Wstęp – świadomość badanych
Jednym z najbardziej czasochłonnych i stresogennych zabiegów w gabinecie dentystycznym jest leczenie endodontyczne. Wymaga ono wielkich umiejętności samego stomatologa i niejednokrotnie sporego zapasu cierpliwości u pacjenta. Po analizie projektu „higiena jamy ustnej wśród Polaków” (zdrowezeby.1k.pl) wynika iż leczenie kanałowe było przeprowadzane u około 40% Polaków.
Badanie, które rozpocząłem dnia 18 sierpnia 2009 miało na celu dokładniejszą analizę problemu samego leczenie kanałowego w Polsce. Ankietowani w przeciągu kilkunastu tygodni wypełnili ponad 8 000 ankiet (adres badania: leczeniekanalowe.1k.pl). Podczas badania zadano proste pytania, które pomogą w interpretacji i rozpoznaniu rodzaju problemów z którymi zgłaszają się przeciętni pacjenci. Badanie pomogło uchwycić największe żale pacjentów, które zwykle nie są przekazywane bezpośrednio lekarzowi. W pierwszej kolejności wyselekcjonowano grupę badanych, która miała przeprowadzane leczenie kanałowe przynajmniej raz- próbę 5100 osób poddano dalszej analizie.
Około 60% badanych dowiedziało się co to leczenie kanałowe od swojego lekarza podczas wizyty, 30% osób przeczytało o szczegółach w internecie lub zna zabieg ze słyszenia. Najczęściej leczonymi kanałowo zębami są trzonowce stałe (42%) oraz przedtrzonowce (22%). 7% badanych miało przeprowadzane leczenie kanałowe zębów mądrości.
Polacy wolą usuwać?
Prawie 7% badanych stanęło przed szansą leczenia kanałowego i zdecydowało się na usunięcie zęba z przyczyn finansowych, kolejne 2% to osoby, które usunęły ząb z powodu braku czasu. W gabinecie NFZ można przeprowadzić darmowe leczenie zębów przednich, niestety potrzeby są dużo większe i aż 7% Polaków nie stać na leczenie. 60% pacjentów którzy zdecydowali się na leczenie kanałowe skarżyło się na ból zęba co stanowiło przyczynę wizyty.
Stan zdrowia zębów kobiety ciężarnej może mieć istotny wpływ zarówno na przebieg ciąży jak i na stan zdrowia dziecka tuż po urodzeniu. Dane szacunkowe podają, iż niespełna 20% przedwczesnych porodów ma ścisły związek z fatalnym stanem w obrębie jamy ustnej i zębów. Ponadto niska waga noworodków jest również skutkiem problemów związanych z chorobami przyzębia oraz zachodzącymi podczas trwania ciąży stanami zapalnymi jamy ustnej. Aby uchronić nienarodzone maleństwo przed jakimikolwiek wadami niezbędna jest profilaktyka, oraz wyleczenie wszelkich ubytków przed zajściem w ciąże (o ile jest to możliwe). Należy wiedzieć również, iż w pierwszym trymestrze ciąży większość kobiet cierpi z powodu nawracających nudności (wymiotów), które doprowadzają do uszkodzenia szkliwa i nasilają rozrost istniejących już ubytków próchnicowych.
Kobiety w ciąży często skarżą się na wszelkiego rodzaju bóle zębów, jak również zauważają, że ubytki próchnicowe ulegają powiększeniu. Dzieje się to za sprawą zaniedbań prawidłowej higieny jak również częstego podjadania np. słodyczy, lub innych pokarmów bogatych w węglowodany.
Zapalenie dziąseł: W okresie ciąży wiele kobiet boryka się z zapaleniem dziąseł – na całe szczęście jest to zjawisko przemijające. Ciążowe zapalenie dziąseł dotyka kobiety najczęściej w drugim trymestrze i może trwać aż do dziewiątego miesiąca – objawy mogą nasilać się wraz z każdym kolejnym tygodniem, zanikać lub też utrzymywać się w niezmienionym stanie. Schorzenie ustępuje najczęściej przed porodem lub też w niedługim czasie po rozwiązaniu.
Choroby dziąseł i przyzębia to oprócz próchnicy najpowszechniejsze schodzenia występujące w jamie ustnej.
Bardzo często prowadzą one do wczesnej utraty uzębienia, aczkolwiek oprócz przyczyn, na które osoba borykająca się z tą dolegliwością nie ma żadnego wpływu istnieją takie, które można całkowicie wyeliminować.
Miejscowe i ogólne, na które człowiek nie ma bezpośredniego wpływu:
• wadliwe wypełnienia ubytków tworzące, tzw. nawisy
• nieszczelne korony i mosty
• cukrzyca
• niedobory witamin
• zaburzenia hormonalne
• bruksizm
• uciskające, źle wykonane protezy zębowe
Miejscowe i ogólne do występowania, których przyczynia się człowiek :
• płytka i kamień nazębny powstający w wyniku nieprawidłowej higieny jamy ustnej, a także m.in. picia kawy i palenia papierosów
• nawyk zaciskania zębów
• nadmierny stres
• źle zbilansowana dieta tudzież nieprawidłowe odżywianie
Do najczęstszych objawów występowania chorób dziąseł i przyzębia można zaliczyć krwawienie z dziąseł (np. przy szczotkowaniu zębów), obrzęki, ból i wrażliwość dziąseł, odsłanianie szyjek zębowych w wyniku, czego bardzo często dochodzi do rozchwiania zębów.
