Wyniki dla: boczne

Stwardnienie zanikowe boczne to rzadka choroba. Rocznie zapada na nią zaledwie kilka na 100 tys. osób. Choć najczęściej ujawnia się w późnym wieku, dotychczasowe spostrzeżenia naukowców wskazują, że jej zapowiedź możemy znaleźć już w zębach mlecznych.

Biomarkery w zębach mlecznych

Dowiedziono, że 5-10% przypadków zachorowania na stwardnienie zanikowe boczne ma podłoże genetyczne. Jeśli choroba ta dotyka kilku członków naszej rodziny, warto zdecydować się na test w kierunku obciążenia dziedzicznego. Swoistym testem prawdopodobnie może być też analiza zębów mlecznych. Naukowcy odkryli, że pacjenci, którzy na późniejszym etapie życia zachorowali na stwardnienie zanikowe boczne, mieli mleczaki, w których zidentyfikowano charakterystyczne biomarkery.

W swoich badaniach naukowcy posłużyli się laserami, dzięki którym możliwe było stworzenie mapy codziennych przyrostów tkanki zębowej. Zauważono, że wspomniane markery biologiczne obecne są już w zawiązkach zębów, a następnie w wyrżniętych zębach mlecznych. W konsekwencji metale takie jak miedź, cynk, cyna, ołów i toksyny były inaczej metabolizowane, w porównaniu do sposobu ich metabolizowania u osób zdrowych. Więcej

W ostatnich dekadach obserwuje się stały wzrost liczby pacjentów z zaburzeniami czynnościowymi układu stomatognatycznego, którzy zgłaszają się po pomoc stomatologiczną. Do kluczowych elementów klinicznej oceny czynnościowej układu stomatognatycznego (zwłaszcza układu mięśniowego i stawów skroniowo-żuchwowych) należy ocena ruchów żuchwy: pionowych (opuszczania/unoszenia żuchwy), przednio-tylnych (wysuwania i cofania żuchwy), bocznych (prawo- i lewostronnych).

Ruchy opuszczania i unoszenia żuchwy (rozwierania i zwierania)

Ruch opuszczania żuchwy (odpowiadający otwieraniu ust) zachodzi w czasie skurczu mięśni: skrzydłowych bocznych dolnych, żuchwowo-gnykowych, bródkowo-gnykowych i dwubrzuścowych. Wówczas głowy stawowe ulegają przesunięciu na szczyt guzków stawowych, a krążki stawowe ślizgają się ku przodowi. Początkowo to tzw. ruch zawiasowy (obrotowy – obrót głowy stawowej żuchwy w stawie skroniowo-żuchwowym) odbywający się między głowami stawowymi i krążkami stawowymi. Drugą składową ruchu głowy stawowej (drogi stawowej) jest ruch ślizgowy do przodu: przesunięcie głów stawowych wraz z krążkami po stokach guzków stawowych.

Ruch unoszenia żuchwy (zamykanie ust) następuje w czasie skurczu mięśni: żwaczy, mięśni skrzydłowych przyśrodkowych, skrzydłowych bocznych górnych i skroniowych. W pierwszej fazie ruchu głowy stawowe przesuwają się wraz z krążkami stawowymi ze szczytu guzków stawowych ku podstawie. Dalsze unoszenie żuchwy zachodzi przy ruchu ślizgowym ku tyłowi i ruchu zawiasowym głów stawowych.

Ruchy wysuwania i cofania żuchwy (protruzyjne i retruzyjne)

Wysuwanie żuchwy (ruch protruzyjny) zachodzi podczas skurczu mięśni skrzydłowych bocznych dolnych, mięśni żwaczy i mięśni skroniowych. Ruch żuchwy ku przodowi w kontakcie zębów przeciwstawnych powinno poprzedzać wstępne obniżenie żuchwy (eliminacja zaklinowania guzkowego i zachodzenia siekaczy). Więcej

Narzędzia do opracowania kanału dzieli się na ręczne i maszynowe. Niektóre produkuje się w wersji zarówno do pracy ręcznej, jak i maszynowej (różnią się budową uchwytu), ale istnieją narzędzia wyłącznie do pracy ręcznej lub wyłącznie do pracy maszynowej. Narzędzia kanałowe powstają przez skręcanie drutu w spiralę lub frezowanie w nim nacięć.

