Lakowanie i lakierowanie zębów jest bardzo często utożsamiane przez pacjentów, jako ten sam zabieg. W praktyce jest zupełnie inaczej. Otóż głównym celem lakowania zębów jest zabezpieczenie bruzd, z kolei zabieg lakierowania jest istotnym elementem profilaktyki fluorowej – wzmacnia szkliwo. Kolejną istotną różnicą jest częstotliwość wykonywania obu zabiegów.
Lakowanie wykonuje się raz na kilka lat i dotyczy to zębów trzonowych i przedtrzonowych. Lakierowanie obejmuje wszystkie zęby i powinno być potarzane, co sześć miesięcy. Aby uwidocznić jeszcze bardziej różnice obu zabiegów warto nadmienić, że lakowanie dotyczy głównie dzieci, a lakierowanie także osób dorosłych.
Zabieg polegający na zabezpieczeniu bruzd w zębach lakiem szczelinowym. Lakowanie powinno się odbywać po około 4-5 miesiącach od wyrżnięcia zęba stałego, co wyraźnie zmniejszy ryzyko wystąpienia próchnicy (ok. 90%). Lakuje się również zęby mleczne, niemniej istotne jest, aby były one całkowicie zdrowe, bowiem rozwinięta próchnica wyklucza przeprowadzenie zabiegu. Najbardziej zagrożone próchnicą są zęby przedtrzonowe i trzonowe, w szczególności szóstki. Brak odpowiedniej higieny jamy ustnej i zębów prowadzi do szybkiego rozwoju próchnicy nawet we wczesnym okresie – w kilka miesięcy po wyrżnięciu zębów. Zabieg lakowania jest całkowicie bezbolesny. Stomatolog oczyszcza zdrowy ząb ze wszystkich osadów wodą utlenioną, osusza, nakłada lak w zagłębienia bruzd i szczelin poczym naświetla lampą polimeryzacyjną. Wszelkie czynności wykonywane są bez udziału śliny pacjenta. Najczęściej stosowanymi są laki szczelinowe (BIS-GMA), które utwardzane są poprzez naświetlanie lampą polimeryzacyjną, lub laki chemicznie. Ponadto stomatolodzy stosują również cementy szklano-jonomerowe oraz uszczelniacze na bazie materiałów złożonych.
Wyróżniamy 20 zębów mlecznych i 32 zęby stałe, które wyrastają między 6-12 rokiem życia, niemniej należy nadmienić, iż najdalej położone zęby stałe wyrzynają się nawet kilka lat później. Zęby dzielą się na siekacze, kły, przedtrzonowe i trzonowe.
Jak zbudowany jest ząb? korona (corona dentis) + korzeń (radix dentis). Korona znajduje się w jamie ustnej i jest widoczną częścią zęba. W kościach szczęk „ulokowane” są korzenie, z kolei pomiędzy nimi znajdują się szyjki zębowe (cervix), a na samym dole korzeni, wierzchołki (apel dentis). Zęby zbudowane są z tkanek: szkliwa, czyli najtwardszej tkanki w ludzkim organizmie, zębiny stanowiącej główną część zębów, oraz cementu pokrywającego korzenie. Miazga jest tkanką miękką wypełniającą jamę zęba, która dzieli się na miazgę koronową i korzeniową.
W ponad 96% zbudowane jest z minerału, hydroksylapatytu – resztę stanowi fluoroapatyt i woda. Pokrywa z zewnątrz koronę zęba, a od korzenia oddziela go szyjka zębowa. Kiedy następuje końcowy proces wyrzynania się zęba, szkliwo pokryte jest oszkliwiem, niemniej warstwa ta bardzo szybko ulega zniszczeniu na skutek żucia pokarmów. Szkliwo stanowi swoistą tarczę ochronną, która ma na celu uniemożliwienie wniknięciu bakterii – jednak jego wytrzymałość jest ograniczona. Przy nieprawidłowej higienie jamy ustnej i zębów, a także w przypadku wystrzegania się wizyt w gabinetach stomatologicznych, szkliwo ulega zniszczeniu, a bakterie przenikają w głąb zęba.