Należy wziąć pod uwagę, że zdrowe dziąsła nigdy nie krwawią, nie powodują bólu, nie są nadwrażliwe, oraz absolutnie nie cofają się – nie odsłaniają korzeni zębowych. Zauważone pierwsze, niepokojące objawy z reguły są całkowicie do wyleczenia, aczkolwiek, jeżeli zorientujemy się zbyt późno np. gdy zęby zaczną się chwiać, może to oznaczać paradontozę, a co za tym idzie długotrwałe, kosztowne i inwazyjne leczenie.
Ozon jest to trójatomowa alotropowa odmiana tlenu o niezwykle silnych i udowodnionych naukowo właściwościach aseptycznych, dlatego też od ponad wieku wykorzystywany jest w medycynie.
W stomatologii wykorzystywany jest od niedawna. Przeprowadzone liczne badania wykazały, że ozon wchodzi w reakcje z bakteriami próchnico twórczymi (oraz ich metabolitami). Ozonoterapia skutecznie eliminuje większość drobnoustrojów chorobotwórczych, zwalcza wirusy, podnosi skuteczność enzymów antyutleniających oraz poziom Interferonu, przyspiesza regeneracje uszkodzonych tkanek, niweluje stany zapalne, a także znacznie przyspiesza eliminacje szkodliwych toksyn. Ozonoterapia wykorzystywana jest przede wszystkim w stomatologii zachowawczej i obejmuje leczenie pierwotnych zmian próchnicowych zębów (powierzchnie gładkie, jak również gryzowe), próchnicy korzeni – w tym także próchnicy głębokiej, jako uzupełnienie tradycyjnego tudzież mechanicznego opracowania ubytków. Metoda ta ponadto skraca czas leczenia, a jej zastosowanie w przypadku niewielkich ubytków pozwala na uniknięcie leczenia farmakologicznego.
Ozonoterapia jest całkowicie bezbolesną i bezstresową metodą zapobiegania i leczenia próchnicy, która szczególnie dobre wyniki osiąga m.in. w leczeniu próchnicy korzenia, oraz na powierzchniach żujących zębów. W endodoncji ozon wykorzystywany jest do dezynfekcji kanałów korzeniowych, a w periodontologii do leczenia aft czy występujących procesów zapalnych w okolicy przyzębia.
Metoda ta gwarantuje skuteczną eliminację aż 99% bakterii odpowiedzialnych za powstawanie próchnicy, przy czym – co jest niezwykle ważne, nie niszczy tkanek zęba. Cały zabieg trwa maksymalnie kilkadziesiąt sekund i może być stosowany u wszystkich osób bez względu na wiek.
Nadwrażliwość zębów jest problemem, z którym borykają się ludzie w różnym wieku, który przejawia się bólami o zróżnicowanym stopniu intensywności.
Bóle te najczęściej pojawiają się podczas spożywania słodkich, zimnych i kwaśnych pokarmów, szczotkowania zębów, a nawet przy wzięciu głębokiego wdechu – szczególnie w porze zimowej, kiedy temperatura spada poniżej 0˚C.
Nadwrażliwość może dotyczyć pojedynczych zębów, jak i całych łuków zębowych – nie ma tutaj reguły, aczkolwiek należy mieć na uwadze, iż problem ten może się pogłębiać przy ubytkach próchnicowych, nieprawidłowej budowie zęba, recesji przyzębia czy osłabionym szkliwie i zębinie (np. poprzez stosowanie past ścierających – wybielających).
• urazy zębów (mikrouszkodzenia)
• bruksizm (zgrzytanie zębami)
• zbyt intensywne szczotkowanie za pomocą twardej szczoteczki przy użyciu past o właściwościach silnie ścierających
• choroby dziąseł (np. paradontoza)
• palenie papierosów
• spożywanie produktów/ napojów szybko trawiących szkliwo (coca-cola, owoce cytrusowe, witamina C – rozgryzanie jej)
• przebyte zabiegi stomatologiczne (piaskowanie, skaling, wybielanie zębów)
Do najczęstszych urazów mechanicznych zębów możemy zaliczyć m.in.
• Upadek (podczas jazdy rowerem, wchodząc lub schodząc ze schodów etc.)
• Uderzenie (pięścią, łokciem, twardym przedmiotem etc.)
• Kontuzja sportowa
• Wypadek komunikacyjny
Najczęściej urazy zębów występują u dzieci i młodzieży, lecz także zdarzają się osobom dorosłym. Rozgraniczając występujące urazy zębów według płci częściej przytrafiają się one chłopcom tudzież mężczyznom aniżeli dziewczynkom/kobietom.
Dlaczego zęby żółkną?
