Badanie przedmiotowe (fizykalne) w stomatologii obejmuje badanie zewnątrz- i wewnątrzustne, przeprowadzane według określonego schematu. Do szczegółowego badania jamy ustnej przystępuje się po badaniu ogólnym obejmującym m.in. skórę twarzy pacjenta. Badanie przedmiotowe następuje po zebraniu wywiadu; jego celem jest ustalenie stanu obecnego (status praesens).
Badanie fizykalne w stomatologii obejmuje zwykle:
Stomatolog podczas badania przedmiotowego wykorzystuje również mierzenie (mensuratio) oraz zmysł powonienia, co ułatwia niektóre rozpoznania (np. zapalenie dziąseł wrzodziejące objawia się charakterystycznym mdławym oddechem – fetor ex ore). Wzrokiem ocenia skórę i błonę śluzową jamy ustnej. Badanie palpacyjne umożliwia ocenę stopnia wilgotności śluzówki i ewentualnych zmian oraz bolesność uciskową tkanek.
Jama ustna zbudowana jest z przedsionka (części przedniej) i jamy ustnej właściwej (części tylnej), oddzielonych łukami zębowymi żuchwy i szczęki.
Badanie wewnątrzustne rozpoczyna się od oceny błony śluzowej warg i przedsionka jamy ustnej. Stomatolog ocenia zabarwienie warg, ich wilgotność, grubość, odnotowuje ewentualne zaburzenia rozwojowe (np. rozszczep warg, warga olbrzymia), zwraca uwagę na obecność zmian w kątach ust (nadżerki, pęknięcia), które mogą być objawem różnych stanów chorobowych. Przystępuje do badania wewnętrznej powierzchni warg (palcami wywija je na zewnątrz), skupiając się na zabarwieniu, wilgotności, ocenie stanu strefy przejściowej Kleina (strefy błony śluzowej wargi graniczącej bezpośrednio z czerwienią wargową). Następnie bada pozostałą część przedsionka jamy ustnej (w szczęce i żuchwie) pod kątem obecności przetok, wędzidełek bocznych, z oceną przyczepu wędzidełka wargi górnej i dolnej. Więcej
Każdy pacjent w czasie pierwszej wizyty w gabinecie dentystycznym jest zobowiązany do wypełnienia tak zwanej karty anamnezy (karty wywiadu).
Są tam zawarte pytania dotyczące przebytych chorób, operacji, ewentualnych alergii i nietolerancji pokarmowych na niektóre substancje. Taką kartę należy wypełnić dokładnie i szczerze. Dane są poufne i w żaden sposób nie mogą być rozpowszechniane. Ukrycie prawdziwych odpowiedzi na pytania może mieć dla pacjenta skutek odwrotny i utrudnić leczenie. Jak ma się zachować dentysta kiedy ma do czynienia z pacjentem chorym na AIDS?Lekarz nie może i nie powinien selekcjonować pacjentów. Jego obowiązkiem jest leczenie pacjentów bez ich dyskryminacji. Kodeks deontologiczny zabrania różnicowania pacjentów opierając się na ich patologii. Jest zobowiązany do właściwego użycia możliwości technicznych jakie są dostępne w leczeniu choroby.W środowisku medycznym przywiązuje się dużą rolę do profilaktyki. Rozpowszechnienie się wirusa HIV z pewnością przyczyniło się do podniesienia progu czujności.