępują. W każdym przypadku ostrego bólu wieńcowego (jeśli nie ma przeciwwskazań) wskazane jest podanie kwasu acetylosalicylowego (150-300 mg).

Postępowanie w zawale mięśnia sercowego

Zawał mięśnia sercowego charakteryzuje się bólem w klatce piersiowej trwającym ponad 20 minut, najczęściej silnym, piekącym, gniotącym lub ściskającym, rzadziej ostrym, kłującym. Ból nie ustępuje po podaniu nitratów, może narastać, promieniować do żuchwy, lewego barku lub ramienia, nadbrzusza, okolicy międzyłopatkowej. Mogą mu towarzyszyć inne objawy, jak: duszność, zawroty głowy, mdłości, lęk, niepokój, bladość skóry, poty. W większości przypadków nie występują zaburzenia podstawowych czynności życiowych; ich obecność może wskazywać na ostre powikłania zawału mięśnia sercowego.

(W przypadku zawału u osób starszych lub chorujących na cukrzycę ból może nie być tak charakterystyczny lub może w ogóle nie występować).

Postępowanie: jeśli pacjent jest przytomny, należy wezwać pogotowie ratunkowe, ułożyć pacjenta w pozycji półsiedzącej i podać aspirynę (dawka wstępna: 150-325 mg doustnie). Może być konieczne zmniejszenie bólu (opioidowe leki przeciwbólowe dożylnie).

Pacjent nieprzytomny wymaga bezzwłocznej resuscytacji do czasu przybycia karetki reanimacyjnej.