Poziom higieny jamy ustnej wśród Polaków.

Dnia 7 września 2007 roku zamieściłem w internecie ankietę stomatologiczną. W przeciągu kilku miesięcy, aż do 19 kwietnia 2008 roku, wypełniło ją około 35 000 osób. W pierwszej kolejności, z wyników usunąłem ankiety, które wypełniano z tego samego komputera (każdy unikalny numer IP mógł wypełnić ankietę tylko raz), dzięki czemu wyniki są bardziej wiarygodne. Po usunięciu ankiet wypełnianych z tego samego IP, poddałem analizie całość wyników, czyli około 30 000 ankiet.

Ankieta składa się z kilku rozdziałów: Dane ogólne, higiena, zgryz, uzębienie, wizyty u stomatologa, zdrowie i estetyka, inne sprawy. Dane przedstawione zostaną w postaci wykresów a liczba ankietowanych, którzy odpowiedzieli na dane pytanie wyrażona będzie w procentach, każdy jeden procent to około 300 osób.

Dane ogólne

W ankiecie wzięło udział 85% kobiet (niebieski kolor na wykresie) oraz 15% mężczyzn (czerwony kolor), być może dlatego iż kobiety w każdym przedziale wiekowym znacznie częściej odwiedzają swojego stomatologa. W obu przypadkach dominujący przedział wiekowy to 14-20 lat, lecz ankietę wypełniały także osoby poniżej siódmego roku życia oraz osoby starsze powyżej pięćdziesiątego roku życia. Większość ankietowanych podała swój wzrost oraz wagę mieszczącą się w krajowej średniej (tj. 161-180 centymetrów, oraz wagę 51-70 kilogramów).

Oto ich waga przedstawiona na wykresie:

Ze względu na miejsce zamieszkania dominują ludzie ze śląska oraz małopolski i wielkopolski:

Około 400 osób (1,5%) to Polacy mieszkający poza granicą.

Higiena

Podstawą prawidłowego uzębienia jest zachowanie prawidłowej higieny jamy ustnej, dlatego też, przekrojowe pytania z ankiety pozwalają stwierdzić jak bardzo jest ona zachowana w polskim społeczeństwie. Przede wszystkim liczy się szczotkowanie zębów, powinno ono być praktykowane po każdym posiłku, lub w miarę możliwości około 3 razy dziennie. Zobaczmy jak wygląda to w przypadku ankietowanych:

Można zauważyć, że zdecydowana większość szczotkuje zęby 2 razy w ciągu dnia (drugi wiersz na wykresie) inni nawet 3 razy, lecz około 18% ankietowanych myje zęby tylko raz w ciągu dnia (pierwsza linijka), może okazać się to nie wystarczające i zaowocować próchnicą.

Ilość szczotkowań zębów u kobiet i mężczyzn w ciągu dnia.

Ciekawostką jest fakt iż znacznie częściej zęby myją kobiety, oznacza to że ponad 30% mężczyzn jest narażonych na próchnicę gdyż szczotkują zęby tylko raz dziennie. Aż 6% mężczyzn W OGÓLE NIE MYJE ZĘBÓW (większość z nich ma jeszcze pełne uzębienie), co może prowadzić do nieodwracalnych zmian w przyzębiu i groźnych powikłań. Na wykresie kolor czerwony to mężczyźni, niebieski to kobiety. Pierwsza linijka przedstawia ilość kobiet i mężczyzn myjących zęby tylko raz dziennie.

Najczęstszą porą na mycie zębów w przypadku ankietowanych jest czas tuż przed zaśnięciem i jest to prawidłowe postępowanie, dość spora grupa dba o higienę zębów tuż po głównych posiłkach takich jak śniadanie, obiad i kolacja, niestety tylko 7% wszystkich ankietowanych stara się myć zęby po każdym posiłku (jednak tylko około 3% trzyma się tego i myje je zawsze), lecz gdyby dać im na to czas i warunki to 30% z całości skorzysta z niej i będzie je myć.

Wciąż nowością w dziedzinie higieny pozostają płukanki – czyli płyny bakteriobójcze mające pozytywny wpływ na higienę jamy ustnej, tylko 6% używa ich często, a 34% (kolor czerwony) sporadycznie.

Większość bakterii jamy ustnej (ponad 90% wg badań colgate) zlokalizowana jest na języku dlatego, podczas higieny jamy ustnej niezmiernie ważna jest jego higiena. To kolejna rzecz poddana analizie.

43% ankietowanych czyści język czasami, 31% czyści go zawsze, dzięki czemu pozbywają się szkodliwej flory bakteryjnej i zmniejszają ryzyko szkodliwego wpływu na zęby oraz przyzębie.