Wokół gum do żucia krąży wiele legend – jedne głoszą o ich zbawiennym oddziaływaniu, drugie wprost odwrotnie. Jak jest naprawdę?
Otóż stomatolodzy zalecają żucie gumy po posiłkach, niemniej trzeba zaznaczyć, iż należy to robić wówczas, kiedy nie ma możliwości umycia zębów. Kolejna ważna informacja – żując gumę powinno się pamiętać, aby była ona bezcukrowa, jako że wszelkie inne słodzone czy owocowe gumy mają destrukcyjny wpływ na szkliwo zębów i stanowią pożywkę do rozwoju próchnicy. Żucie gumy powinno być kontrolowane tzn. powinno odbywać się z umiarem. Gumę należy żuć nie dłużej aniżeli 15 minut, ponieważ czas ten jest optymalny, ażeby przywrócić neutralne pH w jamie ustnej. Ponadto warto zaznaczyć, iż żucie gumy stymuluje produkcje śliny, która z kolei ma działanie neutralizujące na powstające w jamie ustnej kwasy. Ślina wypłukuje także resztki pokarmowe tym samym oczyszczając zęby. Kolejnym aspektem przemawiającym za żuciem bezcukrowych gum jest zmniejszenie ryzyka występowania próchnicy – pomimo, że w składzie gum nie znajdziemy cukru, to jednak występują składniki słodzące, wykazujące niewielkie działanie przeciwbakteryjne – są nimi na ksylitol i sorbitol.
Dzięki żuciu gumy dopatrzymy się również aspektu psychologicznego, a mianowicie mięśnie twarzy ulegają rozluźnieniu, a towarzyszący stres zostaje zminimalizowany lub całkowicie zażegnany. Osoby borykające się z nieświeżym oddechem również powinny wyrobić sobie nawyk żucia gumy, niemniej jednak warto zaznaczyć, że nie jest to żadne remedium, bowiem nieprzyjemny zapach wydobywający się z jamy ustnej zawsze ma swoje podłoże chorobowe (m.in. nieleczona próchnica, Kserostomia – suchość ust, choroby gardła, układu pokarmowego czy wrzody żołądka).
Stan zdrowia zębów kobiety ciężarnej może mieć istotny wpływ zarówno na przebieg ciąży jak i na stan zdrowia dziecka tuż po urodzeniu. Dane szacunkowe podają, iż niespełna 20% przedwczesnych porodów ma ścisły związek z fatalnym stanem w obrębie jamy ustnej i zębów. Ponadto niska waga noworodków jest również skutkiem problemów związanych z chorobami przyzębia oraz zachodzącymi podczas trwania ciąży stanami zapalnymi jamy ustnej. Aby uchronić nienarodzone maleństwo przed jakimikolwiek wadami niezbędna jest profilaktyka, oraz wyleczenie wszelkich ubytków przed zajściem w ciąże (o ile jest to możliwe). Należy wiedzieć również, iż w pierwszym trymestrze ciąży większość kobiet cierpi z powodu nawracających nudności (wymiotów), które doprowadzają do uszkodzenia szkliwa i nasilają rozrost istniejących już ubytków próchnicowych.
Kobiety w ciąży często skarżą się na wszelkiego rodzaju bóle zębów, jak również zauważają, że ubytki próchnicowe ulegają powiększeniu. Dzieje się to za sprawą zaniedbań prawidłowej higieny jak również częstego podjadania np. słodyczy, lub innych pokarmów bogatych w węglowodany.