Narzędzia stalowe

Stalowe narzędzia ręczne można podzielić na poszerzacze (reamers) i pilniki (files). Poszerzaczem (podczas opracowywania kanału) można wykonywać ruchy obrotowe w większym zakresie niż pilnikiem (przeznaczonym głownie do ruchów piłujących „góra-dół”). Początkowo w leczeniu endodontycznym używano trzy rodzaje pilników: Kerra (typu K), Hedstroema (typu H) i pilnik – raszpla („szczurzy ogon”). Aktualnie dostępnych jest wiele nowych typów pilników. Trójkąt to symbol graficzny zarezerwowany dla poszerzaczy, natomiast czworobok – dla pilników.

Poszerzacz Kerra (K-Reamer) – część pracująca poszerzacza jest luźno zwiniętą spiralą z drutu o przekroju trójkątnym; krawędzie spirali są ostre, tnące. Niektóre narzędzia wytwarzane są w małych rozmiarach z drutu o przekroju czworokątnym.

Pilnik Kerra (K-File) – narzędzie podbne do poszerzacza K, ma jednak mocniejszy skręt (ciaśniej ułożoną spiralę). Pilniki typu K produkuje się z drutu o przekroju czworokątnym (cztery krawędzie tnące), większe rozmiary – z drutu o przekroju trójkątnym.

Narzędzia giętkie typu K: klasyczne narzędzia typu K wykazywały małą elastyczność (z czym wiązało się ryzyko powikłań, np. złamania narzędzia, perforacji ściany kanału), dlatego zwiększono ich giętkość różnymi metodami (przez użycie bardziej sprężystej i odpornej na złamania stali, przez zmianę przekroju drutu na trójkątny lub romboidalny). Narzędzia giętkie najczęściej mają nietnący wierzchołek; przeznacza się je do opracowania kanałów wąskich i zakrzywionych. Do tej grupy należą poszerzacze i pilniki:

• K-Flexoreamer i K-Flexofile – ze zmodyfikowanej, sprężystej stali; na przekroju poprzecznym mają kształt trójkąta równobocznego (trzy krawędzie tnące). Od klasycznych narzędzi Kerra różnią się gęściej ułożoną spiralą i nietnącym wierzchołkiem.
• Narzędzia Golden Medium (Maillefer) – narzędzia giętkie produkowane tylko w rozmiarach pośrednich; zestaw złożony z poszerzaczy K-Flexoreamers i pilników K-Flexofile (do pracy w wąskich, zakrzywionych kanałach).
• Pilnik K-Flex – ze spirali o przekroju romboidalnym (co zwiększa elastyczność pilnika). Ma dwie bardzo ostre krawędzie tnące umożliwiające skuteczne opracowanie kanałów (zarówno wąskich i zakrzywionych, jak i szerokich).
• Poszerzacz i pilnik Flexicut (VDW) – narzędzia typu K ze specjalnego stopu chromo-niklowego o jednorodnej strukturze (wytapianie w próżni). Powstają przez skręcanie drutu o przekroju trójkątnym; wykazują stosunkowo dużą giętkość i odporność na złamanie.

Więcej

Stawy skroniowo-żuchwowe to stawy parzyste, jako jedyne sprzężone czynnościowo przez trzon żuchwy. Pod względem anatomicznym staw skroniowo-żuchwowy składa się z dołu stawowego w obrębie kości skroniowej i głowy stawowej na wyrostku kłykciowym żuchwy oraz krążka stawowego pomiędzy nimi. Na mięśnie żucia składają się cztery pary mięśni, które wykonują ruchy w stawie skroniowo-żuchwowym.

Staw skroniowo-żuchwowy (articulatio temporomandibularis)

Żuchwę i czaszkę łączą ruchomo dwa symetryczne stawy – prawy i lewy. Krążek stawowy dzieli staw skroniowo-żuchwowy na dwie oddzielone od siebie części. Staw złożony jest z powierzchni stawowych kości skroniowej i głowy żuchwy, krążka stawowego, torebki i więzadeł stawowych.