Szczotkowanie bez wiedzy na ten temat w niektórych przypadkach może przynieść więcej szkody niż pożytku, dlatego podczas pierwszych wizyt stomatolog informuje o sposobie szczotkowania zębów, dając w ten sposób, krótki instruktaż pacjentowi. Wyróżniamy kilka metod szczotkowania, jednak z badania wynika iż tylko nieliczni wiedzą na czym one polegają. 64% (kolor niebieski na wykresie) ankietowanych nie ma pojęcia w jaki sposób najlepiej czyścić zęby, kolor zielony to osoby które wiedzą tylko o istnieniu różnych metod szczotkowania.

Aby mycie zębów miało sens ważny jest również czas kontaktu szczoteczki z mytymi zębami. Zwykłe mycie zębów powinno trwać 1-2 minuty. Krótszy czas skutkuje pozostawieniem płytki nazębnej w trudno dostępnych miejscach, natomiast zbyt dugi czas może spowodować niepotrzebne starcie zębów i ich szkliwa lub zranienie dziąseł.

Wykres obrazuje fakt iż ponad połowa (kolor czerwony na wykresie) badanych trzyma się prawidłowego czasu szczotkowania zębów. Kolor zielony przedstawia ludzi myjących zęby powyżej 3 minuty. Fiolet to osoby które nie myją zębów (1%).

Kolejną analizą to zależność między znajomością metod szczotkowania a czasem szczotkowania. Najwięcej, bo aż 48% ludzi szczotkujących zęby powyżej 3 minut, zna różne metody szczotkowania, natomiast niepokojący jest fakt że 29% szczotkuje zęby długo, bez wiedzy na ten temat. W ostatnim wierszu wykresu widzimy ludzi, którzy w ogóle nie znają różnych metod szczotkowania, myją oni zęby najkrócej lub wcale, widać zdecydowanie zmniejszony wykres o kolorze zielonym, który przedstawia najdłużej myjących zęby ankietowanych.

Zdrowie i estetyka

Bezpośrednio na estetykę zębów wpływa palenie tytoniu.

Wykres przedstawia zależność między dwoma pytaniami ankiety. „Ile palisz?” oraz „Jak oceniasz barwę swoich zębów?”. Pierwszy wiersz przedstawia osoby palące najwięcej – 2 paczki dziennie. Ponad 60% spośród ludzi palących najwięcej ma problem z estetyką uzębienia (to czerwony kolor w pierwszym wierszu), ich odcień ciemno żółty świadczy o przebarwieniach spowodowanych paleniem papierosów. Są to osoby w młodym wieku około 20-25 lat.

Kolejna zależność to występowanie kamienia nazębnego u nałogowych palaczy. Z wykresu wynika iż osoby spalające więcej papierosów częściej skarżą się na kamień nazębny. Na wykresie kolor brązowy przedstawia występowanie kamienia nazębnego, niebieski natomiast jego brak. Na wykresie widać jak zwiększa się częstość występowania kamienia wraz z ilością spalanych papierosów.

U osób niepalących występowanie kamienia nazębnego wynosi około 21% – czyli około 3 razy mniej niż w przypadku zaawansowanych palaczy.

Wpływ na estetykę uzębienia mają także srebrne wypełniania tzw. amalgamaty, mogą one powodować przebarwienia i z czasem uwalniają szkodliwe dla zdrowia tlenki. Wypełnienie amalgamatowe posiada około 30% ankietowanych, z czego większość (bo aż 75%) tych osób nie wie o jego szkodliwym wpływie na organizm.

Prócz tradycyjnej szczoteczki do zębów ankietowani stosują najchętniej, wykałaczki oraz nici dentystyczne, głównie do usuwania resztek pokarmu. Jeśli zachodzi potrzeba wykałaczki oraz nici dentystycznej używa ponad 50% ankietowanych. Stosunkowo często w porównaniu z resztą narzędzi do higieny jamy ustnej, stosowane są także specjalne szczoteczki do mycia powierzchni języka, rzadkością jest natomiast irygator i nowoczesne szczoteczki ultradźwiękowe.

Wizyty u stomatologa

Interesującą sprawą jest częstość wizyt u stomatologa oraz cel w jakim pacjent się u niego zjawia.

Wizyty u stomatologa są bezpośrednio związane ze stopniem higieny jamy ustnej dlatego zdecydowałem się opisać także kilka spraw związanych z samymi wizytami.

Jak widać, ankietowani najczęściej korzystają z porad stomatologicznych co pół roku, z czego ponad połowa to osoby chodzące regularnie na kontrole, kolejna grupa ludzi (21%) odwiedza stomatologa raz na rok – szósty słupek na wykresie.

Polacy najczęściej idą do stomatologa aby sprawdzić stan swojego uzębienia – na tzw. Kontrolę (kolor fioletowy na wykresie), jednak ponad 30% osób badanych wybiera się do dentysty dopiero gdy odczuwają ból zęba – we wielu przypadkach może się okazać, że ząb nie nadaje się do odbudowy . Około 6% ankietowanych w ogóle nie chodzi do dentysty!?