Zapalenie dziąseł: W okresie ciąży wiele kobiet boryka się z zapaleniem dziąseł – na całe szczęście jest to zjawisko przemijające. Ciążowe zapalenie dziąseł dotyka kobiety najczęściej w drugim trymestrze i może trwać aż do dziewiątego miesiąca – objawy mogą nasilać się wraz z każdym kolejnym tygodniem, zanikać lub też utrzymywać się w niezmienionym stanie. Schorzenie ustępuje najczęściej przed porodem lub też w niedługim czasie po rozwiązaniu.
Bruksizm jest chorobą polegającą na nieświadomym, mimowolnym zaciskaniu i zgrzytaniu tudzież tarciu zębami o siebie.
Dolegliwość ta zaliczana jest do parasomnii, bowiem traktowana jest, jako jedno z wielu zaburzeń snu.
W trakcie mimowolnego zgrzytania zębami siła, z jaką powierzchnia zębów jest zaciskana, jest nawet o 10 razy większa aniżeli ta, jakiej używamy podczas przeżuwania pokarmów. Schorzenie to może bardzo szybko doprowadzić do poważnych uszkodzeń zgryzu, zębów (szkliwo), a nawet stawów skroniowo-żuchwowych.
Pomimo iż medycyna, jak i wiedza naukowa stoją na wysokim poziomie, nikt do tej pory nie ustalił jednoznacznie przyczyny występowania bruksizmu. Naukowcy, specjaliści medyczni oraz psycholodzy uważają, że na występowanie bruksizmu może mieć wpływ szereg czynników:
• wady zgryzu i jamy ustnej
• źle wyprofilowane uzupełnienia ubytków
• nieprawidłowe/źle dostosowane kształty mostów, koron czy protez
• dziedziczenie choroby (wrodzona predyspozycja)
• nieprawidłowości w działaniu ośrodków korowych i podkorowych mózgu odpowiedzialnych i regulujących ruchy żuchwy
• zakażenia pasożytnicze
• stres
• agorafobia
Nadwrażliwość zębów jest problemem, z którym borykają się ludzie w różnym wieku, który przejawia się bólami o zróżnicowanym stopniu intensywności.
Bóle te najczęściej pojawiają się podczas spożywania słodkich, zimnych i kwaśnych pokarmów, szczotkowania zębów, a nawet przy wzięciu głębokiego wdechu – szczególnie w porze zimowej, kiedy temperatura spada poniżej 0˚C.
Nadwrażliwość może dotyczyć pojedynczych zębów, jak i całych łuków zębowych – nie ma tutaj reguły, aczkolwiek należy mieć na uwadze, iż problem ten może się pogłębiać przy ubytkach próchnicowych, nieprawidłowej budowie zęba, recesji przyzębia czy osłabionym szkliwie i zębinie (np. poprzez stosowanie past ścierających – wybielających).
• urazy zębów (mikrouszkodzenia)
• bruksizm (zgrzytanie zębami)
• zbyt intensywne szczotkowanie za pomocą twardej szczoteczki przy użyciu past o właściwościach silnie ścierających
• choroby dziąseł (np. paradontoza)
• palenie papierosów
• spożywanie produktów/ napojów szybko trawiących szkliwo (coca-cola, owoce cytrusowe, witamina C – rozgryzanie jej)
• przebyte zabiegi stomatologiczne (piaskowanie, skaling, wybielanie zębów)
Dlaczego zęby żółkną?
Przyczyn żółtych zębów jest wiele, jednak najczęstszą i potwierdzoną jest palenie papierosów, oraz nagminne picie najsłynniejszej używki na świecie, jaką jest kawa. Badania wykazują, że również częste picie herbaty może doprowadzić do zmiany koloru naszych zębów. Kolejnym czynnikiem, który prowadzi do żółknięcia zębów jest nierzadkie zażywanie antybiotyków (tetracykliny) w okresie dojrzewania, oraz wbrew pozorom zbyt częste stosowanie fluoru.