Powierzchnie stawowe pokrywa warstwa chrząstki włóknistej. Główkę stawową tworzy głowa żuchwy. Panewka (na kości skroniowej) złożona jest z dwóch części: przedniej, wypukłej – guzka stawowego i tylnej, wklęsłej – dołu żuchwowego. Jamę stawową dzieli na dwie komory krążek stawowy (discus articularis) – grubszy na obwodzie i zrośnięty z torebką stawową. Powierzchnie stawowe krążka stawowego odpowiadają kształtom powierzchni stawowych kości skroniowej i żuchwy. Powierzchnia dolna krążka jest wklęsła, a górna – wypukła z tyłu, a wklęsła z przodu. Dzięki temu, że krążek stawowy dzieli jamę stawu skroniowo-żuchwowego na dwie oddzielne jamy (górną i dolną) możliwe jest większe zróżnicowanie ruchów żuchwy.

Torebka stawowa (capsula articularis) ma kształt lejkowatego worka z wierzchołkiem skierowanym ku dołowi, u góry obejmującym guzek i dołek stawowy (do szczeliny skalisto-bębenkowej), a na dole – szyjkę żuchwy.

Torebka stawowa jest luźna, co umożliwia podczas otwierania ust wysuwanie głowy żuchwy do przodu z dołka na guzek stawowy. Od zewnątrz wzmacnia ją więzadło boczne (ligamentum laterale), które biegnie skośnie ku tyłowi od wyrostka jarzmowego kości skroniowej do bocznego i tylnego obwodu szyjki żuchwy. Zgrubienie torebki stawowej, więzadło przyśrodkowe, jest zjawiskiem występującym niestale (biegnie przyśrodkowo od szczeliny skalisto-bębenkowej kości skroniowej także do szyjki żuchwy).

Więzadło rylcowo-żuchwowe (ligamentum stylomandibulare) i więzadło klinowo-żuchwowe (ligamentum sphenomandibulare) nie mają bezpośredniego kontaktu z torebką stawową. Więzadło rylcowo-żuchwowe rozpoczyna się na wyrostku rylcowatym – biegnie skośnie do przodu i ku dołowi, przyczepia się do kąta i tylnego brzegu gałęzi żuchwy. Więzadło klinowo-żuchwowe biegnie po stronie przyśrodkowej, rozpoczyna się na kolcu kości klinowej i szczelinie skalisto-bębenkowej i przyczepia się na powierzchni wewnętrznej gałęzi żuchwy do języczka żuchwy.

Ruchy stawu skroniowo-żuchwowego zależą od budowy stawu, współpracy mięśni i obu szeregów zębów. Ruchy żuchwy odbywają się w obu stawach skroniowo-żuchwowych jednocześnie. Możliwe są ruchy żuchwy w trzech kierunkach: wysuwanie i cofanie, opuszczanie i unoszenie, ruchy boczne. Więcej

Za redukcję flory bakteryjnej w zakażonych kanałach odpowiada przede wszystkim opracowanie mechaniczno-chemiczne, ale nie zawsze można usunąć całkowicie drobnoustroje podczas pierwszej wizyty. Mimo poszerzenia i płukania kanałów roztworami o działaniu dezynfekującym w odgałęzieniach bocznych i kanalikach zębinowych mogą pozostać drobnoustroje. Celem kolejnego etapu leczenia, odkażenia kanałów, jest ich zniszczenie środkami antyseptycznymi, jakie pozostawia się w jamie zęba, zakładając szczelne wypełnienie czasowe.

Czas trwania zakażenia wywiera istotny wpływ na stopień zakażenia zębiny i głębokość wnikania drobnoustrojów. W martwicy miazgi, w szczególności z przewlekłym zapaleniem tkanek okw., gdy zakażenie zębiny trwa kilka-kilkanaście miesięcy, drobnoustroje mogą przenikać głęboko w odgałęzienia boczne kanałów i kanaliki zębinowe. W takich przypadkach uzasadnione jest stosowanie środków odkażających zębinę (leczenie powinno obejmować dwie wizyty). W świeżej infekcji zębiny natomiast głębokość przenikania drobnoustrojów jest stosunkowo nieduża i odkażanie z użyciem wkładek z antyseptykiem może być zbędne (mechaniczno-chemiczne opracowanie kanału bywa wystarczające; kanał można wypełnić podczas tej samej wizyty).

