Zgorzel miazgi (gangraena pulpae) jest szczególnym rodzajem martwicy miazgi, która ulega rozpadowi gnilnemu. Pierwotnie miazga martwicza zakażana jest przez te mikroorganizmy, które odpowiadają za stan zapalny miazgi żywej. Wtórnie dochodzi do zakażenia drobnoustrojami beztlenowymi, które przyczyniają się do gnilnego rozpadu martwej tkanki. Przejście martwicy w zgorzel miazgi zazwyczaj jest nieuchwytne klinicznie.
W środowisku jamy ustnej zawsze dochodzi do gnilnego rozpadu martwiczej miazgi. Beztlenowce stanowią blisko 90% flory bakteryjnej; do najważniejszych szczepów bakteryjnych beztlenowców zalicza się:
Jama ustna (m.in. ze względu na wysoką wilgoć i temperaturę oraz obecność bakterii gnilnych) stwarza warunki dla rozwoju rozpadu gnilnego martwej tkanki. W wyniku rozpadu zgorzelinowego miazga zmienia się w bezpostaciową, brunatną masę o gnilnym zapachu. Zgorzel może objąć część miazgi (zgorzel częściowa) lub całą miazgę (zgorzel całkowita).
Zgorzel częściowa (gangraena pulpae partialis) oznacza zgorzel, która obejmuje tylko fragment miazgi. Pozostała część miazgi jest żywa, ale najczęściej zajęta przez proces zapalny. W takich przypadkach mogą pojawiać się bóle samoistne – jest to tzw. zgorzelinowe zapalenie miazgi (pulpitis gangraenosa). U podstaw zgorzeli częściowej leży proces zapalny miazgi z rozległymi ogniskami martwicy, które uległy rozpadowi zgorzelinowemu.
Zgorzel częściowa rozprzestrzenia się od komory w kierunku kanału. W przypadku zębów wielkokorzeniowych zgorzel może obejmować miazgę w jednym kanale (w pozostałych kanałach i w komorze miazga objęta jest stanem zapalnym). Zgorzel częściowa może przebiegać z bólami samoistnymi lub bezobjawowo. Nagryzanie na ząb może powodować dolegliwości bólowe.
Przez zgorzel całkowitą (gangraena pulpae totalis) rozumie się zgorzel, która obejmuje miazgę koronową oraz miazgę korzeniową. Rozpad zgorzelinowy miazgi jest skutkiem nieleczonego procesu próchnicowego. Obecność objawów klinicznych ze strony tkanek okołowierzchołkowych (i wynik badania radiologicznego) pozwala rozpoznać zapalenie tkanek okołowierzchołkowych na tle zgorzeli miazgi (periodontitis chronica granulosa propter gangraenam pulpae). Więcej
Zgorzel zęba jest stanem zapalnym miazgi zęba jak i tkanek okołowierzchołkowych. Stan ten wywoływany jest za sprawą bakterii gnilnych popularnie określanych beztlenowcami. Zainfekowana miazga zęba w wyniku ostrego zakażenia najczęściej obumiera a bakterie przedostają się do wnętrza zęba w głównej mierze przez ubytek próchnicowy. Bakterie beztlenowe odpowiadają również za charakterystyczny i bardzo nieprzyjemny zapach zepsutego zęba tudzież martwej miazgi.
Przez to jedną z najczęstszych przyczyn powstawania dolegliwości, jaką jest zgorzel zęba, jest niewłaściwa higiena jamy ustnej. Z tego powodu powinno się nie tylko szczotkować zęby kilka razy dziennie, ale też regularnie je nitkować, płukać i dbać o czystość języka.
Zgorzel w wielu przypadkach nie powoduje dolegliwości bólowych a co za tym idzie pacjenci nie są w ogóle świadomi namnażających się w ich jamie ustnej bakterii gnilnych. Ma to miejsce w przypadku zgorzeli zęba rozwijającej się przy otwartej komorze zęba. Ogromny ćmiący ból pojawia się dopiero wtedy, kiedy beztlenowce zdołają zasiać już znaczne spustoszenie. Rozwijający się stan zapalny prowadzi również w wielu przypadkach do niszczenia kości i powstawania torbieli, które nieleczone osiągają znaczne rozmiary, co praktycznie zawsze kończy się zabiegiem operacyjnym (chirurgia szczękowa). Szybciej objawia się zgorzel zęba w przypadku zamkniętej komory zęba (chociażby przez zalegające pożywienie). W tym przypadku ból jest silny i pulsujący, a jego moc często nie daje możliwości pacjentowi na dokładne zlokalizowanie jego źródła. Często promieniuje do ucha i skroni.