W dzisiejszych czasach istnieją zaawansowane metody wybielania zębów w gabinetach stomatologicznych, gdzie mamy zapewnioną profesjonalną opiekę oraz pewny efekt wybielający, aczkolwiek największą wadą tych zabiegów jest ich bardzo duży koszt (od kilkuset złotych do nawet 1,500zł). Wiele osób zadaje sobie pytanie czy istnieją skuteczne a zarazem bezpieczne domowe sposoby wybielania zębów. Owszem istnieją takie, aczkolwiek nie każdy zdaje sobie sprawę z tego, że wiele z tych metod szkodzi naszym zębom. Wytypujmy, zatem wszystkie powszechnie stosowane domowe metody i zapoznajmy się z ich działaniem oraz oddziaływaniem na zęby.
W obrocie handlowym istnieją liczne systemy wybielania zębów, które mogą z powodu swej prostoty być podzielone na dwie wielkie rodziny: te sprzedawane w aptekach do samodzielnego stosowania i typu profesjonalnego do aplikacji tylko w gabinetach stomatologicznych.
Pierwsza grupa ma koncentrację środków wybielających w takiej ilości, że może uszkodzić tkanki jamy ustnej i nie gwarantuje trwałości efektu wybielenia. Druga grupa pozwala na uzyskanie zadziwiających efektów nie przynoszących żadnej szkody, pod warunkiem, że będą prawidłowo użyte.
Czy wybielanie zębów jest bezpieczne? W wyniku wieloletnich badań udowodniono, że wybielanie zębów wykonane pod kierunkiem zaufanego dentysty jest bezpieczne oraz skuteczne. Głównym składnikiem systemów wybielania jest nadtlenek karbamidu – materiału, który może być bezpiecznie używany.
Bardzo ważne jest, aby posiadacz aparatów ortodontycznych zarówno stałych jak i ruchomych, dokładnie czyścił zęby, dziąsła i sam aparat.
Aparaty ortodontyczne mogą zatrzymywać cząsteczki pożywienia i utrudniać usuwanie płytki z zębów. Płytka jest miękką i lepką substancją, pełną bakterii, nadzwyczaj niebezpieczną, gdyż może atakować zęby i dziąsła powodując próchnicę i zapalenie dziąseł.Czyszczenie szczoteczką oraz używanie nici dentystycznej po każdym posiłku czy jedzeniu jest sposobem na to, by zapobiec jej powstawaniu. Bez codziennego usuwania płytki z zębów i miejsc między zębami, dziąsła będą krwawić, dając pierwszy objaw infekcji dziąsłowej. Może pojawić się zapalenie dziąseł lub parodontopatia. Płytka odkładająca się wokół zaczepów ortodontycznych może spowodować też demineralizację szkliwa i spowodować rozwój prawdziwej próchnicy.
Firmy produkujące wybielające pasty do zębów obiecują użytkownikom białe i połyskliwe zęby.
Formuła reklamowa zalewa rynek. Posiadanie białych zębów jest upragnionym celem, który popycha wiele osób do zakupu tych past. Ale jak często bywa rzeczywistość jest inna. Poprzez używanie „wybielających” past do zębów uzyskuje się skutek ścierny, skuteczny dla powierzchniowych plam szkliwa, ale bez żadnego polepszającego efektu na kolor zęba, który może nawet pogorszyć się. W razie zbyt długiego stosowania wybielających past do zębów szkliwo zębowe zużywa się z powodu ścierania, a ząb traci naturalną przejrzystość. Zabarwiona zębina staje się bardziej matowa i żółtawa.Osoby czyszczący systematycznie zęby nie mają plam na powierzchni szkliwa do wyeliminowania nie powinny stosować past wybielających, tym bardziej przez dłuższy okres. Dentyści zalecają stosowanie past do zębów o niskim wskaźniku ścieralności wyrażonym w skrócie RDA (Relative Dentin Abrasivity).