Środki do chemicznego odkażania kanałów

Zadaniem środków antyseptycznych w postaci czasowych wkładek (o konsystencji płynnej lub gęstej pasty) jest zniszczenie flory bakteryjnej pozostałej w kanale po mechaniczno-chemicznym opracowaniu. Powinny zatem zapewniać:

• szerokie spektrum działania przeciwbakteryjnego
• szybkie działanie przeciwbakteryjne
• stabilność działania
• zdolność głębokiej penetracji systemu kanałowego i kanalików zębinowych
• łatwość zakładania i usuwania.

Nie powinny:

• przebarwiać zębów
• działać drażniąco na tkanki okw.
• wydzielać przykrego zapachu
• wpływać ujemnie na właściwości fizyczne wypełnień czasowych.

Pasty lecznicze powinny dodatkowo:

• pobudzać proces formowania wierzchołków korzeni w zębach z niezakończonym rozwojem korzenia
• stymulować gojenie zmian zapalnych w tkankach okw.
• dawać kontrast na zdjęciach rentgenowskich.

Dotąd nie udało się opracować środka odkażającego, który spełniałby wszystkie warunki. Więcej

Istnieje wiele leków, które stosuje się w chorobach górnego odcinka przewodu pokarmowego. Określane są jako inhibitory pompy protonowej (IPP). Niedawno odkryto, że mogą być pomocne w łagodzeniu chorób przyzębia. Poznajmy szczegóły badań, jakie przeprowadzili w tym zakresie naukowcy.

Inhibitory pompy protonowej a choroby przyzębia – badania

Praktycznie każdy lek może powodować skutki uboczne. Do tej pory było wiadomo, że leki stosowane w chorobach takich jak refluks żołądkowo-przełykowy czy wrzody, negatywnie oddziałują m.in. na florę jelitową i na stan kości. Niektóre analizy naukowców wskazywały nawet, że mogą one zwiększać ryzyko zawału serca aż o 158%. Niedawne badania dr Lisy Yerka z University at Buffalo School of Dental Medicine dowiodły, że leki tego typu oddziałują również na choroby dziąseł, jednak w tym wypadku, skutek uboczny IPP jest bardzo pozytywny.

W ramach badań przeanalizowano dokumentację medyczną 650 pacjentów borykających się z problemem pogłębionych kieszonek dziąsłowych. W grupie tej  28 osób przyjmowało inhibitory pompy protonowej, natomiast reszta osób nie zażywała IPP. W celu uzyskania miarodajnych wyników badania, do analizy wybrano tylko osoby niepalące oraz wolne od takich chorób jak cukrzyca czy choroby autoimmunologiczne. Schorzenia tego typu mogłyby bowiem wpływać na stopień zaawansowania zapalenia przyzębia i skuteczność jego leczenia. Więcej

Do głównych problemów zdrowotnych związanych z pracą w stomatologii należą obciążenia układu kostno-stawowego i choroby układu ruchu oraz schorzenia obwodowego układu nerwowego. Liczne są również przypadki chorób o podłożu alergicznym, np. alergia na lateks może dotyczyć nawet 30% personelu medycznego (lateks jest jednym z najsilniejszych alergenów zawodowych). Stały kontakt z materiałem potencjalnie zakaźnym (krwią i śliną) zwiększa ryzyko chorób zakaźnych.

Choroby układu ruchu – powszechne wśród dentystów

Do najczęstszych problemów zgłaszanych przez lekarzy dentystów należą choroby i dolegliwości bólowe ze strony układu ruchu, przede wszystkim bóle szyi, odcinka lędźwiowego kręgosłupa i ramion. U ich podstaw leży wielogodzinna praca w pozycji wymuszonej, stojącej lub siedzącej, w pochyleniu i ze skręceniem kręgosłupa jednocześnie. Dolegliwościom sprzyjać może także niekorzystne ustawienie kończyn, np. łokieć ustawiony powyżej dłoni wiąże się z większym obciążeniem obręczy barkowej i ramienia.