Najczęstsze zabiegi

Głównym zabiegiem jest wykonywanym podczas wizyty u stomatologa jest leczenie zęba. Jednak duże grono ankietowanych korzysta także z innych usług:

6% zabiegów to wybielanie zębów, a 11% ankietowanych odwiedza stomatologa w celu poprawy swojej protezy lub aparatu. Częstym zabiegiem jest także usuwanie kamienia nazębnego (16%) oraz usuwanie zębów. Prawie połowa badanych osób udaje się na wizytę w celu konsultacji.

Stomatolog idealny i jego gabinet.

Stomatolog, głównie przez narzędzia sprawiające nieprzyjemne doznania, nie jest postrzegany jako przyjazna postać przez swoich pacjentów. Ponad 43% ankietowanych boi się wizyty u stomatologa (największy strach odczuwają dzieci w wieku poniżej 7 lat, najmniej stresują się osoby powyżej 50 roku życia – tylko co 3 osoba w tym wieku boi się wizyty u dentysty).

Aby uniknąć niepotrzebnego stresu ze strony pacjenta idealny stomatolog powinien spełniać pewne kryteria. W ankiecie zostało zadane pytanie jaki stomatolog powinien być. Oto zestawienie najczęstszych cech:

Po pierwsze stomatolog musi wzbudzać zaufanie pacjenta, twierdzi tak 77% ankietowanych. Tuż za zaufaniem znalazło się poczucie bezpieczeństwa, które musi odczuć pacjent podczas wizyty. Ponad połowa pacjentów zwraca także uwagę na wysprzątany gabinet i schludny wygląd samego lekarza. Ważnym atutem stomatologa są również jego porady i wyrozumiałość. Z niewiadomego powodu ankietowani wolą poddawać się leczeniu przez kobiety (odpowiedź zaznaczona została głównie przez mężczyzn po 30 roku życia). Gabinet stomatologiczny powinien być czysty i nowocześnie wyposażony –to zdanie większości ankietowanych.

Gabinety najczęściej odwiedzane przez ankietowanych to prywatne. Mniej bo tylko 30% odwiedza przychodnie publiczne.

Zakończenie

Podsumowując Polacy dbają o higienę jamy ustnej w sposób zadawalający, jednak wiele osób żyje bez świadomości i wiedzy na temat powikłań próchnicy.

Na zakończenie chciałem przedstawić stopień zadowolenia Polaków ze stanu swojego uzębienia.

Widzimy, że nico więcej niż połowa ankietowanych nie jest zadowolona ze stanu swojego uzębienia (czerwony kolor na wykresie, niebieskie kolor przedstawia ludzi niezadowolonych) więc stomatolodzy mają co robić, aby polepszyć sytuację higieny jaki i pozostałych aspektów jamy ustnej pacjentów.

Pytania i odpowiedzi…

Jaki procent ludzi nosi aparat stały aktualnie, a jak dużo nosiło go kiedyś?

Aktualnie około 4% ludzi nosi aparat stały, są to głównie ludzie młodzi. Na wykresie są jest to kolor czerwony.

Wynika z tego, że mały procent ludzi potrzebuje zabiegów ortodontycznych. Jednak jeśli przyjrzeć się innym wykresom możemy zobaczyć iż prawie 30% osób ankietowanych nosiło aparat stały w przeszłości (czerwony kolor na wykresie):

Co jest największą przyczyną niezadowolenia z usług stomatologicznych w Polsce?

Priorytetem wszystkiego dla naszego społeczeństwa są pieniądze, dlatego większość ankietowanych jest nie zadowolonych z usług stomatologicznych właśnie z tego powodu. Innymi powodami niezadowolenia jest brak potrzebnego sprzętu, słaba jakość darmowych wypełnień oraz specyficzny zapach w gabinetach. Za sytuację i ceny polskiej służby zdrowia (w tym stomatologów) ankietowani obwiniają rząd.

Ilu ankietowanych posiada sztuczny ząb i jak wielu z nich straciło go w wyniku urazu mechanicznego?

Około 9% ankietowanych straciło ząb w wyniku urazu mechanicznego jednak tylko około 6% posiada sztuczne zęby. Jeśli wziąć pod uwagę oba pytania z ankiety – otrzymujemy wykres „Ilość ludzi posiadających sztuczne zęby utraconych w wyniku urazu mechanicznego”:

Na górze widać ludzi posiadających sztuczne zęby, na dole tych którzy ich nie mają.

Kolor czerwony przedstawia utratę zębów w wyniku urazu mechanicznego niebieski to brak utraty lub inny powód.

Wynika z niego że około 42% ankietowanych którzy mają sztuczny ząb utracili go w wyniku urazu mechanicznego.

Załączniki:

– Ankieta (wersja polska) do druku: www.zdrowezebyPDF.1k.pl

– Ankieta online: www.zdrowezeby.1k.pl

– Kontakt elektroniczny: marcin@dentysta.eu

Autor: Marcin Krufczyk*

*student Śląskiego Uniwersytetu Medycznego wydziału lekarsko-dentystycznego.