Aparat ortodontyczny służy do fizjologicznego zwarcia pomiędzy dolną i górną szczęką, a także w sposób właściwy wyrównuje i ustawia zęby w łukach zębowych.

Rozróżniamy bardzo wiele rodzajów aparatów ortodontycznych ze względu na rodzaj zamka, aczkolwiek najpopularniejszymi i najczęściej stosowanymi są aparaty ruchome i stałe, przy czym lekarz ortodonta uwzględnia, jaki typ aparatu ma być zastosowany – zależy to głównie od wieku pacjenta i rodzaju wady zgryzu.

Aparat ortodontyczny ruchomy

Ten typ aparatu zaleca się i stosuje u dzieci w wieku 4-14 lat, czyli przez wyrżnięciem zębów stałych, aczkolwiek należy mieć na uwadze, iż za pomocą aparatu zdejmowanego koryguje się mniejsze wady aniżeli przy użyciu stałego.
Jak sama nazwa wskazuje aparat ruchomy –zdejmowany, jest noszony przez kilkanaście godzin na dobę, po czym pacjent wyjmuje go sam. Składa się on z akrylowej płytki i drucianych prętów, aczkolwiek może również posiadać elementy dodatkowe jak śruby czy sprężyny.

Zalety

• komfortowe utrzymywanie higieny w obrębie jamy ustnej (aparat zdejmowany)
• fizjologiczna tolerancja generowanych sił zapobiega resorpcji korzeni
• niewielki ból w trakcie noszenia aparatu (lub jego całkowity brak)

Wady

• wydłużony czas leczenia (w przypadku nieprzestrzegania zaleceń lekarza ortodonty – brak skuteczności)
• w przypadku infekcji górnych, jak i dróg oddechowych noszenie aparatu ruchomego nie jest możliwe
• ryzyko nieprawidłowej wymowy w początkowym okresie noszenia aparatu zdejmowanego

Aparat ortodontyczny stały

Aparaty stałe stosuje się u pacjentów z wyrżniętymi zębami stałymi, a za jego pomocą koryguje się o wiele poważniejsze wady zgryzu, aniżeli w przypadku aparatów ruchomych. Przez cały okres leczenia aparat jest przytwierdzony za pomocą specjalnego kleju (np. światłoutwardzalny Illuminate czy też No-Mix), a optymalny okres pozostawienia aparatu na zębach wynosi od 18 do 24 miesięcy.
Aparat stały składa się z zamków (metalowych, kosmetycznych), ligatur (elastyczne elementy – nierzadko kolorowe), oraz łuków (elementów wymienialnych wywierających na zęby określoną siłę).
Jako, że aparaty stałe nie są zdejmowane wymagają szczególnej higieny – w obrębie aparatu często lokują się resztki pożywienia, co z kolei prowadzi do ryzyka wystąpienia próchnicy. Oprócz tradycyjnego mycia zębów, ortodonci zalecają stosowanie specjalnych szczoteczek (przeznaczonych do usuwania i czyszczenia trudnodostępnych miejsc w obrębie aparatu), płukanek oraz nici dentystycznych.

Zalety

• zapewniona skuteczność (stałe przytwierdzenie aparatu do zębów)
• brak problemów z nieprawidłową wymową (sporadyczne przypadki)
• w przypadku infekcji górnych jak i dolnych dróg oddechowych, czy alergii leczenie ortodontyczne nie jest przerywane (tak jak w przypadku aparatów ruchomych)

Wady

• utrudnione utrzymywanie higieny zębów i jamy ustnej (dostające się do aparatu resztki pokarmów)
• występująca bolesność zębów (nie we wszystkich przypadkach)
• niebezpieczeństwo wystąpienia resorpcji korzeni (działanie znacznych sił ortodontycznych)