Biopsja w stomatologii – ważne badanie nie tylko chorób jamy ustnej

Badanie biopsyjne (biopsja) w jamie ustnej to bardzo istotny element diagnostyki w stomatologii. Pomimo rozwoju coraz doskonalszych technik obrazowania 3D, nie wszystkie schorzenia da się wykryć, wykorzystując na przykład tomograf CBCT. Biopsję w stomatologii wykorzystuje się też jako mało inwazyjną metodę leczenia.

 Dzięki biopsji, na bazie pobranych z jamy ustnej próbek tkanek, można uzyskać jednoznaczne wyniki – potwierdzające bądź odrzucające tezę o istnieniu określonej choroby w tym obszarze ciała lub schorzenia ogólnoustrojowego. Pobrane fragmenty tkanek wykorzystuje się też do diagnostyki różnicowej – narzędzia służącego określeniu charakteru i rodzaju zmiany, szczególnie przydatnego w szczegółowej diagnostyce nowotworów jamy ustnej. Po biopsji w jamie ustnej najczęściej nie pozostaje żaden trwały ślad, a widoczność blizny jest bardzo mała.

Zastosowanie biopsji w stomatologii

Biopsja jest procedurą mniej lub bardziej inwazyjną, która polega na pobraniu próbek materiału biologicznego ze zmian i tkanek sąsiadujących ze zmianami, gdyż tkanki te dostarczają dużej ilości danych na temat charakteru samej zmiany[1]. Może mieć charakter:

• nacięciowy – pobiera się fragment zmienionej tkanki;
• wycinkowy – wycina się całość zmiany; taka biopsja może stanowić jedyną metodę leczenia (np. we wczesnych stadiach nowotworu);
• aspiracyjny – materiał pobiera się igłą;
• szczoteczkowy – próbka pobierana jest specjalną szczoteczką[2].

Istotną korzyścią jest, że badanie biopsyjne może być wykonywane wielokrotnie. Wprawdzie najczęściej wystarcza jednokrotne pobranie fragmentów tkanek, aby uzyskać informacje potrzebne do postawienia diagnozy, ale zdarzają się sytuacje, w których biopsję trzeba powtórzyć.

Wskazania do badania biopsyjnego w jamie ustnej

Niewątpliwie biopsję w jamie ustnej przeprowadza się najczęściej, kiedy istnieje podejrzenie, że w tym obszarze ciała rozwija się nowotwór – złośliwy bądź łagodny. Jednak wskazaniami do przeprowadzenia zabiegu mogą być również inne choroby układowe bądź ogólnoustrojowe o charakterze zapalnym lub zakaźnym, takie jak zmiany torbielowate i torbiele,

dysplazje, włókniste zmiany troficzne, gruźlica, promienica, kiła, łuszczyca[3], amyloidoza[4].

Stomatolog zdecyduje o biopsji, gdy w jamie ustnej:

• istnieją owrzodzenia, które nie goją się od 3 tygodni;
• pojawiło się owrzodzenie o wyczuwalnej podczas badania palpacyjnego zwiększonej spoistości;
• na śluzówce jamy ustnej i skórze pojawiły się zmiany.

Jak przebiega biopsja w stomatologii?

Metodologia wykonywania badania biopsyjnego w jamie ustnej nie różni się od sposobu pobierania tkanek z innych obszarów ciała.

• Pacjent otrzymuje znieczulenie – miejscowe lub, w uzasadnionych przypadkach, ogólne (np. kiedy pacjentem jest dziecko, niewspółpracujący niepełnosprawny lub senior).
• Kiedy znieczulenie zadziała, stomatolog dezynfekuje miejsce, z którego mają być pobrane próbki bądź próbka i wycina cały objęty zmianą fragment tkanki lub pobiera tylko próbkę biologiczną w pstaci niewielkiego fragmentu zmiany i jej sąsiedztwa. Do pobrania/wycięcia tkanek w jamie ustnej wykorzystywane są różne narzędzia: skalpel, laser[5], igła, szczoteczka.
• Po pobraniu tkanki są ponownie dezynfekowane, a jeśli zaistnieje taka potrzeba, zakładane są szwy. Szwy mogą być wykonane nićmi wchłanialnymi lub zwykłymi chirurgicznymi. Te drugie wymagają ściągnięcia po około tygodniu od założenia.
• Pobrane próbki materiału biologicznego przekazywane są do laboratorium i poddawane analizie histopatologicznej pod mikroskopem, a w razie potrzeby – również badaniom biochemicznym. Dzięki temu jednoznacznie określa się rodzaj i charakter zmiany.

Po biopsji – pierwsza pomoc

Bezpośrednio po zabiegu może wystąpić krwawienie, które po kilku minutach ustaje.

Kiedy znieczulenie przestaje działać, mogą pojawić się ból lub tkliwość i nadwrażliwość tkanek. Można wtedy zastosować leki przeciwbólowe.

Kilka godzin po zabiegu mogą wystąpić również obrzęki i zasinienia w obszarze poddanym biopsji, ale powinny ustąpić w ciągu około 3-4 dni. Czasem opuchlizna może być objawem alergii na zastosowane leki. Na obrzęki można zastosować chłodne okłady. Jeśli objawy po biopsji będą się nasilać lub utrzymywać przez dłuższy czas, należy niezwłocznie skontaktować się ze stomatologiem, aby sprawdzić, czy do rany nie wdało się zakażenie.

Aby uniknąć stanów zapalnych i zakażeń, po zabiegu jamę ustną należy płukać preparatami o działaniu antyseptycznym, a także skrupulatnie dbać o higienę tego obszaru. Gdyby doszło do zakażenia rany po biopsji, dentysta prawdopodobnie zastosuje antybiotykoterapię.

Przypisy:
[1]http://31.186.81.235:8080/api/files/view/5044.pdf
[2]https://www.researchgate.net/profile/Marcin-Szerszen/publication/322365430_Early_visualisation_diagnosis_of_oral_squamous_cell_carcinoma_Case_report/links/5cacfaeb458515cd2b0d2b49/Early-visualisation-diagnosis-of-oral-squamous-cell-carcinoma-Case-report.pdf
[3]http://luszczycalublin.pl/file/publikacje/2_luszczyca_blony_sluzowej_jamy_ustnej.pdf
[4]https://journals.viamedica.pl/forum_reumatologiczne/article/view/44991
[5]http://oralpathology.info/wp-content/uploads/2014/12/Biopsja-wyci%C4%99ciowa-z-zastosowaniem-lasera-ErYAG.pdf