Przyczyn żółtych zębów jest wiele, jednak najczęstszą i potwierdzoną jest palenie papierosów, oraz nagminne picie najsłynniejszej używki na świecie, jaką jest kawa. Badania wykazują, że również częste picie herbaty może doprowadzić do zmiany koloru naszych zębów. Kolejnym czynnikiem, który prowadzi do żółknięcia zębów jest nierzadkie zażywanie antybiotyków (tetracykliny) w okresie dojrzewania, oraz wbrew pozorom zbyt częste stosowanie fluoru.
W dzisiejszych czasach istnieją zaawansowane metody wybielania zębów w gabinetach stomatologicznych, gdzie mamy zapewnioną profesjonalną opiekę oraz pewny efekt wybielający, aczkolwiek największą wadą tych zabiegów jest ich bardzo duży koszt (od kilkuset złotych do nawet 1,500zł). Wiele osób zadaje sobie pytanie czy istnieją skuteczne a zarazem bezpieczne domowe sposoby wybielania zębów. Owszem istnieją takie, aczkolwiek nie każdy zdaje sobie sprawę z tego, że wiele z tych metod szkodzi naszym zębom. Wytypujmy, zatem wszystkie powszechnie stosowane domowe metody i zapoznajmy się z ich działaniem oraz oddziaływaniem na zęby.
Odpowiednia pielęgnacja zębów od narodzin dziecka to wymóg posiadania zdrowych zębów przez całe życie.
Dbanie o zęby powinno rozpocząć się już od pierwszych dni życia malucha poprzez odpowiednie żywienie i odpowiednią edukację wdrażającą do nabrania nawyków prawidłowego użytkowania szczoteczki i pasty zębów.W pierwszych miesiącach życia mleko wykazuje najlepszy produkt żywieniowy, ponieważ zawiera wszystkie substancje odżywcze, których dziecko potrzebuje. Na ogół około 5-6 miesiąca, kiedy zaczynają wyrzynać się pierwsze ząbki, dziecko zaczyna przyjmować stałe pożywienie. W tym okresie trzeba być uważnym , by nie dawać napojów z dodatkiem cukru, takich jak soki owocowe lub rumianek, które zawierają glukozę uszkadzającą zęby. Kiedy tylko dziecko jest w stanie naśladować rodziców w ich ruchach (około 2/3 lat) należy motywować malucha, aby bawił się zębami pomagając mu w zabawny sposób oswoić się z użyciem szczoteczek.
Jeśli sześcioletnie dziecko zostaje poddane leczeniu ortodontycznemu uznaje się to za przedwczesne, ponieważ wiek rozpoczynania leczenia zawiera się pomiędzy 5 i 10 rokiem życia kiedy istnieje kilka mlecznych zębów.
Jeszcze kilkadziesiąt lat temu oczekiwano na zakończenie wyrzynania się zębów u pacjenta, aby móc rozpocząć zabieg, a więc około 12 roku życia, powodując w ten sposób, w wielu przypadkach, dodatkowe pogorszenie istniejącego już zgryzu.Ponadto w wieku 12 lat wzrost kości żuchwowych już kończy się i dlatego zmniejszają się dramatycznie możliwości dokonywania terapii skierowanych na polepszenie układu pomiędzy podstawami kości. Z powodu tych trudności, w przypadkach leczonych późno zwiększa się wykonywanie ekstrakcji przedtrzonowych stałych zębów lub konieczności poddania się interwencji chirurgicznej w celu rozwiązania problemu szkieletowego. Aby zapobiec tym nieprzewidzianym problemom współczesna ortodoncja nastawiła się na leczenie dziecka we wczesnej fazie jego rozwoju, aby uniknąć pogorszenia się sytuacji istniejącego zgryzu, polepszenia rozwoju profilu twarzy i uniknięcie w całości przypadków ekstrakcji zębów stałych.
Dobrze jest wiedzieć, że „wiercenie” laserem oznacza mniej bólu zwłaszcza dla dzieci.
W leczeniu próchnicy laser zwany Er: YAG (Erbium: Yttrium-Alluminium-Garnet) zostaje użyty jako zamiennik wiertła. Skoncentrowana energia laseru „odparowuje” próchnicę i materiał zębowy bez dokuczliwego hałasu wiertła i nieprzyjemnych wibracji wytwarzając trzask zwany „efektem pop – corn”. Na nieszczęście nie jest jeszcze możliwe całkowite wyeliminowanie wiertła z gabinetu stomatologicznego. Na przykład, stary amalgamat musi być usunięty metodą tradycyjną. Nie mniej jednak, jeśli chodzi o oczyszczenie zębów ze spróchniałego materiału i utrzymanie ich w lepszym stanie użycie lasera jest tu bardzo korzystne. Poza leczeniem dzieci, którzy są entuzjastycznie nastawione do tego aparatu laser zostaje coraz częściej stosowany pośród dorosłych pacjentów zważywszy na zwiększone zapotrzebowanie na estetyczne wypełnienia dzięki swojej małej inwazyjności i zdolności do odkażania tkanek.