Wielokrotne powtarzanie ruchów nadgarstka zwiększa m.in. ryzyko przewlekłego zapalenia nadkłykci kości. Przeciążenia przyczepów mięśni nadgarstka powodują mikrourazy i zmiany degeneracyjne, a w rezultacie dolegliwości bólowe. Powtarzanie ruchów prostowania i odwracania nadgarstka prowadzi do przeciążenia ścięgien i, w konsekwencji, do entezopatii nadkłykcia bocznego kości ramiennej (tzw. łokcia tenisisty). Natomiast zginanie i rotacja wewnętrzna przyczyniają się do entezopatii nadkłykcia przyśrodkowego kości ramiennej, potocznie zwanej łokciem golfisty.

Zawodowe choroby obwodowego układu nerwowego

Do powstawania chorób zawodowych obwodowego układu nerwowego prowadzi nadmierny ucisk struktur otaczających nerw (objawy: głównie parastezje w obrębie unerwienia przez dany nerw).

Do najczęstszych neuropatii obwodowych należy zespół cieśni nadgarstka z szeregiem objawów klinicznych (wynik ucisku na nerw pośrodkowy w kanale nadgarstka): parestezje, ból, osłabienie siły mięśniowej, zaburzenia czucia. Więcej

Zgryz urazowy cechuje się występowaniem nieprawidłowości w zakresie poszczególnych sytuacji/ruchów zgryzowych, w których pojedyncze zęby (lub grupa) mogą znajdować się w nadczynności lub niedoczynności. W konsekwencji przeszkody zgryzowe (węzły urazowe) uniemożliwiają równomierne stykanie się zębów w odpowiednich sytuacjach zgryzowych i harmonijne przesuwanie zębów żuchwy wobec zębów szczęki.

Uraz zgryzowy – etiopatogeneza chorób periodontologicznych

Czynniki urazowe odgrywają istotną, ale wtórną rolę w etiopatogenezie chorób przyzębia. Znaczenie przypisuje się głównie węzłom urazowym, tzn. przeszkodom zgryzowym charakterystycznym dla zgryzu urazowego.

Charakter zmian w przyzębiu, które tworzą się na skutek działania węzła urazowego, zależy od siły tego działania. Urazy zgryzowe o mniejszej sile mogą powodować zaburzenia krążenia (przekrwienie, zastój, zakrzepy). Uraz przewlekły może prowadzić do zwyrodnień w ozębnej (szklistych, śluzowych, wapniowych); w niektórych przypadkach przyczyniać się do przerwania czynności kościo- i cementotwórczej. Po zahamowaniu/przerwaniu aktywności cementoblastów (komórek ozębnej) zaczynają przeważać procesy resorpcyjne cementu, które (zaawanasowane) mogą powodować skrócenie korzenia.

Długotrwały uraz o większej sile wpływa na powstanie pól martwicy z niedokrwienia w ozębnej, które z czasem wypełnia tkanka ziarninowa. Ziarnina wraz z poszerzeniem ozębnej (w wyniku resorpcji blaszki zbitej zębodołu) mogą przyczyniać się do rozchwiania się zęba, nawet jeśli brzeg wyrostka zębodołowego nie wykazuje jeszcze wyraźnych cech zanikowych.

Z czasem dochodzi do zwłóknienia tkanki ziarninowej i powstania wiązek włókien kolagenowych, co paradoksalnie sprzyja utrzymywaniu ruchomości zęba: wzrost liczby włókien ozębnej przy przeciążeniu zęba wiąże się z ich nieregularnym i niefunkcjonalnym rozłożeniem. Skutkiem ustalonego urazu zgryzowego jest powstanie kątowego ubytku kości (ubytku pionowego) w obrębie zęba.

Czynniki urazowe mogą także mieć charakter jatrogenny (np. niszczenie przyzębia w wyniku wypełnienia nadmiernie wysokiego/nawisającego itp.). Więcej